Staršynia Tavarystva achovy pomnikaŭ Anton Astapovič zdoleŭ patrapić na budaŭničuju placoŭku ŭ Vierchnim horadzie, na jakoj poŭnym chodam idzie prystasavańnie ansambla byłoha biernardynskaha klaštara na placy Voli pad hatelny kompleks.Zafiksavanyja im na fota mietady pierabudovy, što ažyćciaŭlajecca ŭ murach XVII stahodździa, vyklikajuć šok.
emacyjna piša Astapovič.
Treščyny ŭ sklapieńniach.
Nišy bolš nie budzie.
Na ŭvachodzie ŭ numar pieraškoda — sartyr.
«Traščać» łučkovyja pieramyčki.
A pra strachu niejak zabylisia.
Štraba prabitaja pa piacie zvoda. Kanstrukcyja asłablena.
Kanały praz kanstrukcyi
Aŭtentyka źniščanaja kanałami
A letaś tut była sklapienistaja stol. Ciapier plity.
Praz časovaje pakryćcio strachi bačny ŭvieś horad.
Ledzianyja stałaktyty.
Adkryłasia aŭtentyčnaja plitka na padłozie.
«Pracy, što pravodziacca na «kompleksie zdanij № № 6, 8 po uł. Kiriłła i Miefodija» praktyčna ničym nie adroźnivajucca ad pracaŭ na žyviołahadoŭčym kompleksie», —
Na fota, zroblenych u budynku klaštara, bačna, što
budaŭniki źniščyli sklapienistyja pierakryćci ŭ kalidorach, pakłaŭšy stoli ź bietonnych plitaŭ. Heta nie tolki niedapuščalna ŭ takim kaštoŭnym histaryčnym budynku, ale i paprostu niebiaśpiečna,ličyć Astapovič, bo źmianšaje apornyja zdolnaści ścienaŭ.
Nie dadaje budynku tryvałaści i toje, što ŭ murach,
biez uliku kanstruktyŭnych asablivaściaŭ, paprabivanyja štraby dla hatelnych kamunikacyj — vadapravodu, kanalizacyi.«Budynak byŭ cikava zrobleny, tam vielmi dakładna raźmierkavanaja nahruzka», — kaža Astapovič. Tavarystva achovy pomnikaŭ prapanoŭvała puścić častku novych kamunikacyj u topačnyja chady. Jak u mnohich starych budynkach,
u biernardynaŭ byli ciopłyja ścieny: haračaje pavietra ź piečaŭ i kaminaŭ išło pa luchtach, zroblenych prosta ŭ mury.Ale sučasnyja budaŭniki paličyli za praściejšaje pazamuroŭvać topačnyja chady i prabić novyja dzirki.
Pazakładali i ścienavyja nišy, jakija nadavali interjeru svojeasablivy klaštorny kałaryt.
«Adna z najbolšych prablem u tym, što
Minharvykankam choča, kab tut byŭ mienavita čatyrochzorkavy hatel, —kaža Astapovič. — A heta značyć —
numary na adnu asobu, hruvastkija sanvuzły, jakija svajoj vahoj truščać muroŭku sklapieńniaŭ, masa novych kamunikacyj.My prapanoŭvali zrabić hatel turystyčnaha kłasu, u jakim možna było b rabić z kiellaŭ dvuchmiascovyja numary, prybiralni rabić u kalidorach»
Razbureńniu ścienaŭ spryjaje i pastajannaje namakańnie.
U prabitych štrabach namierźli vializnyja ledziašy: nad budynkam užo hod niama narmalnaj strachi.
Nieviadoma, što budzie i z padmurkami:
katłavan padziemnaj parkoŭki, pavodle słovaŭ Astapoviča, umacavali ścianoj, jakaja pieraškadžaje adtoku hruntovych vodaŭ ad padmurkaŭ klaštara.Lišnie kazać, što dziela stvareńnia padziemnaha parkinha źniščajecca kulturny płast XVII stahodździa.
«Pry hetym śmiešna vyhladajuć patrabavańni da budaŭnikoŭ, jakija zajmajucca tynkoŭkaj, — sarkastyčna piša staršynia Tavarystva achovy pomnikaŭ. —
Nu vielmi chočacca našamu načalstvu, kab tynkoŭka była vysakajakasnaj, idealna roŭnieńkaj, z kancikami, ab jakija parezacca možna. Heta ž «krasiva», pavodle ich razumieńnia, u hetym samy staličny hłamur».
Viartańnia klaštara z kaściołam Śviatoha Jazepa ŭ Vierchnim horadzie minskija vierniki damahalisia bolš za 17 hadoŭ. U 2005 hodzie kiraŭnictva Kaścioła ŭ Biełarusi źviarnułasia da ŭładaŭ z adpaviednym patrabavańniem. Adnak tahačasny staršynia Minharvykankama Michaił Paŭłaŭ vydatkavaŭ ź biudžetu srodki na rekanstrukcyju i restaŭracyju klaštara z prystasavańniem jaho pad hatelny kompleks z saŭnaj, boŭlinham i padziemnaj parkoŭkaj.
U sakaviku 2007 hoda prajekt pieratvareńnia klaštara ŭ hatel trapiŭ u ŚMI. Vierniki pačali kampaniju pa abaronie bažnicaŭ. Pad ścienami kaścioła Sv. Jazepa rehularna ładzilisia supolnyja malitvy, byli sabranyja tysiačy podpisaŭ pad zvarotam da kiraŭnika dziaržavy za viartańnie viernikam śviatyniaŭ. U krasaviku taho ž hoda Biełaruskaja respublikanskaja
Pracy adnavilisia ŭ žniŭni
14 sakavika
Tavarystva achovy pomnikaŭ skiravała listy ŭ ministerstva kultury i Hienprakuraturu. «Ale heta bolš farmalnyja dziejańni, — kaža Astapovič. — Pomnik užo nie viarnuć».
Astapovič kaža, što paśla źjaŭleńnia ŭ internecie fota «restaŭracyjnych» rabot adbyłasia narada ŭ KUP «Minskaja spadčyna», jakaja zajmajecca budaŭničymi pracami: «Ale jany abmiarkoŭvali nie svaje „kasiaki“, a sprabavali vyśvietlić, chto puściŭ Astapoviča na abjekt».
Taksama Tavarystva achovy pomnikaŭ rychtuje listy ŭ nuncyjaturu i da Śviatoha pasadu ŭ Rym.
«Kali klaštar nie addali viernikam, na samym vyšejšym uzroŭni było paabiacana, što tam adbudziecca biezdakornaja restaŭracyja. Toje što adbyłosia — paprostu padman», —kaža Astapovič.
* * *
Klaštar biernardynaŭ byŭ zasnavany pa fundacyi 1624 krasnasielskaha starasty Andreja Kansoŭskaha i jaho brata Jana. Manacham pieradavaŭsia draŭlany dom na ŭschodnim baku Vierchniaha Rynka. U 1630‑ia biernardyncy zbudavali draŭlanyja kaścioł i kanvient. Kompleks zhareŭ u 1644. Da 1652 byli adbudavanyja ŭžo kamienny kaścioł Sv. Jazepa i klaštarny korpus. Paśla paŭstańnia 1863 u klaštary raźmiaścilisia rasiejskija vajskovyja kašary, kaścioł pierarabili na pravasłaŭnuju carkvu. U saviecki čas u klaštary była vajskovaja prakuratura. U 2007 vajskoŭcy pakinuli mury. Zhodna z prajektam, zaćvierdžanym Minharvykankamam, klaštar i kaścioł stanuć častkaj hatelnaha kompleksa. Prajekt vyklikaŭ pratest hramadskaści.
