Nadrukavaŭšy hutarku z A.Łukašenkam, niamieckaja hazeta Die Welt uziała interviju i ŭ lidera demakratyčnych siłaŭ Biełarusi Alaksandra Milinkieviča, jaki ciapier znachodzicca ź vizytam u Berlinie. «Kali Biełaruś stanie demakratyčnaj krainaj, heta budzie značyć kančatkovuju śmierć rasiejskaj imperskaj idei», "Łukašenka nikoli nia pojdzie na sumlennyja vybary", «Maralnaje ŭździejańnie vizavych sankcyj vializnaje», — skazaŭ jon, siarod inšaha.
Die Welt: Apošnim časam vy znoŭ sutyknulisia z samavolstvam i niepravamocnymi dziejańniami biełaruskaje milicyi. Ci adčuvajecie vy siabie ŭ biaśpiecy?
Alaksandar Milinkievič: Ja znachodžusia ŭ bolšaj biaśpiecy, čym šarahovy apazycyjaner z małoha biełaruskaha miastečka, jakoha lohka mohuć zvolnić z pracy, jakoha pieraśleduje milicyja. Hetyja ludzi žyvuć u našmat ciažejšych umovach. I naahuł, tyja, chto staić va ŭładzie, paśla vybaraŭ stali našmat bolš ahresiŭnyja — jany adčuli svaju słabaść.
DW: Nakolki bolš ahresiŭnyja?
AM: Voźmiem niadaŭnija miascovyja vybary. U našaj krainie jany ničoha nie vyrašajuć, bo nijakaha samakiravańnia nie isnuje. Adnak tyja, chto maje ŭładu, tak mocna spałochalisia, što za dzień da vybaraŭ praviali šerah aryštaŭ. Jany kinuli ŭ astroh demakrataŭ‑aktyvistaŭ, mnohim nie dali zarehistravacca ci zaminali da kanca davieści svaje pieradvybarčyja kampanii. Takim čynam, na 10 tysiač vybarčych akruh prypadała ŭsiaho pa dzievianosta kandydataŭ z demakratyčnych šerahaŭ. Palityčna aktyŭnych demakrataŭ vyhaniajuć z pracy, studentaŭ vydalajuć z VNU. Koła represijaŭ krucicca.
DW: Jak spravy ŭ Alaksandra Kazulina, jaki razam z vami procipastaviŭ siabie na prezydenckich vybarach Alaksandru Łukašenku i ciapier adbyvaje piacihadovaje źniavoleńnie?
AM: Na žal, mahčymaści naviedvać Kazulina vielmi abmiežavanyja. Navat žonka bačycca ź im nadzvyčaj redka. Paśla haładoŭki stan jahonaha zdaroŭja trochi palepšaŭ, ale arhanizm ź ciažkaściu pieranosić nastupstvy.
DW: Mienski režym śćviardžaje, što bolšaść biełarusaŭ padtrymlivajuć Łukašenku. Jak tady patłumačyć strohija zachady, jakija prymajucca da ŭłasnaha narodu?
AM: Arhesiŭnaść tłumačycca niaŭpeŭnienaściu. Režym vielmi dobra razumieje, što biełaruskaja ekanamičnaja madel, jak i sacyjalnaja, nia maje budučyni. «Ekanamičny cud» Biełarusi abaviazany svaim isnavańniem vyklučna mocnamu finansavamu siłkavańniu z Rasiei. A ciapier tyja ŭlivańni duža skaracilisia.
DW: Čamu rasiejski prezydent Uładzimier Pucin pryniaŭ rašeńnie nastolki skaracić padtrymku mienskaha kiraŭnictva?
AM: Rasieja padtrymlivała Biełaruś, bo taja abiacała dałučycca da Rasiei. Ale Łukašenka nie kazaŭ usioj praŭdy. Jon nie chacieŭ sajuznaje dziaržavy na rasiejskich umovach. Ciapier jamu davodzicca za heta raspłačvacca.
DW: Što dumajuć vašyja ziemlaki z nahody mažlivaha abjadnańnia z Rasiejaj?
AM: Bolš jak 90% biełarusaŭ chočuć nie uźjadnańnia z Rasiejaj, ale tolki ekanamičnaj intehracyi.
DW: Pucin abhruntavaŭ navahodniaje padvyšeńnie cenaŭ na naftu i haz pierachodam na rynkavyja pryncypy. Ci pierakanaŭ vas hety arhument?
AM: Fakt palahaje ŭ tym, što jak Rasiei, tak i Biełarusi skora ŭžo daviadziecca płacić pa rynkavych cenach, tut Pucin maje racyju. Ale jość i inšy aspekt. Šmatlikija rasiejskija palityki vielmi chočuć uznavić vialikuju rasiejskuju imperyju. Strata Ŭkrainy, Biełarusi i Siaredniaj Azii była ciažkim udaram pa imperskich tradycyjach. Ciapier na prykładzie Biełarusi jany chočuć pravieryć, ci možna ŭznavić imperyju.
DW: A jak vy miarkujecie?
AM: Kali Biełaruś dałučycca da Rasiei, imperskija tradycyi ŭzmocniacca. Kali Biełaruś stanie demakratyčnaj krainaj, to heta budzie značyć kančatkovuju admovu ad imperskaj idei. I čym skarej źniknie hetaja ideja, tym chutčej na šlach demakratyčnaha eŭrapiejskaha raźvićcia stanie sama Rasieja.
DW: U hetaj sytuacyi Łukašenka daŭ zrazumieć, što jon nia suprać zblizicca z Zachadam. Jak na heta musić reahavać Zachad?
AM: Ja nia dumaju, što mienski režym źmienicca i stanie bolš demakratyčny, bo akurat hety momant zaŭsiody budzie hałoŭnaj umovaj Zachadu dla supracy, jakaja mahła b dać našamu narodu vielmi mnoha. Narešcie, kali spravy pojduć pavodle Łukašenkavaha scenaru, Biełaruś nie pavierniecca ni da Rasiei, ni da Zachadu.
DW: Zachad abumoŭlivaje bolš ščylnyja dačynieńni vykanańniem demakratyčnych normaŭ. Ci pravilny heta šlach?
AM: Ja padtrymlivaju pazycyju EZ. Biełaruś jak susied Eŭraźviazu maje vydatnyja perspektyvy, ale tolki kali jana vykanaje peŭnyja ŭmovy. Biełaruś musić zrabić pieršy krok u napramku liberalizacyi i demakratyzacyi. Tady sustrečny krok moža zrabić EZ. Adnak ja bajusia, što dla Łukašenki heta ŭsiaho tolki hulnia. Jon nia pojdzie na toje, kab pravieści demakratyčnyja vybary, bo na svabodnych i sumlennych vybarach jon pieramahčy nia zdoleje.
DW: Što treba rabić Zachadu?
AM: Jamu śled padtrymlivać ekanamičnuju supracu z našaj krainaj. A ŭ palityčnym planie, naadvarot, jamu treba źviarnucca da biełaruskaj hramadzianskaj supolnaści. U budučyni mienavita jano budzie nadziejnym partneram.
DW: Dla niekatorych biełaruskich palitykaŭ, jakija brali ŭdzieł u falsyfikacyi vynikaŭ vybaraŭ, EZ uvioŭ zabaronu na ŭjezd na svaju terytoryju. Ci padtrymlivajecie vy hetuju mieru?
AM: Ja vystupaju suprać ekanamičnych sankcyjaŭ, adnak vitaju indyvidualnyja sankcyi ŭ dačynieńni da tych, chto parušaje biełaruskuju kanstytucyju i chto vinavaty ŭ ciapierašnich represijach. Maralnaje ŭździejańnie hetych sankcyjaŭ ahromnistaje. Ludzi, jakija dumali, što jany niedatykalnyja, daviedalisia, što isnuje spraviadlivaść, ad jakoj im nia źbiehčy. Razumieńnie hetaha važna i dla našaha hramadztva.
