BIBLIJATEKA
Praciah archiealohii
Archiealohija Biełarusi. U 4 t. T. 3. Siaredniaviečny peryjad (ICH–CHIII stst.) / Ja.Źviaruha, T.Karobuškina, P.Łysienka, H.Štychaŭ; Navuk. red. P.Łysienka. — Mn.: «Biełaruskaja Navuka», 2000, 554 s.: ił. ISBN 985-08-00321-5
Prajekt vydańnia encyklapedyi “Archiealohija Biełarusi” paśpiachova pierasiok ekvatar, i voś majem užo treci tom, navat taminu – kala 550 staronak.
Jość peŭnyja adroźnieńni ad papiarednich vypuskaŭ: šmat novaha archiealahičnaha materyjału, źjavilisia histaryčnyja narysy pra harady (pavodle letapisaŭ), daviedkavy aparat dasiahnuŭ eŭrapiejskaha ŭzroŭniu: jość reziume pa-anhielsku i pa-rasiejsku, śpis litaratury, pakaźniki imionaŭ i hieahrafičnych nazvaŭ. Akramia taho, kolkaść aŭtaraŭ skaraciłasia z 7 da 4, a čym mienš aŭtaraŭ, tym kniha lepšaja.
U novym vypusku prahladajecca paślavajennaja biełaruskaja tradycyja, zhodna ź jakoj archieolah moža publikavać tolki toj materyjał, jaki “nakapaŭ” sam. Praca papiarednikaŭ i kalehaŭ zvyčajna nia ŭličvajecca, kab nie skazać — zamoŭčvajecca.
Dyk što zastałosia za bortam knihi? Nia ŭličanyja materyjały paprostu nacyjanalnaha značeńnia. Kali da vajny raskopvali Davyd-Haradok, byli znojdzienyja reštki draŭlanaj carkvy z pachavańniami ŭ dubovych sarkafahach. Siarod ich byli kniaskija: niabožčyki mieli pry sabie draŭlanyja bułavy – symbali kniaskaj ułady. Na žal, ciapier jany viadomyja tolki pa fatazdymkach (jakim taksama nie znajšłosia miesca ŭ hetaj knizie). Połackija kniaskija pachavańni byli adkrytyja ŭ 1970-ch u muravanaj prybudovie da Safijskaha saboru. Što tam było mienavita, kudy dzielisia tyja materyjały – nieviadoma. Nijakich padrabiaznaściaŭ pra hetyja znachodki “Archiealohija Biełarusi” nie padaje.
Archiealohija – heta pierš za ŭsio rečaznaŭstva, krynica syraviny dla historyi. Ale časta archieolahi namahajucca vyjści za miežy svajoj navuki i vystupić u jakaści historykaŭ, mastactvaznaŭcaŭ. Ci patrebna było heta rabić u “Archiealohii Biełarusi” – sprečnaje pytańnie. “Jak asabisty vid drobnaj plastyki možna razhladać visiačyja piačatki-buły”, — śćviardžeńnie biassprečnaje, ale ŭ histaryčnaj knizie piačatki lepš vyznačać jak znaki pry piśmovych dakumentach i krynicu histaryčnaj infarmacyi. Abo źviestki pra nadpisy na murach najaŭnych na siońnia cerkvaŭ? Heta – nie archiealohija, bo jany nie ŭ ziamli. Jak i pryhadanyja try połackija rukapisy CHII-XIV st. I słavuty kryž Eŭfrasińni Połackaj aŭtary nie advažylisia praihnaravać, choć i adviali jamu mienš miesca, čym u papiarednich “Očierkach”.
U knizie nie staje sapraŭdnaj archiealahičnaj “kuchni”, vykładu metodyki, niekudy źnikła dendrachranalohija, chimičnyja analizy i h.d. Vidać, nie chapiła “drukarskich płoščaŭ”.
Što ŭ knizie ŭpieršyniu, dyk heta plany važnych pomnikaŭ (Miensk na Miency, Miensk na Śvisłačy), apisańnie i malunki važnych kompleksaŭ (Iźbišča). Materyjał u asnoŭnym stary, ale sabrany zručna – pad adnoj vokładkaj i z padrabiaznymi adsyłami da inšych pracaŭ (akramia najnoŭšych, choć u tekście jany pryhadvajucca). Niama ahulnych kartaŭ pa archiealohii Biełarusi – heta tradycyjnaja chiba našych vydańniaŭ. Ale j toje, što jość, nia tolki prafesijanała, ale j amatara archiealohii prymusić nabyć knihu. A voś historyka — naŭrad ci.
Valery Paźniakoŭ
Novyja knihi, dasłanyja ŭ redakcyju
Mitrafan Doŭnar-Zapolski: Biblijahrafičny pakazalnik / Ukł. V.Skałaban dy inš. – Miensk: Nacyjanalnaja biblijateka Biełarusi, 2001. – 120 s. – Nakład 150 as. ISBN 985-6557-18-6
U knihu ŭvajšli chranalahičny pakaźnik drukavanych pracaŭ M.Doŭnar-Zapolskaha, śpis litaratury pra žyćcio, dziejnaść i tvorčuju spadčynu historyka. U dadatku źmieščany pieralik archiŭnych fondaŭ, u jakich zachoŭvajucca dakumenty pra M.Doŭnar-Zapolskaha j uspaminy M.Ułaščyka pra svajho nastaŭnika. Kniha vydadzienaja z dapamohaju Rečyckaha harvykankamu.
Pracy katedry historyi biełaruskaje litaratury Biełaruskaha dziaržaŭnaha ŭniversytetu: Navukovy zbornik: Vyp. 1 / Ukł. M.Chaŭstovič. – Miensk, 2001. – 100 s. – Nakład 100 as. ISBN 985-6299-79-9
Biełaruskaja linhvistyka: Vypusk 50 / Nac. akademija navuk Biełarusi: In-t movaznaŭstva; Red. kalehija: A.Padłužny (adk. red.) dy inš. – Miensk: Biełaruskaja navuka, 2001. – 96 s. – Nakład 300 as. ISBN 985-08-0422-Ch
U 50 vypusku “Biełaruskaje linhvistyki” varta vyłučyć artykuły: V.Kurcovaj pra knihu P.Buzuka “Sproba linhvistyčnaje hieahrafii Biełarusi” (Miensk, 1928) i daśledziny H.Arašonkavaj pra normu j varyjantnaść formaŭ rodnaha skłonu nazoŭnikaŭ. Kaštuje 2,5 t.r.
V.Birukova, U.Kruk, A.Michalčanka. Što, dzie, kali na Biełarusi ŭ 2001 h.: Kalandar znamianalnych i pamiatnych dat. – Miensk: ZAT “Bonem”, 2001. – 16 s. – Nakład 3000 as.
Harady Biełarusi na starych paštoŭkach: Albom / Aŭt. tekstu j ukł. V.Cieleš / Bieł. i anh. movami. – 2-je vyd. – Miensk: Biełaruś, 2001. – 256 s. – Nakład 3000 as. ISBN 985-01-0353-1
Sabrany vyjavy biełaruskich miestaŭ i miastečak na paštoŭkach k. XIX – pač. XX st. Kniha cudoŭna azdoblenaja i vielmi chutka raskuplajecca. Kaštuje 3,2 t.r.
P.Miśko. Ružovyja liŭni: Vieršy. – Miensk: Mastackaja litaratura, 2001. – 142 s. – Nakład 1000 as. ISBN 985-02-0089-0
Pavał Miśko, bolš viadomy jak dziciačy piśmieńnik, u novaj knizie paezii razvažaje pra miesca j rolu biełarusa-intelihienta ŭ svajoj krainie. Kaštuje 600 r.
Viktar Muchin
