28 maja dla troch vučanic adzinaha ŭ Baranavičach biełaruskamoŭnaha kłasa ŭ haradskoj ASŠ №14 prahučaŭ apošni školny zvanok.
U adzinym biełaruskamoŭnym kłasie ŭ Barnavičach vučacca try dziaŭčynki.
Z nastaŭnicaj Irynaj Michalčuk.
Jasia Małaščanka.
Vieranika Michalčuk.
Alisa Filipčyk.
Jasia Małaščanka, Vieranika Michalčuk i Alisa Filipčyk — adzinyja na siońnia ŭ Baranavičach vučni, čyje baćki zachacieli navučać svaich dzietak całkam pa-biełarusku. Naprykancy navučalnaha hoda «IP» daviedałasia, čamu dziaŭčynki navučylisia ŭ pieršym kłasie i ź jakimi nastrojami pajšli na kanikuły.
Razam, ale takija roznyja…
Chacia hetyja try dziaŭčynki amal kožny dzień razam, kožnaj ź ich pa siem hadoŭ, jany vielmi roznyja. Jasia — razumnica-viesiałucha, ščyraja i adkrytaja, jana zaŭsiody kaža ŭsio, što dumaje. Vieranika — nie mienš kiemlivaja i zdolnaja za siabroŭku, ale jašče bolšaja hareza, čym Jasia. Alisa — ścipłaja i niešmatsłoŭnaja, jana moža maŭčać navat tady, kali ŭsio viedaje. Usie jany, zdajecca, dapaŭniajuć i ŭraŭnavažvajuć adna adnu.
«Niahledziačy na toje, što hetyja try dziaŭčynki takija niepadobnyja adna da adnoj, usie jany paśpiachova zasvoili školnuju prahramu, — kaža ich nastaŭnica Iryna Michalčuk. —Viadoma, kamuści dajecca lepš adno, kamuści — inšaje. U Jasi prasočvajecca bolšaja schilnaść da movy, u jaje vielmi bahatyja moŭnyja navyki, chacia razam z tym jana dobra ładzić i z matematykaj. A voś piśmo i Jasi, i Alisie dajecca bolš składana. U Vieraniki pisać atrymlivajecca značna lepš…»
Pośpiechi i svavolstva
Za pieršy hod u škole Jasia, Alisa i Vieranika navučylisia składać i adymać u miežach dvaccaci, paraŭnoŭvać liki, rašać zadačy. Jany navat rašajuć niekatoryja zadačy, ź jakimi vučni ruskamoŭnych kłasaŭ paznajomiacca tolki ŭ nastupnym hodzie. Dziaŭčynki navučylisia taksama i dobra čytać, jany pramaŭlajuć užo pa 55 — 80 słovaŭ za chvilinu, što dla pieršaha kłasa – vydatny vynik. A ciapier razam z nastaŭnicaj jany pracujuć nad intanacyjaj i hučnaściu svajho vymaŭleńnia.
«Kali maje vučni nie paśpiavali dobra zasvoić niejkija navyki, ja nadzialała hetamu bolš uvahi i času, — kaža nastaŭnica. — U vialikich kłasach, na žal, takaja mahčymaść jość nie zaŭsiody».
Z tryma vučniami lahčej naładzić i dyscyplinu. Jak kaža nastaŭnica, dzieci jość dzieci — usie adnolkava lubiać svavolić.
Hałoŭny vynik
Ale, pa słovach nastaŭnicy, hałoŭny vynik pieršaha hoda — toje, što dziaŭčynki pačali bolej razmaŭlać. I razmaŭlać pa-biełarusku.
«Jany čaściej razmaŭlajuć mižsobku pa-biełarusku i na pierapynkach, dobrazyčliva papraŭlajuć adna adnu. Vidać, što heta im samim cikava, jany imknucca daviedacca bolš słovaŭ. Ja pa svajoj dačcy zaŭvažyła, što jana čaściej pačała razmaŭlać doma pa-biełarusku. Časam jašče i tatu papravić, kali jon u čymści pamylicca...», — kaža maci Vieraniki Iryna Michalčuk.
Nadziei i čakańni
Try biełaruskamoŭnyja vučni na ŭvieś amal 170-tysiačny horad — źjava, biezumoŭna, unikalnaja. Ale Iryna Michalčuk paźbiahaje hetaj charaktarystyki: «Biełaruskamoŭny kłas u Biełarusi nie pavinien być unikalnaj źjavaj. Treba, kab biełaruskija dzietki navučalisia pa-biełarusku. Škada, što siońnia heta nie norma, a chutčej vyklučeńnie z praviłaŭ».
Napiaredadni letnich kanikuł, i vučni, i ich nastaŭnica vykazvajuć adnu nievialičkuju nadzieju: im chočacca, kab u nastupnym hodzie da ich dałučylisia inšyja dzietki.
«Prablemaŭ z kamnunikacyjami ŭ nas niama: dziaŭčynki pasiabravali ź dziećmi z susiednich kłasaŭ, jany chodziać adno da adnaho ŭ hości dy i zaniatki pa fizkultury ŭ ich ahulnyja…, — kaža Iryna Michalčuk. — Ale chacia b adnaho novaha vučnia ŭ nastupnym hodzie my chacieli b da siabie pryniać. Tak nam było b praściej pracavać u parach, dy i dziaŭčynkam časam chočacca zajmacca pa dvoje. Dumaju, adzin chłopčyk dobra papoŭniŭ by ich kampaniju…»
Ci padabajecca tabie vučycca i kim ty chočaš stać?
Jasia Małaščanka:
— Vučycca ŭ škole mnie spadabałasia. Raniej doma było, kaniečnie, cikaviej, ja nie stamlałasia na ŭrokach... Chacia atrymlivać novyja viedy — heta cikava. Mnie asabliva padabajucca pracoŭnaje navučańnie i malavańnie. I čytańnie taksama.
Kali ja vyrastu, ja budu pracavać u prytułku dla žyviołaŭ. Raniej ja chacieła być vieterynaram, ale heta maja minułaja mara. Ciapier ja pieradumała, mnie zachaciełasia dahladać žyviolinaŭ. Ja chaču, kab kožnaja žyviolinka mieła svoj dom. Aha!
Vieranika Michalčuk:
— Mnie padabajucca ŭsie školnyja pradmiety. Dumaju jany dapamohuć mnie stać u budučyni tym, kim ja zachaču. Ale kim ja chaču być, ja pakul nie vyrašyła. Tolki nie chaču być nastaŭnicaj, jak maja mama, bo ŭ jaje vielmi mała svabodnaha času, i pakul jana rychtujecca da ŭrokaŭ — mnie sumna…
U škołu treba chadzić, bo kali nie chadzić u škołu nie budzieš razumnym. Kali vyraścieš, treba budzie što-niebudź napisać ci pračytać, a ty nie nie zmožaš. Heta kiepska. Hetamu treba vučycca.
Alisa Filipčyk:
— Kim ja budu ŭ budučyni — ja pakul nie viedaju, bo jašče nie dumała. Mnie padabajecca vučycca. Ja najbolš lublu čytańnie i matematyku. Bolš za ŭsio mnie padabajecca čytać časopisy, u jakich pišuć pra źviaroŭ… Piśmo mianie nie vielmi cikavić, bo pisać ciažej. Ale nastaŭnica dapamahaje nam vučycca pisać. Kali my padraściem, heta treba budzie abaviazkova ŭmieć.
