Biełaruś miažuje sama z saboj
Na vulicach Miensku ja apytaŭ 50 maładych ludziej va ŭzroście ad 16 da 25 hadoŭ. Ja zadavaŭ adzinaje pytańnie: ź jakoj kolkaściu krainaŭ miažuje Respublika Biełaruś? Tolki siem junakoŭ pravilna adkazali adrazu i ŭpeŭniena:
— Litva, Łatvija, Rasieja, Polšča, Ukraina — piać.
Ale zazvyčaj nazyvali to šeść, to čatyry i navat try:
— Polšča, Ukraina, Rasieja.
— Try-čatyry.
— Piać: Rasieja, Ukraina, Polšča... Nu, napeŭna, i ŭsio.
— Z tryma: Rasieja, Ukraina, Polšča... jašče tam niešta.
— Try: Rasieja, Ukraina, Juhasłavija.
Apošni adkaz nia byŭ unikalnym. Heta śviedčyć nia tolki pra aktualnaść bałkanskich padziejaŭ dla biełaruskaj moładzi. Reč u tym, što nia ŭsie maładyja biełarusy razumiejuć sens słova miaža:
— Jak miažuje? Polšča... Ja nia viedaju, što akramia Polščy jašče. Litva, moža... Nu, Rasieja.
Nie dla ŭsich słova miaža maje zvyčajny hieahrafičny albo palityčny sens. Miaža – heta kali siabrujem, ci varahujem? Moža ŭ hetym nieparazumieńni pryčyna taho, što adnyja zabyvalisia nazvać Rasieju, jak, naprykład, siaržant unutranych vojskaŭ:
— Nia viedaju... Ukraina, Polšča, Litva, Łatvija... Što tam jašče? Usio.
A inšyja nazyvali tolki Rasieju:
— Z adnoj: Rasieja.
Čaściakom zabyvalisia nia tolki na Rasieju. Taksama na Polšču, Litvu i Ŭkrainu. Ale najbolš «paciarpieła» Łatvija. Pra našuju paŭnočnuju susiedku zabylisia dziesiać ź piacidziesiaci respandentaŭ. Na adnoj z łavaŭ, da jakoj ja padyjšoŭ z pytańniem, razharełasia cełaja sprečka nakont taho, ci miažuje Łatvija ź Biełarusiaj...
Ci musić uvohule hramadzianin luboj krainy viedać usie krainy-susiedki? Kali tak – u čym tady ŭnikalnaść biełaruskaj sytuacyi?
— Ja viedaju, z kolkimi krainami miažuje Niamieččyna — z šasnaccaciu... A Biełaruś — kala taho. Z hieahrafijaj u mianie było słaba ŭ škole. Nia viedaju. Nie cikava.
Mahčyma, starakacień adkazaŭ vynikaje z roznaści hieapalityčnych aryjenciraŭ kožnaj asoby. Adzin jeździć da svajakoŭ va Ŭkrainu, druhi — da siabroŭ u Picier, treci — pa tavary ŭ Polšču, u inšaha starejšy brat haniaje mašyny ź Litvy, a ŭ taho baćka słužyŭ u ryskim parachodztvie... Voś i ŭsia hieahrafija, i škoła tut ni pry čym. Litoŭcy, pakul nie źjaviŭsia Łukašenka, taksama doŭha nie mahli zrazumieć, z kim jany miažujuć na poŭdni: z Rasiejaj ci nie zusim Rasiejaj. Ale ž, urešcie, biełaruskaja dziaržaŭnaść nabyła chaj sabie i vyrodlivyja, ale bolš-mienš vyraznyja, prynamsi, dla susiedziaŭ, formy. Kali dla biełarusaŭ forma ŭłasnaha dziaržaŭnaha jsnavańnia akreślicca i stanie zrazumiełaj, vierniecca paniatak dziaržaŭnaj miažy, i tady susiedzi źbiarucca ŭ poŭnym składzie.
Sieviaryn Kviatkoŭski
