Pamierła Mod...
Kolki razoŭ jana pamirała na scenie, i voś ciapier — u žyćci. Katastrofa zdaryłasia 12 kastryčnika: insult, špital, bieznadziejnaść… A 6 listapada nadyšoŭ niepaźbiežny finał. I ciapier my musim žyć biez Stefanii Staniuty. Ciažka! U svaje 95 hadoŭ jana była majakom – adzinym, i jakim ža kaštoŭnym askiepkam klasyčnaje aktorskaje tradycyi, nośbitami jakoj byli kaliści i Rachlenka, i Ržeckaja, i Hlebaŭ-Sarokin.
Ciapier hetaja tradycyja skončyłasia, i, chacia niechta jašče samaŭpeŭniena pretenduje na jaje spadčynu, na dvare zusim inšaja teatralnaja epocha. Teatar staŭsia cackaju dla bahatych, a nam zastajecca tolki nastalhična zhadvać nazovy tych daŭnich, amal zabytych pastanovak, u jakich blistała ŭ svajoj biesparaŭnana arystakratyčnaj maniery Stefanija Staniuta. A było jašče kino: 34 filmy za niapoŭnyja 30 hadoŭ.
Adzinym domam Staniuty zaŭždy zastavaŭsia Kupałaŭski teatar. Jana pryjšła siudy ŭ 1932 h., majučy za plačyma 6 hadoŭ vučoby ŭ Biełaruskaj dramatyčnaj studyi pry Maskoŭskim teatry Stanisłaŭskaha i 6 hadoŭ pracy ŭ Viciebsku. Tut jana syhrała svaje lepšyja roli i sustreła svaju sapraŭdnuju hierainiu – Mod. Jany byli amal adnahodkami: Staniuta i 79-hadovaja Mod, jakaja žyvie ŭ čyhunačnym vahonie, kradzie aŭtamabili i chodzić na ŭsie chaŭtury, bo viedaje, što ŭsiamu svoj čas, i zusim nia choča spaźnicca na svajo pachavańnie. Tut, na chaŭturach, jana sustrakaje svajo kachańnie – 19-hadovaha bahacieńkaha intraverta. Hety chłopiec – Harald – zalacajecca da jaje i choča ź joj ažanicca. Jakoj ža treba być kabietaj, kab my pavieryli ŭ praŭdu hetaha kachańnia! I jakoj treba być aktorkaj, kab udychnuć žyćcio ŭ butaforska-ŭmoŭnaje dreva, jakoje stanovicca symbalem jaje dušy!
U finale pjesy Mod pamiraje – dobraachvotna, bo joj adnoj dadziena zrazumieć niepachisnyja zakony byćcia. Tak pamirajuć na scenie. U žyćci ŭsio inakš – bolej prazaična i napeŭna bolš trahična. Mod pamierła… Ale nazaŭždy zastałosia kachańnie. A kali nie kachańnie, dyk nieśmiarotnaja pamiać ab im.
Julija Andrejeva
Mikałaj Pinihin, režyser:
— Pajšła cełaja epocha, i nia tolki teatralnaja — epocha biełaruskaj kultury. Čałaviek, jaki bačyŭ spektakli Miejercholda, Tairava, Stanisłaŭskaha, vielmi adukavany, vielmi śviadomy. Ja nikoli nie zabudu, jak my jechali na taksoŭcy paśla spektaklu “Harald i Mod” i jana pakazvała: “A voś tut car Mikałaj II hładziŭ mianie pa hałoŭcy”. Heta pajšła cełaja vialikaja epocha, i zamianić jaje niama kamu, niama čym.
Viktar Manajeŭ, aktor, vykanaŭca roli Haralda:
— Skončyłasia cełaja epocha Kupałaŭskaha teatru. Joj udałosia pražyć takoje doŭhaje žyćcio, takija ciažkija i trahičnyja časy, kali takoje adbyvałasia i ź Biełarusiaj, i z teatram, i zastacca pry hetym takim śvietłym čałaviekam. Ja dumaju, što dla Boha važniej nia toje, nakolki ty talenavity, a kolki śviatła ty stvaraješ vakoł siabie, kim by ty ni byŭ — artystam ci rabočym sceny. Jana była čałaviek-śviatło.
