418 hadoŭ sa źmieny kalendara
Novy hod pa-pravasłaŭnamu
U 7207 h. ad stvareńnia śvietu rasiejski car Piotar I vydaŭ zahad ličyć nastupny hod 1700-m ad Naradžeńnia Chrystovaha. Rasieja pierajšła na julijanski kalandar u 1700 h., a na hryharyjanski tolki ŭ 1918 h. Biełarusy apiaredzili ŭschodniaha susieda na niekalki stahodździaŭ.
Vialikaje Kniastva, jak i Karona Polskaja, užo ŭ Siaredniavieččy karystałasia julijanskim kalendarom, stvoranym pry Juliju Cezaru. Ale toj kalandar byŭ niedakładny, i ŭ 1582 h. jahonaje adstavańnie ad astranamičnaha skłała 10 dzion. Papa Rymski Hryhor CHIII u lutym 1582 h. “dadaŭ” hetyja 10 dzion i admysłovaj bułaj zahadaŭ katalikam karystacca novym — hryharyjanskim — kalendarom. Kataliki Rečy Paspalitaj pierajšli na novy kalandar kala 1584 h., pry karalu i vialikim kniaziu Ściapanu Baturu. Suprać novaŭviadzieńnia vystupili pravasłaŭnyja, i Batura svaimi pryvilejami ad 1584 h., 1585 h., 1586 h. dazvoliŭ im i nadalej karystacca starym kalendarom: VKŁ tolki adbiłasia ad maskoŭskaj navały i karol šukaŭ nacyjanalnaha adzinstva pieradusim. A pry Žyhimontu IV Vazu ŭ 1592 h. byŭ vydadzieny zahad, jaki zabaraniaŭ śvieckim uładam Rečy Paspalitaj umiešvacca ŭ spravy pravasłaŭnych. Apošnich nie pakidali ŭ spakoi tolki jezuity: dva stahodździ pamiž jezuitami i pravasłaŭnymi tryvała zaciataja palemika, jaki kalandar pravilny.
Paśla dałučeńnia biełaruskich ziemlaŭ da Rasiei aficyjna byŭ viernuty julijanski styl, ale kataliki praciahvali žyć pa svaim kalendary. Tamu možna pa-roznamu vyznačać tuju ci inšuju datu: pačatak vajny 1812 h. (12 ci 24 červienia), pakarańnie śmierciu Kalinoŭskaha (10 ci 22 sakavika), naradžeńnie Kupały (25 červienia ci 7 lipienia). Taja ž “Naša Niva” padavała ŭ vychodnych dadzienych dźvie ličby. Voś № 2 za 1912 h.: 13 (26) studzienia 1912 h.
U 1918 h. Lenin skiravaŭ savieckuju dziaržavu na hryharyjanski styl. Pravasłaŭnaja carkva dahetul karystajecca julijanskim. Cikava nazirać, jak u strohi post šyroka adznačajecca Novy hod (1 studzienia), praz šeść dzion — Rastvo, a paśla jašče i “stary novy hod”.
Edvard Ludovič
