«BAĆKOŬSKI» KOMPLEKS BIEŁARUSKAHA KINO
Alena Łukaševič
Znajomy kinakrytyk, jaki sustreŭ mianie na presavaj kanferencyi z nahody adkryćcia ŭ Bieraści pieršaha nacyjanalnaha festyvalu biełaruskaha kino, padzialiŭsia svajoj pieraściarohaj. Isnuje vierahodnaść, skazaŭ jon, što pieramožcami našaha festyvalu stanuć amerykancy, u lepšym vypadku — rasiejcy. Pytańnie — čym rasiejcy lepšyja za amerykancaŭ, zastałosia biez adkazu. Biezumoŭna, źjaŭleńnie ŭ konkursnaj prahramie nacyjanalnaha, a nie mižnarodnaha festyvalu filmaŭ zamiežnych režyseraŭ — nonsens. Ale ž bajacca kankurencyi z boku amerykanca Menachema Holana nia varta było nia tolki z-za nizkaha mastackaha ŭzroŭniu jahonych filmaŭ (čaho nielha skazać pra film rasiejskaha režysera Dźmitryja Astrachana «Ź piekła ŭ piekła»). Dumajecca, źjaŭleńnie jahonaha imia ŭ konkursnaj prahramie NFBK — usiaho tolki lohki reverans na adras stałaha zamiežnaha zakazčyka kinastudyi «Biełaruśfilm». Chutčej za ŭsio, z hetaje ž pryčny ŭ prahramu trapiŭ i film Astrachana, zdymki jakoha finansavaŭ raniejšy partner Holana niamiecki pradziuser Artur Braŭn. Ale rastłumačyć, jak trapili ŭ prahramu niekatoryja filmy biełaruskich režyseraŭ, zdolnych svaim nizkim uzroŭniem dyskredytavać ideju jakoha zaŭhodna festyvalu, zrazumieć ciažka. Hałoŭny arhument majho surazmoŭcy — biełaruskija filmy atrymlivajuć pryzy na mižnarodnych festyvalach — vyklikaŭ sumnieŭ. Padobna, da hetkaj katehoryi naležyć festyval «Załaty Viciaź», na jakim niekatoryja biełaruskija kiniematahrafistyja vykonvajuć rolu «słavianskich braťjev», i tolki ŭ druhuju čarhu — prafesijanałaŭ.
Padazravać u niejkaj zaanhažavanaści čalcoŭ adboračnaj kamisii biełaruskaha kinafestyvalu nia chočacca. Ale słabych filmaŭ u prahramie było zašmat i tamu skłałasia ŭražańnie, byccam arhanizatary naohuł zabylisia na isnavańnie prafesijnych kryteryjaŭ. Prynamsi, byŭ zabyty najhałoŭny ź ich — festyval pavinien adlustroŭvać pracesy, jakija adbyvajucca, u dadzienym vypadku, u biełaruskim kino. Vidać, čalcy adboračnaj kamsii kiravalisia adnym: pokazać hledaču kinafilmaŭ jak maha bolej. I stvareńnie, tak by mović, hladackaha asiarodku, było pakładzienaje ŭ padmurak festyvalu. Jakija tam tvorčyja pracesy. Pra ich, vierajemna, nia ŭspomnili navat siabry žury. Tolki adzin ź ich — animatar u kino i maksymalist u žyćci Ihar Voŭčak admoviŭsia padpisvać pratakoł, bo rašeńnie žury paličyŭ niekampetentnym. Sacyjalna-patryjatyčny patas (sajuz dźviuch słavianskich dziaržavaŭ) i «čałaviečy faktar « (nikoha nie pakryŭdzić) — voś, napeŭna, tyja kryteryi, pavodle jakich vyznačalisia pieramožcy ŭ tak zvanym mastackim žanry. Vierahodna, tamu lepšym ihravym filmam pryznačyli rasiejska-biełaruski kinaprajekt — režyserski debiut Mikałaja Jaromienki-małodšaha «Syn za baćku». Film-dyjahnaz našaha času, u jakim, nasupierak žorstkim realijam pierachodnaha, postsavieckaha peryjadu, pieramahaje mužčynskaja družba baćki-veterana j syna-rynačnika, nie prynies jahonym stvaralnikam suśvietnaj słavy. Chiba što Ŭładzimier Haściuchin, jaki ź blaskam vykanaŭ epizadyčnuju rolu ŭ hetym filmie, moh pretendavać na prestyžny ŭ suśvietnym kiniematohrafie pryz za lepšuju rolu druhoha planu. Tym nia mienš, patasnaja pavučalnaść vykanaŭcy hałoŭnaj roli Jaromienki-starejšaha i režyserskaja biezdapamožnaść małodšaha nie pieraškodzili žury prysudzić «Synu za baćku» pryz u naminacyi «lepšy ihravy film».
