Z USICH STARON
Vajna schavałasia
Vajna ŭ Čačenii ścichła?
Nie, vajna razharajecca. Niahledziačy na rašeńnie Rady Eŭropy
Paasobnyja telerepartažy ź Ičkieryi nia robiać takoha ŭražańnia, jak zvyčajnaja drukavanaja chronika padziejaŭ. Teležurnalisty palujuć na sensacyi, kštałtu vaśmihadzinnaha boju 22 studzienia ŭ Hudermesie, samym “biaśpiečnym” horadzie kraju, kali zahinuli 22 rasiejskija sałdaty. Drobnyja sutyčki, śmierć adnaho-dvuch sałdataŭ, ranieńni dy padbitaja technika zastajucca pa-za ŭvahaju medyjaŭ. A miž tym 20 studzienia pazycyi federałaŭ abstrelvalisia 14 razoŭ. Za sutki rasiejcy adšukali bolš za 20 vybuchovych prystasavańniaŭ, skanfiskavali 17 hranatamiotaŭ, 80 minaŭ, bolš za 8 tysiačaŭ patronaŭ, 13 kh vybuchovych rečyvaŭ. Pavodle aficyjnych źviestak, zahinuŭ adzin rasiejski sałdat dy piaciora byli paranienyja. Čačency ž kažuć, što ŭ Rasieju štodnia adpraŭlajuć 20—30 damavinaŭ. “Vorah niasie navat bolšyja straty, čym pry frantalnych vajskovych dziejańniach, – śćviardžaje Asłan Maschadaŭ u interviju rasiejskamu internet-vydańniu grani.ru. — Narodnyja zmahary... nanosiać skryšalnyja ŭdary pa kalonach, tyłach, kamendaturach, blokpastach”. Navat z padkantrolnych Kramlu medyjaŭ kštałtu gazeta.ru možna daviedacca, što rasiejcy ŭ Hroznym nia jeździać na chutkaści, mienšaj za 90 km/h, dy nie spyniajucca na adnym miescy bolš čym na try chviliny. Štodnia BTRy, “Urały”, “Kamazy” irvucca na minach dy fuhasach. 13 studzienia vybuchnuŭ centralny punkt amonu ŭ vioscy Atki – jaho padarvaŭ atrad kamandzira Jakuba z dapamohaju rasiejskich rakietaŭ, što nia vybuchnuli paśla strełu z samalotu. “Vajna tolki pačałasia”, — skazaŭ 8 studzienia ŭ interviju hruzinskamu telebačańniu Šamil Basajeŭ.
Nivodnaj pieramohi nad “bandytami”
Maschadaŭ kaža, što jon całkam kantraluje sytuacyju: “Navat tyja, kim raniej było ciažka kiravać, zrazumieli: stracim kamandavańnie – prajhrajem. My niepieramožnyja, kali adzinyja dy kiravanyja”. Chatab i Basajeŭ taksama ličać, što zaraz nia čas svarycca. A voś pamiž rasiejskimi ŭładami dy čačenskimi dačaśnikami adnosiny pakrysie psujucca. Siarod niezadavolenych — mer Hroznaha Bisłan Hantamiraŭ, što złuje na svaich rasiejskich chaŭruśnikaŭ za častkovy vyvad vojskaŭ, jakija, jak jon kaža, nie zmahli atrymać anivodnaj značnaj pieramohi nad “bandytami”. Hantamiravu niama čaho hublać, bo jon, jak i ŭsio prarasiejskaje kiraŭnictva Čačenii, žyvie pad rulaj i budzie hatovy vajavać suprać usich, kab vyžyć. Śviežy prykład niebiespadstaŭnaści bojazi novych čynoŭnikaŭ za svaje žyćci – zabojstva 26 studzienia Adama Kasumava, namieśnika kiraŭnika administracyi Kurčałojskaha rajonu. Na syna zahadčyka administracyi Čačenii Achmada Kadyrava, Ramzana, rabili zamach ažno dvojčy. Rada MVKR (Madžachiedzkaje vajskovaje kamandnaje rady) ščodra padpisvaje śmiarotnyja prysudy dla tych, chto supracoŭničaje z federałami.
Rabujuć, zabivajuć, hvałtujuć
U adkaz na ataki čačencaŭ federały ładziać“začystki” viosak dy miastečkaŭ. Maschadaŭ kaža, što kantraktniki praktyčna vyjšli z-pad kantrolu kamandavańnia – “rabujuć, zabivajuć, hvałtujuć”. Biaskoncyja ataki nastolki vymotvajuć sałdataŭ, što ŭ ich pačynajecca tak zvanaja “čačenskaja histeryja” – kožnaha čarnavałosaha čałavieka prymajuć za vachabita, nia robiačy vyniatkaŭ ni dla žančyn, ni dla padletkaŭ, ni dla ŭłasnych infarmataraŭ dy lajalnych milicyjantaŭ, jakich źbivajuć, prymušajuć zdymać formu dy zdavać zbroju. Tak napiaredadni Novaha hodu byli biaźvinna rasstralanyja dva aficery milicyi. Pakrysie pryžyvajecca takaja praktyka: kali jość padazreńnie, što dom naležyć partyzanu, jaho abšukvajuć, nasielnikaŭ vyhaniajuć, a potym rujnujuć. Žachlivyja rečy čyniacca i ŭ lahieroch-izalatarach nakštałt Čarnakozava. Słovy rasiejskich achoŭnikaŭ adtul kamentaroŭ nie patrabujuć: “Zaprašajem u piekła. Zaraz tabie kapiec. Budzieš pamirać pavolnaj dy pakutlivaj śmierciu. My navučym ciabie pavažać rasiejskich aficeraŭ”.
Pra vykradańni
Čačenskija kamandziry ćvierdziać, što za ŭsimi hučnymi vykradańniami stajać rasiejskija specsłužby, bo sami jany nia majuć patreby zarablać takim šlacham – finansaŭ chapaje. Pavodle Rusłana Aŭšava, prezydenta susiedniaj rasiejskaj respubliki Inhušecii, vykradańniami zajmajucca j ludzi Kadyrava — mienavita jany vykrali 16 studzienia dva inhuskija milicyjanty, jakich utrymlivali… na bazie federalnych vojskaŭ u Chankale. Pra heta ORT, jasnaja reč, maŭčyć.
Plany na budučyniu
7 studzienia Rada MVKR vyrašyła, što vajna budzie praciahvacca, pakul Rasieja nia vykanaje nastupnych umovaŭ: źniać usie minnyja pali ŭ Čačenii; vyzvalić usich viaźniaŭ kanclahieraŭ; adbudavać usio, što było razburana ŭ časie vajny. Hetyja ŭmovy padtrymlivaje nia tolki Maschadaŭ, ale j prezydent Inhušecii Rusłan Aŭšaŭ. U Rasiei nakont hetaha inšyja dumki. Viarnuŭšysia ŭ Maskvu paśla sustrečy ź Jerychanavym, pradstaŭnikom Maschadava, Barys Niamcoŭ poŭniŭsia mrojami mirnych pieramovaŭ z čačencami. Adnak paśla pryvatnaj hutarki z Pucinym u Niamcova źjaviŭsia inšy plan: u vypadku, kali praź piać hadoŭ miru nia budzie, ad paŭdniovaj Čačenii tre budzie adharadzicca kalučym drotam, a paŭnočnuju častku Ičkieryi addać Staŭrapolskamu kraju. Voś takija plany pieradziełu miežaŭ u trecim tysiačahodździ.
22 studzienia Pucin daručyŭ dyrektaru FSB Mikałaju Patrušavu kiravać aperacyjaj u Čačenii. Zamiest vajskoŭcaŭ, jakija dziejničajuć vidavočna nieefektyŭna, za spravu voźmucca kamitetčyki.
Tak što vajna pakul tolki schavałasia.
Aleś Kudrycki
vodhuk
Niamieččyna i jaje zachopy
«NN» u minułym numary pieradrukavała paviedamleńnie The Daily Telegraph pra mahčymuju pieradaču Karalaŭca-Kalininhradu niemcam. U hetym pieradruku dyj va ŭsim biełaruskim myśleńni na padobnyja temy ŭ cełym ja znachodžu peŭnuju anachraničnaść. Biełaruskija žurnalisty, jak i prostyja biełaruskija kałhaśniki (maje vaŭkavyskija svajaki), časta razvažajuć katehoryjami minułaha stahodździa: «Ameryka choča zachapić...», «Rasieja prahnie aneksavać...», «Niamieččyna maje namier pryłučyć...», tak, niby pišacca pra čas kalanijalnych zachopaŭ.
«Rasieja nia tam, dzie miežy Rasiei, a tam, dzie rasiejskaja mova», nie stamlajecca ćvierdzić svaim dzieviatnastaviečnym padnačalenym małady, enerhičny i ŭstydžany sučasnym rasiejskim zvyrodam maskoŭski prezydent, a za im — navat jahonaja žonka. Praŭda, jahonyja dubahałovyja čynoŭniki i mery nijak hetaha nia ŭciamiać i ŭsio ciahnuć pieśniu «jedinienija». Rasiei niama čaho pryłučać Biełaruś administracyjna, kali jana dziesiaćkroć macniej pryłučanaja telebačańniami, «hałubymi ahańkami», «čto? hdie? kohda?» i ŭsialakimi inšymi «našymi supolnymi Puškinym i Dastajeŭskim». Zaležnaść poŭnaja, a adkaznaści nijakaj. Voś ža dzie — u kultury, u mastactvie, u infarmacyjnaj sfery — ciapier afarmlajecca i śćvierdžvajecca panavańnie, a nia kolkaściu pryłučanaj ziamli, nia Dancyhami bolej.
Nichto ŭ Niamieččynie nia budzie prasić, kab im «sastupili» Karalaviec. Nichto nia budzie adkuplać. Heta nie Šykatan ź Iturupam, što majuć dla Japonii, jakaja zadychajecca ad šmatludździa, nia tolki sentymentalnuju vartaść. Heta paŭtara miljony čałaviek, ź jakich užo kožny dvaccaty, badaj, zaražany AIDSam. Kudy b Niamieččyna ich padzieła? Zrabiła svaimi hramadzianami? Heta vam nia stalinski čas i nie SSSR, kali jon uziaŭ dy pasialiŭ cełuju rasiejskuju respubliku miž bałtaŭ dy palakaŭ. Heny dumaŭ mo i ŭsich litoŭcaŭ vyvieźci ŭ Sibir, kab vydłubać rasiejcam kalidor da eŭrapiejskaha mora, dy nia zdužaŭ. A Niamieččynie ŭvieś kłopat — pra biaśpieku dy kamfortnaje asiarodździe vakoł siabie.
Adam Švied, Varšava
