U śviecie
PRAmarudžvańnie
z razbudovaj amerykanskaj procirakietnaj abarony škodzić nacyjanalnym intaresam Biełarusi
Na minułym tydni senatar Džym Džefardz vyjšaŭ sa składu Respublikanskaj partyi, i taja straciła balšyniu ŭ Senacie. Demakraty, pieraniaŭšy kiraŭnictva Senatam i klučavymi kamisijami, zmohuć lohka spyniać lubyja inicyjatyvy prezydenta Buša.
Tak, prajekt stvareńnia novaj systemy procirakietnaj abarony akazaŭsia pad pahrozaj, bo, kab pačać pracu nad im, Ameryka musić vyjści ź mižnarodnaj damovy ab PRA ad 1972 h., jakaja zabaraniaje stvareńnie hetkich systemaŭ. A rašeńni ab vychadzie krainy ź mižnarodnych pahadnieńniaŭ moža prymać tolki Senat.
Biez padtrymki adpaviednych senackich kamisijaŭ Bieły dom nie atrymaje j 60—80 młrd. dalaraŭ na daśledavańni j vyprabavańni ŭ hetaj halinie, patrebnyja na bližejšyja dziesiać hadoŭ. Zaŭtra, u aŭtorak, kiraŭnikom senackaj kamisii pa abaronie zrobicca senatar-demakrat, jaki vystupaje suprać stvareńnia procirakietnicy j vychadu ZŠA z damovy. Demakraty patrabujuć dadatkovych pravierak dziejsnaści systemy i nia peŭnyja ŭ nieabchodnaści załučać pad procirakietny ščyt eŭrapiejskich chaŭruśnikaŭ, a tamu, maŭlaŭ, niama čaho j dumać pra procirakietnicu za časy kiravańnia Buša.
Nacyjanalnym intaresam Biełarusi hetaja zatrymka supiarečyć. Chutkaje raźvićcio systemy procirakietnaj abarony asłabiła b značeńnie rasiejskaha stratehičnaha jadravaha patencyjału i rolu Rasiei ŭ rehijonie. Dziela hetaha Biełaruś atrymała b bolšaje pole dla maneŭru.
Siarhiej Rak
Kampensacyi niavolnikam nacyzmu
Niamieckija pradpryjemstvy abviaščajuć umovy vypłaty kampensacyjaŭ za prymusovuju pracu ŭ časy nacyjanał-sacyjalizmu. Prava na adpłatu majuć viaźni kanclahieraŭ, hieta (na sumu da 15 000 marak) i asoby, departavanyja z/na terytoryju Niamieččyny dziela prymusovych pracaŭ.
Heta tyčycca i viaźniaŭ-dziaciej – dla ich kampensacyja takaja samaja, što j dla darosłych. Adpłatu atrymajuć i achviary inšych dziejańniaŭ nacystoŭskaha režymu, naprykład, medyčnych dośledaŭ. Adnak płacić buduć cyvilnym hramadzianam, departavanym dla pracy na pramysłovych pradpryjemstvach. Achviary bajavych dziejańniaŭ i vajennapałonnyja nia mohuć raźličvać na kampensacyju.
Kab atrymać hrošy, treba da 11 žniŭnia 2001 h. padać piśmovuju zajavu advolnaj formy. Dokazy (lubyja) znachodžańnia ŭ kanclahiery, na prymusovych pracach i h.d. možna dasyłać paźniej. Kali dakumentaŭ-dokazaŭ niama, fond peŭnaje krainy pavinien zrabić zapyt u archiŭnyja i pošukavyja arhanizacyi Niamieččyny. Kali j tam dokazaŭ nia znojduć, prośbitu tre budzie za paŭhodu paćvierdzić praŭdzivaść svajoj zajavy ŭ niejki inšy sposab – dokazam mohuć być navat tahačasnyja paštoŭki ci listy. Kali čałaviek, jaki maje prava na adpłatu, pamior paśla 15 lutaha 1999 h., jaje mohuć atrymać spadkajemcy – nia tolki dzieci abo ŭnuki, ale j braty ci siostry.
Biełarusy (abo hramadzianie našaj krainy na 16 lutaha 1999 h.), kab atrymać kampensacyi, musiać źviartacca ŭ Biełaruski respublikanski fond “Uzajemarazumieńnie i prymireńnie”. Paštovy adras: 220013 Miensk, vuł.Jakuba Kołasa, 39a, t.(017) 232-70-96, faks 232-11-33. Nakont adpłaty za majomasnuju škodu naležyć źviartacca ŭ toj samy fond. Kampensacyi atrymajuć i tyja, chto ŭžo atrymaŭ u siaredzinie 90-ch peŭnuju hrašovuju sumu ŭ jakaści kampensacyi za rabskuju pracu (tyja vypłaty ŭ hety raz nia ŭličvajucca).
S.R.
Ahlad siarednieeŭrapiejskich padziejaŭ
U Kijevie Kinach,
u Budapešcie kiler
Prezydent Ukrainy vydaŭ dekret ab uviadzieńni pasadaŭ dziaržaŭnych sakrataroŭ. Tearetyčna jany majuć adkazvać za techničnyja baki dziejnaści ŭradu (vykanańnie biudžetu adpaviednaha ministerstva ci pryznačeńnie pradstaŭnikoŭ ministerstva ŭ vobłaści), ale praktyčna buduć kantralavać dziejnaść ministraŭ i navat premjera. Sakrataroŭ pryznačaje prezydent, i źniać ich niemahčyma na praciahu ŭsich piaci hadoŭ ich znachodžańnia na pasadzie. Tym samym urad papadaje pad najščylniejšy kantrol administracyi prezydenta.
Naprykancy krasavika ŭ adnoj ź pieradačaŭ vuhorskaha kamercyjnaha telekanału “RTŁ-klub”, pakazali rasiejca, jaki abvieściŭ, što, kali b jamu prapanavali zabić vuhorskaha premjer-ministra, heta kaštavała b zamoŭniku ŭsiaho miljon dalaraŭ. Na nastupny dzień vuhorskija ŭłady j rasiejskaje MZS zapatrabavali tłumačeńniaŭ. Čałaviek, jaki davaŭ interviju, vyjaviŭsia zvyčajnym maskoŭskim pradaŭcom, što pahadziŭsia adyhrać u pieradačy rolu kilera za tysiaču dalaraŭ. Tady žurnalista, aŭtara prahramy, zvolnili za parušeńnie žurnalisckaj etyki.
4 z 5 firmaŭ, jakija padradžalisia pradać čecham 36 źniščalnikaŭ, admovilisia ad udziełu ŭ konkursie. Spačatku, biez tłumačeńnia pryčynaŭ, z tenderu vyjšli amerykanskija Lockheed Martin i Boeing. Kažuć, što česki ŭrad pastaviŭ umovu: firma, jakaja atrymaje hetuju vyhodnuju zamovu, pavinna investavać u českuju ekanomiku sumu, roŭnuju 150% ad koštu letakoŭ. Hazeta «Pravo», piša, što ŭrad zapatrabavaŭ inšaha — kab dakumenty na kantrakt vartaściu bolš čym 2 młrd. dalaraŭ byli składzienyja pa-česku, a nie pa-anhielsku, i ceny padavalisia nie ŭ dalarach, a ŭ kronach. Na nastupny dzień z konkursu vyjšli francuzy z Mirage 2000 i niemcy z Eurofighter. Tamu čechi, vidać, buduć latać na Gripen-ach, jakija im pradaść brytanska-švedzki kansorcyjum BAE Systems—SAAB.
S. R.
Tajamnicy serbskich specsłužbaŭ
Kamandzir Adździełu specaperacyjaŭ serbskaje słužby biaśpieki pa mianušcy “Lehija” biaz peŭnaj pryčyny adkryŭ stralaninu ź pistaleta ŭ načnym klubie miastečka Kuła. Streł spryčyniŭsia da pažaru, jaki źniščyŭ toj klub dazvańnia.
Serby nia viedajuć, što rabić z 5 tysiačami štatnych supracoŭnikaŭ, bieźličču infarmataraŭ, najnoŭšym špiehaŭskim abstalavańniem dy vielizarnymi archivami Serbskaj dziaržaŭnaj słužby biaśpieki (SDB).
U Kaštunicy nie staje śmiełaści sšychtavać bajavy Adździeł Specyjalnych Aperacyjaŭ SDB dy vyhuknuć “Spavol!” dy “Roskid!” Novaje serbskaje kiraŭnictva abaviazanaje sakretnaj palicyi za toje, što jana moŭčki “zdała” Miłošaviča.
Premjer Džyndžyč śviedčyŭ, što ŭviečary 4 kastryčnika letaś jon damoviŭsia ź Lehijam – kamandziram Adździełu – pra neŭtralitet SDB. Heta, kaža Džyndžyč, uratavała krainu ad hramadzianskaje vajny.
Choć ludziej Lehii abvinavačvali ŭ mnohich zabojstvach u Serbii i susiednich krainach, dziŭnym čynam jon zachoŭvaŭ svaju pasadu až da traŭnia hetaha hodu. U hety dzień Lehija biaz peŭnaj pryčyny streliŭ ź pistaleta ŭ načnym klubie miastečka Kuła. U vyniku strełu pačaŭsia pažar, i dyskateka zhareła da hałavieški. Lehiju zatrymali.
Jašče adzin prykład zahadkavaha supracoŭnictva demakrataŭ z byłymi miłošaŭcami – admova Kaštunicy pryniać adstaŭku kiraŭnika SDB hienerał-pałkoŭnika Rade Markaviča, pra jakuju toj paprasiŭ 5 kastryčnika. Demakraty pratestavali z-za taho, što Markavič zastavaŭsia pry pasadzie i, vidać, pacichu spalvaŭ sakretnyja dakumenty z archivaŭ SDB. Źniali Markaviča tolki ŭ lutym hetaha hodu, kali vyjaviłasia, što jon mieŭ dačynieńnie da arhanizacyi niekalkich zabojstvaŭ i zamachu na žyćcio Vuka Draškaviča.
Naahuł, SDB padazrajuć u nia mienš jak 30 zabojstvach, mnostvie inšych kryminalnych i vajennych złačynstvaŭ, handli narkotykami (u sejfach SDB u Białhradzkim banku znajšli 660 kh hierainu) dy vykradańni ludziej.
Urad Kaštunicy pačynaje patrochu sadžać u turmy miłošavickich działkoŭ, ale idzie hetaja sprava marudna: dakumentaŭ niašmat, śviedki maŭčać, bo bajacca, a mnohija ź ludziej dyktatara ŭsio jašče pry ŭładzie.
Aleś Kudrycki
Rasieja
Skaračeńnie ŭnutranych vojskaŭ
Da 2002 h. kolkaść słužboŭcaŭ unutranych vojskaŭ MUS Rasiei źmienšycca na 20 tys. čałaviek, a da 2005 h. – na 37 tys.
Pra heta paviedamiŭ u subotu ministar unutranych spravaŭ Rasiei Barys Hryzłoŭ paśla pasiedžańnia pašyranaje Rady ŭnutranych vojskaŭ pa pytańni ichnaha refarmavańnia.
Pucin praciahvaje ažyćciaŭleńnie svajoj prahramy madernizacyi Rasiei. Čarha vajskovaj reformy nadychodzić paśla pieramienaŭ padatkovaj, kanstytucyjnaj, partyjnaj systemaŭ, rearhanizacyi achovy zdaroŭja i vyšejšaje adukacyi.
Najbolšuju patrebu ŭ karnych vojskach małady rasiejski kapitalizm adčuvaŭ u časie jelcynskich reformaŭ, niebiaśpiečnych pahrozami sacyjalnych uzrušeńniaŭ. Ciapier Rasieja ścišyłasia. Vidać, chutka j Čačeniju pakinuć u spakoi.
B.T.
Nepał
Eŭrapiejskaja adukacyja
U nadzvyčaj chutki sposab staŭsia karalom Nepału 29-hadovy prync Dypendra, pierastralaŭšy ŭsiu svaju jasnavialmožnuju siamju, jakaja prymušała jaho žanicca ź nialubaj dziaŭčynaj.
Zahinuŭ karol Birendra, karaleva Ajšvarja, a taksama braty j siostry Dypendry. Apošnim strełam šalony prync chacieŭ zabić siabie, ale spudłavaŭ. Ciapier jon u ciažkim stanie znachodzicca ŭ adnym sa špitalaŭ Katmandu, a jahonyja manaršyja abaviazki (pa zakonie Dypendra stanie manarcham jak najstarejšy z dynastyi) vykonvaje małodšy brat Hjanendra, jaki, na svajo ščaście, u toj dzień byŭ źjechaŭšy z domu.
Zabitych pachavali z uračystaściami. Vintoŭku schavali.
U svoj čas jaho karaleŭskaja mość vučyŭsia ŭ Itanie, u samaj prestyžnaj brytanskaj škole.
S.M.
