Alaksandr Apon. Satyryčnaje apaviadańnie.
Paśla taho jak Kitaj paabiacaŭ ukłaści ŭ ekanomiku Biełarusi 15 miljardaŭ dalaraŭ, a Rasija pakazała chvihu, Łukšenku byccam daŭbieškaj pa hałavie stuknuła.
— Voś što, chłopcy, — skazaŭ jon niejak, siedziačy za viačeraj u ciesnym kružku
Mienavita z hetaj chviliny pačałasia pahałoŭnaja kitaizacyja našaj krainy. I pieršaj hałavoj, vystaŭlenaj u ambrazuru, stała hałava dyktarki niadzielnaj prahramy «Panarama». Dyktarka źjaviłasia na ekranie televizara z hetak padviedzienymi vačyma, što jany zdavalisia raskosymi.
—
«Vo, na tabie!» — raziaviŭšy rot, vyłupiŭsia na jaje ja. I hetak, z raziaŭlenym rotam, loh spać
Zrešty, nie ja adzin. Naprykład, moj kiraŭnik adździeła ŭ Instytucie historyi NAN, dzie ja ŭžo dziesiać hadoŭ padźvižničaŭ na nivie histaryčnaj navuki. Nazaŭtra, jak tolki ja (
— Voś što, Alaksandr: ja ź siońniašniaj ranicy nie Ivan Siarhiejevič Chanurkin, a Van Siachań.
— Jak? — załypaŭ ja vačyma i narešcie zakryŭ rot.
— Aha, tak — Van Siachań, — sumna paćvierdziŭ jon, padyšoŭ da mianie i, uziaŭšy za huzik na pinžaku, unuryŭšysia ŭ padłohu, cicha, amal intymna, pramoviŭ:
— A ty z hetaj chviliny nie Alaksandr, a La.
— Z čaho heta raptam? — uvieś pachaładzieŭ ja. — Nie chaču ja być nijakim La! Mianie mama Sašam nazvała, Alaksandram!
— Što mama, — skryviŭsia prafiesar, — kali ŭžo jość prahrama «Dziesiać krokaŭ», jakuju zaćvierdziŭ sam — tut jon tycnuŭ palcam u stol, — Lao Łu.
— A chto taki Lao Łu? — naśmieliŭsia zapytacca ja.
— Nu jak ža, — uskinuŭ jon na mianie spakutavanyja vočy. — Niaŭžo nie zdahadvaješsia?
— Nie, — admoŭna chitnuŭ ja hałavoj.
Prafiesar kiŭnuŭ na partret na ścianie kabinieta, nad piśmovym stałom.
Ja nie znajšoŭ, što skazać, tolki niapeŭna pacisnuŭ plačyma. Zrešty, Van Siachań i nie čakaŭ ad mianie nijakich słoŭ. Puściŭ huzik, jaki tak i nie zdoleŭ adkrucić, uziaŭ mianie pad ruku, padvioŭ da adnaho z dvuch fatelaŭ, jakija stajali la lustranoha stolika i, pasadziŭšy, sam sieŭ nasuprać.
— Ale čamu Lao Łu, adkul heta ŭziałosia? — vymaviŭ ja, čuchajučy, jak durań, patylicu
— Nu jak ža! — dziviŭsia majoj niezdahadlivaści Van Siachań. — Lao — heta imia ad Alaksandra, nu, a Łu…
— Pačakajcie: jak ža Lao moža być ad Alaksandra, kali ja taksama Alaksandr, ale nie Lao, a tolki La?
— A, voś što ciabie zasmučaje! — tonka ŭśmichnuŭsia prafiesar. — «O» — heta nie prosta «o» ŭ słovie Lao, a Ooo! — tut jon znoŭ padniaŭ uharu palec, — jaki čałaviek!
— Voś u čym sprava! — dajšło narešcie da mianie. — Nie, nie chaču ja być nijakim La.
— Što ž, volnamu vola, — panura, pahladzieŭšy ŭ akno, skazaŭ prafiesar, pierajšoŭ na «vy» i zapytaŭsia, budu ja pisać zajavu ab zvalnieńni pa asabistym žadańni, ci jon zvolnić mianie sam u suviazi sa skaračeńniem štatu, ci ŭsio ž ja jašče krychu padumaju.
— Padumaju, — vyrašyŭ ja. Tym bolš u mianie była takaja važnaja i cikavaja tema dysiertacyi, što kinuć jaje ja nie mieŭ maralnaha prava.
— Voś jakraz nakont dysiertacyi ja ciabie i vyklikaŭ, — taksama pryhadaŭ prafiesar. — U ciabie ž «Asnoŭnyja kancepcyi pachodžańnia biełaruskaha etnasu»?
I moŭčki padaŭ mnie cyrkular z Administracyi prezidenta. Z tekstu, što išoŭ nižej za pahroźlivy nadpis " Sakretna», ja daviedaŭsia, što kancepcyju, zhodna ź jakoj prodkami biełarusaŭ byli słavianie i bałty, naležyć ličyć całkam zahannaj. I, vykinuŭšy jaje na śmietnik jak nieadpaviednuju histaryčnaj praŭdzie, prystupić da vypracoŭki novaj.
— A kaho ž tady ličyć našymi prodkami? — adarvaŭšysia ad papiery, dryžačym hołasam zapytaŭsia ja.
— Kitajskuju narodnaść haŭ.
— Jak?! Haŭ? — žachnuŭšysia, vycisnuŭ ja. — Ale prabačcie, prafiesar, heta całkam niemahčyma: jak ža jany da nas, hetyja «haŭ», trapili?!
— Nu,
— Jak pryjšli? Za dziesiać tysiač kiłamietraŭ?!
— Aha, za dziesiać. Spuścilisia na niečym nakštałt snoŭbordaŭ z Himałajskich hor i pašybavali praz manholskija stepy da Urała, a tut užo rukoj było padać… Tamu starejšym bratam budziem ličyć kitajcaŭ i razam ź imi, u adnoj siamji, kročyć da śvietłaha zaŭtra, jakoje ŭžo nie za harami, pad kiraŭnictvam našaha vialikaha kormčaha i Ooo! — tut jon znoŭ uźniaŭ uharu palec, — jakoha čałavieka! Zrazumieŭ?
— Zrazumieŭ, — chitnuŭ ja hałavoj i, chistajučysia, pajšoŭ z kabinieta preč…
— Moža nalić čaračku kańjaku ci vyklikać «chutkuju»? — ledź nie płakała, stojačy nada mnoj uviečary, žonka.
— Nie, nie treba, — stahnaŭ ja i tolki prasiŭ. — Vady!
Žonka išła na kuchniu, dzie, puściŭšy z krana chałodnuju vadu, mačyła ručnik, kab pakłaści jaho mnie na haračy łob.
U «Panaramie» dyktarka paviedamlała, što prezident Lao Łu pravioŭ naradu ŭ Administracyi na vulicy Mao Czeduna, 38 pa pytańniach biahučaj palityčnaj situacyi. Siarod inšaha kiraŭnik vykazaŭsia pa hetak zvanym moŭnym pytańni, nie zabyŭšysia prajścisia nahami pa piśmieńnikach.
— Dajcie mnie, dajcie mnie «Chuanłoŭmyn», ci, na horšy vypadak, «Sańhačžy janji» — zapatrabavaŭ jon u piśmieńnikaŭ i, pryciskajučy svaje vialikija mocnyja ruki da šyrokich hrudziej, ščyra dadaŭ. — I ja vam zapłaču!
Drukujecca skaročana.
