Mikałaj Statkievič — adziny z kandydataŭ u prezidenty pryznaŭ, što apanienty Łukašenki na hetych vybarach hrajuć rolu statystaŭ. U intervju «Salidarnaści», nie chavajučy emocyj, palityk raskazaŭ, ź jakoj pryčyny demakraty nie abjadnalisia i zrabilisia častkaj «śpiektakla», čamu ŭsie nadziei na druhi tur — «łuchta niesuśvietnaja», i što jon budzie rabić na płoščy 19 śniežnia.
— Mikałaj Viktaravič, Vy zajavili, što «alternatyŭnym kandydatam nakanavanaja rola rasijskich kłoŭnaŭ u hetym farsie». Nie mahli b Vy bolš detalova rasšyfravać svaju zajavu?
— Dla šyrokaha koła vybarščykaŭ ja skazaŭ, što alternatyŭnyja kandydaty hrajuć rolu statystaŭ.
Słova «kłoŭny» ja užyŭ b adnosna da nibyta parłamientu i nibyta Centralnaj vybarčaj kamisii. Usie ich impravizacyi na pasiedžańniach, «pluralizm» — zahadzia spłanavanyja, kožny atrymaŭ listočki z tekstam.
— Ale čamu, na Vaš pohlad, kandydaty ŭ prezidenty vyjavilisia statystami?
— Tamu što ŭ nas hałasy nie ličać. U nas navat nie falsifikacyja vybaraŭ. Heta dzieści ŭ Afrycy byvaje, što 10% sfalsifikujuć — i ŭžo ŭsia kraina na miažy hramadzianskaj vajny, usie patrabujuć sumlennych vybaraŭ. A ŭ nas imitacyja vybaraŭ, a kali ŭžo falsifikacyja, to nie biuleteniaŭ, a pratakołaŭ. Tamu ŭsie nadziei na druhi tur — łuchta niesuśvietnaja.
Jany sami sabie namalujuć kolki zachočuć. A kazać ludziam: ja, kandydat u prezidenty, hałasujcie za mianie, ja vam dam toje i toje — značyć pryniać adviedzienuju rolu statysta ŭ śpiektakli. Heta niesumlenna.
Paŭtarusia (ja ŭžo kazaŭ ab hetym vybarščykam): ja ŭ hetym bałahančyku padyhryvać i stvarać fon dla čarhovaj «elehantnaj» pieramohi nie źbirajusia. Ja nie viadu ahitacyju dla rejtynhu, adsotkaŭ na hałasavańni. Ščyra kažučy, ja navat prahramu nie prapanuju.
Maja meta — skarystacca padtrymkaj 118 tysiač vybarščykaŭ, jakija pastavili podpisy za majo vyłučeńnie, i źviarnucca da miljonaŭ. Raskazać prostaj narmalnaj movaj, što adbyvajecca ŭ krainie, što adbyvajecca z vybarami, jak heta adbivajecca na ich kašalku i straŭniku, na ich budučyni, i prapanavać ludziam alternatyvu.
— Vierniemsia da papiaredniaha pytańnia. Ci paŭpłyvała na toje, što kandydaty vyjavilisia «statystami», ich rekordnaja kolkaść: akramia Łukašenki cełych 9 čałaviek?
— Statystam moža być i adziny kandydat ad demsiłaŭ. Kali jon nie hatovy zmahacca i iści da kanca.
Viadoma, lepš, kab byŭ adzin kandydat. Treba było jaho abrać. Praceduru i krytery vybaru mnohija ź ciapierašnich kandydataŭ navat padpisali.
Ale jak tolki my padyšli da vybaru adzinaha, usie pačali raźbiahacca.
— Čamu? Niaŭžo niezrazumieła, što alternatyŭnyja kandydaty ciapier raździrajuć pratestavy elektarat?!
— Heta pytańnie nie da mianie. Zadavajcie hetaje pytańnie Sańnikavu, jaki admoviŭsia siadzieć navat za adnym stałom. Zadavajcie hetaje pytańnie Kastusiovu. Zadavajcie hetaje pytańnie inšym, jakija navat ad razmovy na hety kont uchilalisia. Bo dachodzić da taho, što my nie možam navat sabracca razam!
Było tolki try vypadki, kali kandydaty siadzieli za adnym stałom — padčas vizitaŭ vysokapastaŭlenych zamiežnych čynoŭnikaŭ: ministraŭ zamiežnych spravaŭ Polščy i Hiermanii, kiraŭnika viedamstva kanclera Hiermanii i čynoŭnika ź Dziarždepartamienta ZŠA.
Ja apošni raz užo nie vytrymaŭ i nie da hościa źviartaŭsia, a da kandydataŭ: chłopcy, davajcie jašče raz źbiaremsia! Siadziać, vočy apuścili, jak byccam heta ich nie datyčyć.
— Ale ž u 2001, i 2006 demakraty zmahli abjadnacca. Što źmianiłasia za apošnija hady?
— Raniej byŭ mocny ŭpłyŭ vokavych siłaŭ. Demakratyčnyja siły atrymlivali bolš padtrymki ad svaich partnioraŭ: i pa partyjnaj linii, i pa linii hramadzianskaj supolnaści. Isnuje ideałahičnaja salidarnaść:
A ciapier usim dali šaniec: bieź cisku vybierycie narešcie vartaha kandydata! I vyjaviłasia, što biez vonkavaha ŭpłyvu pryniać adkaznaść bolšaść nie hatovaja.
— Ale vonkavy ŭpłyŭ na kandydataŭ jość, mabyć, i na hetych vybarach. Tolki jon nie zachodni, a rasijski.
— Ja nie dumaju, što jość niejkaja centralizavanaja vola z Rasii. Rasija — vialikaja kraina, va ŭładzie znachodziacca roznyja hrupoŭki i kłany. U bujnoha enierhietyčnaha biźniesu adna hulnia, u siłavikoŭ — druhaja, u čynoŭnikaŭ — treciaja i h.d.
— Tamu navat «prarasijskija» kandydaty abjadnacca nie mohuć?
— Abjadnacca nie mohuć, tamu što niama adkaznaści.
— Vy skazali, što ŭdzielničajecie ŭ hetaj kampanii tolki kab damahčysia sumlennych vybaraŭ. A dla čaho, na vaš pohlad, udzielničajuć inšyja kandydaty?
—
Miechanizmu sychodu ciapierašniaj ułady na praciahu najbližejšych piaci hadoŭ u krainie pakul niama.
Niekatoryja zajaŭlajuć:paŭtara-dva hady, i ŭłada sydzie. Sydzie jak? Joj stanie soramna, jana zapłača, što hrošaj u krainie niama i narod znoŭ pierajšoŭ na bulbu? Vy vierycie ŭ heta?!
Ale navat kali ŭłada sydzie, to što, jana nie zabiaśpiečyć sabie pierajemnaść? Kali na vybary, umoŭna kažučy, pojduć Siamaška, Sidorski, Piatkievič, Makiej ź miljonami hrošaj i resursami, dzie budziecie vy, ludzi, jakija prapracavali paŭhoda nastaŭnikami i jakija znajšli dzieści 50–100 tysiač baksaŭ?
Kali my ciapier nie źmienim praviły hulni, kali nie budzie narmalnych vybaraŭ, nijakaha druhoha tajma nie budzie.
Kalichto-niebudź dumaje «Ja ciapier siabie paškaduju, a potym jak dam»,-to daście vy… palityčnaha duba.
— Mikałaj Viktaravič, Vy kažacie, što hetyja vybary — śpiektakl. Ale Vy ž viedajecie, što apanienty mohuć vam adkazać: a čamu vy ŭdzielničajecie ŭ hetaj kampanii? Niaŭžo paśla adkrytaj zajavy Jarmošynaj: «My budziem rehistravać usich, paviercie. Za vušy budziem ciahnuć!» Statkievič dumaje, što jaho inicyjatyŭnaja hrupa sapraŭdy zdoleła sabrać 100 tysiač podpisaŭ? Niaŭžo jon sumniajecca ŭ tym, što CVK śpiecyjalna zrabiŭ ź jaho jašče adnaho kandydata?
— Davajcie nie budziem słuchać insinuacyi ad ludziej, jakija nie chacieli adzinaha kandydata, a ličyli, što tolki jany buduć zarehistravanyja ad apazicyi.
Maja rehistracyja — užo jurydyčny fakt. Usio, prajechali. I jašče raz paŭtaru: hrać rolu ŭ śpiektakli, rabić vyhlad, što jość vybary, ja nie budu. Kali b ja hraŭ rolu ŭ śpiektakli, ja b trośsia nad svaim paśviedčańniem ab rehistracyi i nie chadziŭ by paśla papiaredžańnia na sustreču z vybarščykami 24 listapada.
— Udakładniaju pytańnie: zdymacca vy nie źbirajeciesia ŭ lubym vypadku?
— Admovicca ad takoha padarunku, kali ja mahu pahavaryć z krainaj choć by dva razy pa paŭhadziny?! Za kaho vy mianie prymajecie? Akramia taho, ja spadziajusia apynucca na płoščy, a nie być aryštavanym za toje, što ja nibyta mačyŭsia ŭ kut i łajaŭsia matam. Prabačcie, ale mianie ŭ 2001 i 2006 «začyniali» pierad vybarami, a ciapier u mianie jość šaniec dajści da ludziej.
— A kali pierad hałasavańniem usie zdymucca?
—
Akramia taho, kali
— Što dalej u Vašych płanach? Kančatkovaja meta — płošča?
— Kančatkovaja meta — sumlennyja vybary. Napeŭna, samy mocny tut instrumient — płošča.
Kali my tut, u hetaj krainie, nie vyrviem u hetaj ułady svabodnyja vybary, nam hetaha nichto nie padoryć.
Treba padrychtavać hramadstva da taho, što daviadziecca vychodzić na vulicu, pratestavać i patrabavać narmalnych vybaraŭ. Dastatkova vystavić try maleńkich patrabavańni: uklučyć u vybarčyja kamisii pradstaŭnikoŭ usich kandydataŭ, skasavać daterminovaje hałasavańnie i ŭvieści publičny padlik biuleteniaŭ.
19 śniežnia ludzi pavinnyja vyjści na vulicu i prymusić uładu pryznačyć novyja vybary, pryznačyć pierachodny ŭrad.
