Čamu tolki 13,8% čytajuć pa-biełarusku? 34

Niepraŭładny Sajuz biełaruskich piśmieńnikaŭ zamoviŭ sacyjałahičnaje apytańnie, pa vynikach jakoha vyśvietliłasia: 82% čytajuć knihi pa-rasiejsku i tolki 13,8% — pa-biełarusku. Pry hetym 70% nie viedajuć nivodnaha sučasnaha piśmieńnika.

Knihi niezaležnych vydaŭcoŭ možna znajści na kirmašach, sustrečach z čytačami dy ŭ internecie.

Čamu takija vyniki?

Z adnaho boku,

dziaržava imkniecca kantralavać śfieru biełaruskaha knihahandlu praź miechanizmy licenzijaŭ, vydavieckich płanaŭ i cenzury;

jana nie asłablaje padatki, nie daje inviestycyjaŭ, dzičycca najnovych srodkaŭ kamunikacyi, vydańnia i raspaŭsiudu knižnaj pradukcyi;

paŭsiul tut panujuć biurakratyja, adsutnaść viedaŭ, hustu i matyvacyi

. Bolš za toje,

ułady zadziejničali administracyjny resurs, kab addalić ad ludziej sapraŭdnuju nacyjanalnuju litaraturu — jak kłasičnuju, tak i sučasnuju, — padmianić jaje ideałahičnaj hrafamanijaj,

paralizavać pracu niełajalnych piśmieńnikaŭ i pryvatnych vydaŭcoŭ.

Akrom taho, u krainie

nie raspracavanyja nacyjanalnyja prahramy papularyzacyi čytańnia, zrujnavanyja pierakładčyckaja škoła i instytut litaraturnych krytykaŭ.

Raspaŭsiudam litaratury pa-za miežami krainy zajmajucca, jak mohuć, Minkult i MZS. Paŭsiul haleča, nieŭładkavanaść: rabotniki kultury ŭ stalicy i rehijonach vybivajucca z apošnich sił, atrymlivajučy mizernyja zarobki za svaju pracu;

u dziciačyja sadki baćkam davodzicca nieści svaje knižki,

bo ich nastojliva prosić ab hetym administracyja, — heta mieła miesca navat u časy biełaruskaha «ekanamičnaha cudu».

Pry hetym

na dziaržaŭnym uzroŭni movaj znosinaŭ u śfiery kultury, jak i va ŭsich inšych, zastajecca pieravažnym čynam rasiejskaja.

Z druhoha boku,

biełaruskija čytačy apynulisia ŭ pałonie rasiejskich vydaŭcoŭ,

jakija svabodna pačuvajucca na našaj terytoryi. Adbyłosia heta dziakujučy moŭnamu faktaru, mocnym suviaziam na ŭzroŭni «mietrapolija-pravincyja», najaŭnaści vialikich hrošaj ŭ rasiejskich litaraturnych chołdynhaŭ, nieasłabnaj padtrymcy rasiejskaj (i rasiejskamoŭnaj) litaratury z boku roznych instytutaŭ, u tym liku mas-miedyja, jakija tranślujucca na terytoryi Biełarusi. Da taho ž

rasiejskija vydavieckija hrupy mohuć zadavolić čytacki popyt na ŭsie žanry masavaj litaratury, jakaja zaraz daminiruje va ŭsim śviecie, majuć rezervy dla jakasnych pierakładaŭ zamiežnych tvoraŭ roznych uzroŭniaŭ na svaju movu, sprytna drukujuć roznyja daviedniki i encykłapiedyi.

U hetych varunkach niadziŭna, što mnohija biełaruskija pryvatnyja knihavydaviectvy dziejničajuć jak rasiejskija filii, a maładyja piśmieńniki Biełarusi vyrašajuć pytańnie z movaju svaich knih na karyść rasiejskaj i adpraŭlajuć svaje rukapisy ŭ Maskvu i Sankt-Pieciarburh.

Hetuju prykruju situacyju moža źmianić tolki stvareńnie ekanamična niezaležnaj dziaržavy ŭ nacyjanalnych formach — ŭsio astatniaje biełaruskaja litaratura zrobić sama. Jak mahutnaja raka, na bierahoch jakoj narešcie zrujnavali chimičnyja pradpryjemstvy.

* * *

Hladzicie taksama: błoh Paŭła Abramoviča.