Listy padtrymki
Dzień dobry, pavažanyja našaniŭcy!
Lepiej za ŭsio było b prosta padziakavać vam za spravu, jakuju vy robicie, ale taki čas — treba pisać u padtrymku.
Šlach moj da «Našaj Nivy» davoli składany. Ad čatyrnaccacihadovaha rasiejskaha chłopčyka, jakoha ledź nie pakinuli na druhi hod z-za niežadańnia vyvučać biełaruskuju movu, da pieršaha vierša, nadrukavanaha na staronkach vašaj hazety. Nia vielmi chočacca ŭžyvać tut słova «metamarfoza». Skažu lepiej tak — usiamu na śviecie svoj peŭny termin.
Na vašym tytule napisana — «Pieršaja biełaruskaja hazeta». Sapraŭdy, pieršaja i sapraŭdy, biełaruskaja. Treba dadać da taho — jašče j žyvaja.
Heta tak dobra, što vy razumiejecie, što kul-turalohija (asabliva biełaruskaja kulturalohija) — sprava nia tolki minułaha, a najpierš sučasnaha i, hałoŭnaje, budučaha.
Mianie asabista ŭraziła (i heta ŭ tak zvanych «sučasnych abstavinach») pastanoŭka vami pytańnia ab biełaruskaj kulturnaj ekspansii. Voś tak, adzin tolki nietradycyjny pohlad na rečaisnaść — i stan parazy adychodzić.
U vas svoj, asabisty čytač. Bo «NN» nie kuplajuć miž inšym, z rynku biehučy na pracu, jaje čakajuć. I jak by tam ni było, buduć čakać. Ale spadziajusia, usio budzie dobra. Dabra vam i zdaroŭja.
Dźmitry Tarulis, Miensk
P.S. Što tyčycca «taraškievicy», to ja prosta namahajusia joju karystacca. I heta MAJO PRAVA.
Dobry dzień, šanoŭnaja redakcyja «Našaj Nivy»!
Pišu, bo viedaju, što maju lubimuju hazetu chočuć zmusić pierajści na «obščapaniatnyj biełaruskij jazyk». Daražeńkija maje, nia dajciesia. Pahladzicie, što stałasia sa «Svabodaj». Ja čytaju vas mienavita tamu, što vy pišacie na sapraŭdnaj, nie skalečanaj balšavikami movie. Hetaja mova — maja. Ja na joj dumaju i malusia, pryznajusia ŭ kachańni i razmaŭlaju ź siabrami pry kuchli piva. Kali łaska, nie źnikajcie. Skažycie, što rabić, kudy prychodzić, kab vas padtrymać. Ja budu vas čytać, bo vy dla mianie važnyja.
Byvajcie, vaš vierny siabra i čytač
Kiryła Nieviaroŭski, Miensk
Šanoŭnaje spadarstva,
pišu vam hety karacieńki list, kab skazać, što biełaruskaja mova, čyściniu i ŭźniosłaść jakoj zachoŭvaje «Naša Niva» —heta MAJA mova, ščyraje imknieńnie aŭtaraŭ «Našaj Nivy» abudzić čałaviečaje ŭ čałavieku, dapamahčy jamu ŭźniacca nad budz-jonnaściu dyj pazbavicca kajdanoŭ idealahičnych dohmaŭ — heta i MAJO imknieńnie, rašučaść ludziej, jakija hurtujucca vakoł pieršaje biełaruskaje hazety, paśladoŭna adstojvać pravy Čałavieka, pravy Asoby — heta MAJA rašučaść, kraina, sapraŭdnaj i adzinaj movaj jakoj razmaŭlaje «Naša Niva», — heta MAJA Radzima — Biełaruś.
Raniej mianie naŭrad ci možna było zaličyć da koła śviedamych prychilnikaŭ klasyčnaha biełaruskaha pravapisu, ale ja takim ćviordym prychilnikam stanaŭlusia, kali sutykajusia z haniebnymi, a časam prosta vartymi žalu sprobami duchoŭna spustošanych ludziej zabaranić toje, što zabaranić nielha, toje, što žyvie pa-za miežami dziaržaŭnaha, pa-za miežami abyjakavaści, adnolkavaści j strachu, toje, što žyvie ŭ SERCY čałavieka.
Jak hramadzianin Biełarusi, ja patrabuju ad uładaŭ, adkaznych za dziejańni ŭ dačynieńni da «Našaje Nivy», spynić palityčny pieraśled majoj hazety.
Žyvie Biełaruś!
Andrej Dapkiunas, Miensk
... I vy jašče pytajeciesia, ci patrebnaja mnie takaja hazeta j takaja mova? Dyk ja vam adkažu: mnie patrebnaja tolki hazeta «Naša Niva» i tolki «ź miakkimi znakami»! Tak i pieradajcie henym spadaram-tavaryščam! Da taho ž mnie jašče patrebnyja kasety j knihi, jakija ja miarkuju nabyć u vas. Možacie i heta im skazać. I ŭvohule, chopić hulać pa ichnych praviłach. Kali vašaja hazeta niezaležnaja, dyk čamu jana moža być zabaronienaja niejkim haspadarčym sudom? Pašlicie ich usich u bałota. Niachaj nie čaplajucca sa svaimi idyjockimi zakonami. Ci mała jašče čaho jany navydumlajuć?
Na zakančeńnie chaču skazać nastupnaje: razam my pieraadolejem usie pieraškody.
Da spatkańnia!
Anton Taŭhień, student, Vałožyn
Šanoŭnaja redakcyja!
Dałučajusia da ŭsich, chto padtrymlivaje dy čytaje hazetu «Naša Niva». Akramia taho, što jana źjaŭlajecca ledźvie nie adzinaj hazetaj, jakaja hurtuje vakoł siabie adnadumcaŭ (usie, chto čytaje «Našu Nivu», upeŭnieny — adnadumcy) z mentalnaściu, absalutna niepadobnaj da mentalnaści bolšaje častki nasielnictva Biełarusi, z mentalnaściu ludziej z razumieńniem Voli, žadańniem jaje, redakcyja rychtuje materyjały pa najnoŭšaj historyi Biełarusi, jakija dahetul źjaŭlajucca zakrytymi dla hramadztva, materyjały pa kultury Biełarusi dy śvietu. Čytajučy «Našu Nivu», spaznaješ dušu Biełarusi, našaj Biełarusi. Možna skazać, što «Naša Niva» z atačeńniem — heta dziaržava ŭ dziaržavie. Navat sa svajoj movaj, movaj naturalnaj, lahična vypracavanaj narodam. I niachaj pakul što na-sielnictva jaje nia nadta vialikaje, ale budučynia za «Našaj Nivaj». A bieź jaje nia budzie Biełarusi. Tamu — «Ruki preč ad «Našaj Nivy»!» Niemahčyma, kab adbyłosia zakryćcio našaje hazety.
A što da movy, dyk:
Pa-pieršaje, mienavita mova «Našaj Nivy» jość movaj Biełaruskaha Adradžeńnia (ad pačatku stahodździa dahetul).
Pa-druhoje, mova «aficyjalna pryznanaja» była vypracavanaja dziela «zbližeńnia z ruskaj» i biare svaje pačatki z hvałtu nad movaj, za jakuju ciapier ułady jmknucca zakryć «Našu Nivu».
Pa-treciaje, isnujuć mižnarodnyja dakumenty pa pravach čałavieka, i Biełaruś ich padpisała.
Na hetych padstavach papiaredžańnie Dziaržkamdruku za karystańnie taraškievicaj — heta prosta nachabny ŭcisk na inšadumcaŭ, čarhovyja sproby vykaranić u Biełarusi Biełaruś.
Žadaju vam pieramohi.
Hajdalonak Vadzim, Miensk
Vysokašanoŭny spadar Redaktar,
Na Vašaje pytańnie: «Ci patrebna mnie TAKAJA «NN» i TAKI pravapis» adkažu adnaznačna i kateharyčna:
— TOLKI takaja i TOLKI z takim pravapisam.
Nieviduščamu zrazumieła, što nie hrafičnaje paznačeńnie miakkaści škodzić režymu, jaki, da słova, biełaruskaj movaj nie karystajecca. Jamu škodzić i zaminaje samo isnavańnie biełaruskaj movy, voś čamu jon i bje pa samaj adčuvalnaj častcy biełaruščyny.
Kalanijalnamu režymu nadzvyčaj važna mar-hinalizavać biełaruskuju movu, dziela hetaha jon nie spyniajecca i nia spynicca ni pierad čym.
Ja dumaju, my, nacyjanalisty, musim stavicca da kalanijalnaha režymu narmalova, h.zn. jak da akupacyjnaha i čužoha. My pavinny rabić našu biełaruskuju spravu, nie zvažajučy na akupacyju, jakoj rana ci pozna pryjdzie chana.
Žyvie Biełaruś!
Mikoła Busieł, Dubrova
Šanoŭnaja redakcyja!
Čytaju «Našu Nivu» ź jaje ŭznaŭleńnia. Vielmi ŭdziačny vam za hazetu. Padtrymlivaju biełaruskuju movu. Jak i mnohija z nas —rasiejskamoŭny biełarus, ale z času pierajezdu ŭ Miensk u 1992 hodzie, čytaju i razmaŭlaju jak mahu na biełaruskaj movie.
Dałučajusia da toj padtrymki, jakuju vykazvajuć čytačy ŭ svaich listach. Žyvie biełaruskaja mova, Pahonia i bieł-čyrvona-bieły ściah!
Aleś Ramanoŭski, 50 hadoŭ, inžyner-elektryk, były žychar h.Charkava
Darahaja redakcyja!
Moža, moj list dapamoža abaranić «Našu Nivu».
Čuju mamin hołas: «Jakaja pryhožaja była biełaruskaja mova da vajny, a zaraz...» Usio zrazumieła. Zrusifikavali movu, jak i pravapis, i vymaŭleńnie. Kali čytaješ «Našu Nivu», razumieješ, što mieła na ŭvazie maja stareńkaja maci. Miakki znak u napisańni robić jaje hučańnie taksama miakkim. A ŭładam treba, kab narod naš ličyŭ biełaruskuju movu hrubaj i admoviŭsia ad jaje. Tamu i źjaviłasia hetaje «papiaredžańnie». Ja, jak čytač, zadavolenaja pravapisam hazety, a mianie chočuć pazbavić mahčymaści čytać jaje na sapraŭdnaj narmalnaj biełaruskaj movie.
Mova — heta symbal nacyi. Značyć, robicca zamach na samu nacyju. «Naša Niva» pavinna vychodzić i drukavacca na narmalnaj biełaruskaj movie. Tak žadajuć usie, chto choča zastacca sapraŭdnym biełarusam i kamu nieabyjakavy los narodu i Radzimy. Sud nad movaj pavinien być na karyść Movie, a nia ŭładam.
Kananovič Volha, Miensk
Šanoŭnaja redakcyja!
Svaju pracu Maładziovaja asacyjacyja «Połacki prajekt» raspačała sioleta, i zhody nakont pravapisu siarod našych siabroŭ napačatku nie było. Ale sud nad «Našaj Nivaj» staŭsia apošnim arhumentam dla pamiarkoŭnych dy vahajučychsia — pisać narkomaŭkaj ciapieraka prosta nieprystojna. Zaraz my daskanalim svaje viedy pravapisu Taraškieviča akurat pa spravazdačach «Našaje Nivy» z suda nad Movaj. I plon našaha navučańnia ŭžo jość. My padrychtavali da druku teksty dvuch pieršych vydańniaŭ našaje Asacyjacyi — pavodle normaŭ dareformavaha pravapisu. Los apošniaha — heta i naš asabisty los. A ŭ svaim losie my peŭnyja — klasyčny biełaruski pravapis budzie nia tolki žyć, ale i pašyrać absiahi sobskaha bytavańnia.
Siarhiej Šydłoŭski, vykanaŭčy dyrektar MHA «Polacki prajekt», Navapołacak
Vyšejšamu haspadarčamu sudu RB
Ułasna mnie nieabchodnaja hazeta «Naša Niva» ź nieskažonym biełaruskim pravapisam. Absurd, ale najciažej maralna žyć na Biełarusi biełarusu (asobu biaz movy ja nie liču biełarusam).
Mazavieckaja T., Miensk
Vitaju, pavažanyja kalehi!
Kali «Naša Niva» sapraŭdy lehienda biełaruskaj presy ŭ moŭnym pytańni za apošnija vosiem hod i za heta «nažyła» sabie sudovy praces, to naša hadavałaja «Hazieta Słonimskaja», dzie movam «prastorna» i z pravapisam usio pa-saviecku, taksama ŭžo maje sudovy isk ad adnaho z svaich «hierojaŭ». Dla ICh sprava nia ŭ movie, i heta zrazumieła dla kožnaha bolš-mienš abaznanaha ŭ siońniašnim našym žyćci čałavieka.
«NN» hazeta ŭnikalnaja siarod usich niedziaržaŭnych SMI. I jaje tvar — nia tolki taraškievica; pa sutnaści, pa duchu svajmu — heta adzinaje biełaruskaje vydańnie (hazeta!), zaryjentavanaje ŭ eŭrapiejski kantekst biez «abaviazkovych» adchileńniaŭ. Nu, a pracesy z «pośledujuŝim zakrytijem» i ŭ pačatku stahodździa, i ŭ kancy — dla NAS symbalična. Zastajecca zmahacca. Žadaju Nam viery ŭ Pieramohu.
Mikoła Kananovič, Słonim
Šanoŭnaja «Naša Niva»!
Ź vialikim zadavalnieńniem čytaju kožny Vaš novy numar. Heta adzinaja sapraŭdy Biełaruskaja prahresiŭnaja hazeta. Ja vučusia ŭ Pieciarburhu i, kali vypadaje mahčymaść, to čytaju «Našu Nivu» ŭ Internet. Taksama robiać šmat picierskich biełarusaŭ. My sami vydajem pry adnym ź picierskich kaściołaŭ relihijna-kulturnickuju hazetu «Krynica» i karystajemsia vyklučna taraškievicaj, akramia taho my asobnyja artykuły pišam łacinkaju. Kali vy majecie žadańnie, to pišycie nam na e-mail: [email protected]. Žadaju mužnaści ŭ baraćbie za biełaruščynu! Žyvie Biełaruś!
Jarasłaŭ Kryvy, Sankt-Pieciarburh
Dobry dzień, šanoŭnaja «Naša Niva»!
Pośpiechaŭ tabie ŭ zmahańni za biełaruski pravapis. Vieru, što siońniašnija ŭłady trochi pierastaralisia, ukazvajučy hazecie, jak treba pisać, i ŭ vyniku jany sami sabie naškodziać.
Voś, naprykład, kolki dzion tamu ŭ Davyd-Haradku da pryjezdu abłasnoha načalstva rych-tavalisia, i dziela hetaha ŭsie lichtary ŭnačy hareli. A potym try dni radyjo nie pracavała — kažuć, z-za taho, što transfarmatar sapsavaŭsia z-za pierahruzki. Chiba BNF moh by tak pierarvać suviaź PPRB z horača lubimym im narodam?
Palityčnaja pieraaryjentacyja z zachadu na ŭschod taksama cikava adbiłasia ŭ žyćci haradčukoŭ. Jość u Davyd-Haradku vulica imia Kłary Cetkin. Tam znachodzicca haradzkaja bibilateka. Na joj visić čyścieńkaja šyldačka: «Uł.K.Cietkina». Voś što značyć ničoha nie škadavać dziela starejšaha brata — tyja ž ludzi, što staranna pafarbavali statuju Lenina ŭ załacisty koler, pieratvaryli niamieckuju kamunistku ŭ rasiejskaha mužyka.
Siarhiej Karboŭski, Davyd-Haradok
Dobry dzień, šanoŭnaja redakcyja «NN»!
Pišu vam z nahody haniebnaha pracesu, što pravodziać ułady ŭ dačynieńni da hazety.
Pa daručeńni svajoj siam'i, siabroŭ i ad ułasnaha imia paviedamlaju, što nas, čytačoŭ «NN», vielmi zadavalniaje toj pravapis, jaki vykarystoŭvaje «NN». I bolš za toje, taraškievica na naš pohlad bolš adpaviadaje sapraŭdnaj biełaruskaj movie, čym narkomaŭka. I pakolki «NN» amal adzinaje ŭ Biełarusi vydańnie, jakoje drukujecca taraškievicaj, to takija pavodziny ŭładaŭ nia śviedčać pra ichny kłopat pra raźvićcio movy krainy, u jakoj jany žyvuć i na čyich charčach tłuściejuć, a naadvarot. Akramia taho, «NN» — nie dziaržaŭnaja hazeta. Hetaja hazeta dla nas, a nie dla ich, i tamu nia ichnaja sprava, jakoj movaj drukujecca hazeta, jakuju ja čytaju. Mnie padabajecca, i ja kuplaju abo vypisvaju. Bo kali dakładna trymacca ichnaje lohiki, to i dychać biez dazvołu nielha. Hetym listom ja padtrymlivaju hazetu «Naša Niva» i jaje pravapis i dazvalaju vykarystoŭvać list jak śviedčańnie ŭ sudzie.
Žyvie Biełaruś!
Valery Savič, Pinsk
Šanoŭnaja redakcyja!
Hazeta stałasia symbalem svabody j sapraŭdnaj biełaruskaj kultury. «Naša Niva» vielmi paŭpłyvała na farmavańnie majho jak ahulnaha, tak i nacyjanalnaha śvietapohladu. Paśla znajomstva z «Našaj Nivaj» u 1992 hodzie ja adrazu staŭ prychilnikam hazety i pračytaŭ za hetyja hady amal usio, što ŭ joj drukavałasia. «Naša Niva» dla mianie źjaŭlajecca znakam taho, što ŭłasnabiełaruski pohlad na žyćcio kali-niebudź zapanuje ŭ hetaj krainie. Jašče chaču adznačyć, što hazeta z kožnym hodam robicca ŭsio bolš prafesijna, i za takuju hazetu nia soramna pierad krainami, dzie zdavion isnuje svaboda drukavanaha słova. Vieru, što nadydzie toj čas, kali ŭ Biełarusi budzie šmat padobnych vydańniaŭ, ale «Naša Niva» budzie samym papularnym siarod ich.
Zyču redakcyi pośpiechaŭ u adstojvańni svajho punktu pohladu.
Valer Kisiel, Horadnia
Dabrydzień, «Naša Niva»!
Tyja zachady, jakija robić dziaržaŭnaja ŭstanova, kab začynić vašu j našu hazetu, vymusili napisać hety list padtrymki. Padtrymki vašaha su-praciŭleńnia tatalitaryzmu, azłoblenaści j absurdu. Ułasna, tatalitaryzm i jość absurdam. Nienaturalnyja ŭvohule dla čałaviečaj pryrody dziejańni ŭłady vyklikajuć pratest u zdarovaha čałavieka. Ciapier pra «ahulnapryniatyja normy movy». U savieckaj dziaržavie ahulnapryniatym było litaralna ŭsio: ad zakonaŭ da stylu vopratki. Siońnia ŭ hetyja ramki ŭciskajuć movu. Dakładniej, nie ŭciskajuć, a staviać tudy, jak etalon, refarmavany (čytaj: skažony) ŭ 1933 h. pravapis.
Luby tatalitaryzm asudžany ŭ Eŭropie na śmierć. Darečy tut budzie ŭzhadać cytatu z ese italjanskaha piśmieńnika Alberta Savinijo: «... Eŭropa razumieje, kali heta «eŭrapiejskaja» Eŭropa, što nijakaja ideja nie byvaje «hałoŭnaju». Što nijakaja ideja nia hodnaja taho, kab jaje stavili vyšej za inšyja idei. Što nivodnaja ideja nie zasłuhoŭvaje taho, kab być centralnaju, kab jaje ličyli samaju słušnaj, samaju pryhožaj, lepšaj idejaj. Hetkaja «demakratyja» idej — adzinaja ŭmova prahresu. Dastatkova tolki idei spynicca, jak adrazu ŭtvarajecca tromb, jaki pieraškadžaje chutkamu j lohkamu ciačeńniu idej i strym-livaje prahres». Voś tak. Ni bolš, ni mienš.
Na hetym kažu: Da pabačeńnia!
Žyvie Biełaruś!
Siarhiej Pryłucki, Bieraście
