Pamior dudar Uładzimir Puzynia + fota: na pachavańni Bykava hrała surma Puzyni 12

Na pachavańni Bykava hrała surma Puzyni.

Uładzimir Puzynia ŭ «Biełaruskaj chatcy».

«Muzyka, vykładčyk, narodny majstar… ni ŭ tym, ni ŭ hetym jon nie byŭ daskanałym prafiesijanałam. Ale va ŭsim razam — jon byŭ Puzynia. Pražyŭ žyćcio siarod ludziej sa svajoj dudkaj, —

uspaminaje siabra režysior Valer Mazynski. — Mučyŭsia Biełaruśsiu. Kłaŭsia i ŭstavaŭ z dumkaj, kab usio źmianiłasia, paviarnułasia ŭ bok biełaruskaha. A jak byŭ nievajaŭničy, ramantyk — paliŭ hetym najpierš siabie.

Ja ź im paznajomiŭsia jašče ŭ 1980-ja, kali pryjechaŭ u Minsk.

Zajšoŭ u redakcyju LiMa, raptam čuju — dudka hraje ŭ susiednim pakoi. A heta Vałodzia ŭ fatohrafa Kruka siadzieŭ

. Heta ciapier my pryvykli, a tady jašče huki žalejki razryvali serca…

Jon pačynaŭ jak muzyka ŭ arkiestry Žynoviča, abjeździŭ uvieś Sajuz.

Paśla ŭziaŭsia adradžać žalejku. Puzynia rabiŭ hetyja dudki i nios ich u ludzi. Choć hrošaj ź ich nie mieŭ. Byli majstry i aproč jaho, ale tyja bolš na miescy siadzieli: pryjduć da ich amatary, kupiać instrumient. A

Vałodzia žalejku papularyzavaŭ. Mo što i pradavaŭ, ale bolej daryŭ.

Ciapier tyja jaho dudki mohuć być vielmi darahija.

Siońniašnija maładyja dudary ŭ jaho vučylisia.

Pakul nohi nasili — byŭ na ŭsich akcyjach, mitynhach z svaimi vialikimi dudami.

Razam z synam, Alesiem, jany ihrali. Ciapier Aleś u ZŠA, u Biełarusi — dačka Volha z unukami.

Vykładaŭ va Univiersitecie kultury, ale nie byŭ ad pryrody vykładčykam. Studenty prychodzili da jaho ŭ majsterniu, hladzieli, vučylisia.

Dali jamu pakoj u internacie «Kulka», dyk jon abstalavaŭ tam «Biełaruskuju chatku».

Abšyŭ ścieny drevam, azdobiŭ — kolki narodu prychodziła! U Puzyni było niekalki albomaŭ z pažadańniami naviednikaŭ — lubiŭ ich pierahladać. Žonka Jelcyna była, amierykancy, a kolki našych! Užo taja «Biełaruskaja chatka» stała słaŭniejšaja za sam univiersitet. Vałodzia ŭ toj čas raśćviŭ, byŭ ščaślivy. «Paprasili» jaho adtul užo ŭ 2000-ja. Za biełaruskaje. Bo narod prychodziŭ, i jasna, jakija razmovy ŭ «Chatcy» vialisia. Zvolnili z pracy za «vynas instrumientaŭ». Heta było jašče pry Jadźvizie (Hryharovič, byłaja rektarka Univiersiteta kultury — Red.). Zmusili jaje…

Jon pieranios «chatku» ŭ Hanales — u žončyn katedž. Ale Hanales — heta i jość les.

Ja i to dva hady tam nie pakazaŭsia. Jon kryŭdavaŭ… Vałodzia akazaŭsia vykinuty z žyćcia — dudzieć tak hučna, jak jon umieŭ, užo nie dazvalałasia...»

* * *

Uładzimir Puzynia naradziŭsia 26 lutaha 1940 u vioscy Sucin (Puchavicki rajon). Jaho baćka, Jakub Puzynia, zahinuŭ na froncie ŭ 1941-m. Maci z małymi dziećmi ratavałasia ŭ biežanstvie va Ukrainie, ź ciažkaściu ŭłdałosia im viarnucca dadomu. Paśla škoły Uładzimir pracavaŭ kačaharam, potym lakalščykam na zavodzie. Skončyŭ muzyčnuju vučelniu pa kłasu truby, mahiloŭskuju škołu mastactvaŭ (dzie vyvučyŭ majsterstva ikanapisu). Vykładaŭ u muzyčnaj škole, saliravaŭ u narodnym arkiestry Žynoviča.

U 1970-ja razam z majstram Uładzimiram Krajko pačaŭ rabić narodnyja instrumienty. Ad 1982 Puzynia pracavaŭ u Instytucie kultury vykładčykam pa avałodańni ihroju na biełaruskich narodnych instrumientach. Adčyniŭ łabaratoryju pa adradžeńni i vyrabu biełaruskich narodnych instrumentaŭ «Biełaruskaja Chatka». U joj naładziŭ ramont i vyrab unikalnych liraŭ, dudaŭ, adradziŭ staražytnyja, užo zabytyja, surmu i žalejku, chorum, apisańnie jakoha było tolki ŭ letapisach i na malunkach. U 1990 hodzie Puzynia napisaŭ i vydaŭ knihu «Škoła ihry na biełaruskich narodnych instrumientach», u vialikaj miery dziakujučy jakoj upieršyniu ŭ historyi muzyčnaha mastactva biełaruskija narodnyja instrumienty ŭvajšli ŭ partyturu opiernaha simfaničnaha arkiestra.

Svoj vopyt narodny majstra pieradaŭ synu Alesiu, jaki skončyŭ Universytet kultury. U pačatku 1990 hadoŭ ni adzin značny kancert ci jakaja inšaja ŭračystaść nie prachodzili biez udziełu muzykaŭ Uładzimira i Alesia Puzyniaŭ. Jany zaŭždy byli ŭ huščy kulturnych i palityčnych padziejaŭ Biełarusi.

U 1994 hodzie baćka i syn, kab reprezentavać Biełaruś na fiestyvali lirnikaŭ u Francyi, vypravilisia tudy za svoj košt. Praz hod muzykaŭ zaprasili z kancertam u ZŠA ŭ štat Techas. A viarnulisia dachaty jany ŭžo paśla haniebnaha refierendumu. Usio kruta pamianiałasia, pačynajučy z adnosinaŭ kiraŭnictva Ŭniviersiteta kultury, dzie mieścicca «Biełaruskaja Chatka». Puzyniu dali pracu tolki na pałovu staŭki, a potym vypravili na piensiju. Apošnija hady jon žyŭ u vioscy Hanales (Minski rajon).

Pavodle artykuła Valanciny Jakimovič

SM

Chočaš padzialicca važnaj infarmacyjaj ananimna i kanfidencyjna? Pišycie redaktaru «Našaj Nivy» ŭ TH