Śviata niaspraŭdžanych nadziejaŭ
23-ha na ORT pakazvali “Advažnaje serca” — pryhožuju historyju pra sprobu šatlandcaŭ adstajać svaju niezaležnaść. Ja nijak nie mahu dahladzieć hety film da kanca. Ichnaja historyja šmat u čym pierahukajecca z našaj. I kali sprava dachodzić da zdrady adnych šatlandcaŭ druhim dziela ŭłasnych pryvilejaŭ i vyhodaŭ, ja vyklučaju televizar. Što tam “Advažnaje serca”... Schadzi na Dzień Voli — i ŭbačyš, jak adny biełarusy łupiać druhich. Voś užo katory hod jon nie prachodzić biez sutyčak ź milicyjaj i zatrymańniaŭ. I heta niezdarma.
Pazaletaś na vulicy Miensku byli vyviedzienyja amonaŭcy, sabaki i BTRy. Zatrymlivali ŭsich biez razboru — i žurnalistaŭ, i dyplamataŭ, i zamiežnych deputataŭ.
Letaś sam ministar Navumaŭ kinuŭsia amal biez achovy napierarez śviatočnaj kalonie, sprabavaŭ vyrvać u mianie mehafon. Mehafona ja, naturalna, nie addaŭ, skazaŭšy jamu, što jon mnie nie načalnik, i paraiŭšy ŭ nie zusim prystojnaj formie adyści. U vyniku tuzaniny jon padrapaŭ mnie palec. I znoŭ byli zatrymańni.
Sioleta ŭsio paŭtaryłasia. Kala pomnika Kupału było davoli viesieła. Ludzi pryjšli z kvietkami, sa ściahami. Ja bačyŭ lideraŭ partyjaŭ, piśmieńnikaŭ, vykładčykaŭ, mastakoŭ. Sprava ad pomnika śpiavali Lavon Volski ź Pitam Paŭłavym, źleva ŭ pavietra ŭźlataŭ bubien i byŭ čuvać harmonik.
Chtości jašče nie adyšoŭ ad letašniaj kampanii, chtości paaściarohsia, viedajučy sumny dośvied minułych śviatkavańniaŭ. Ale ja bačyŭ vykładčycu, u jakoj na zaŭtra była pryznačanaja pieraatestacyja i jakaja pry zatrymańni nie prajšła b jaje, ja bačyŭ studenta, jakoha paśla lutaŭskaha Dnia śviatoha Valancina prarektar papiaredziŭ: jašče raz papadziešsia — i ŭsio… Kožny sam vyrašaje dla siabie, prychodzić na takija śviaty ci nie.
Budzionnaj lohiki ŭ zatrymańniach u hety Dzień Voli nie było. Paśla taho jak adśpiavali “Mahutny Boža”, ludzi pajšli pa chodniku ŭ advarotny ad Žoŭtaha domu bok, da pomnika Kołasu. Kamu heta mahło pieraškodzić, jakuju niebiaśpiečnuju dla ŭłady sytuacyju stvaryć?.. Až nie. Kala “Kryštalu” na rahu Varvašeni i praspektu Skaryny chodnik byŭ pieraharodžany “kasmanaŭtami”, jakija pa ŭkazcy pałkoŭnika Rusaka, apranutaha ŭ cyvilnaje, pačali žorstkija zatrymańni. Taho Rusaka, jaki siadzieŭ u svoj čas u Viarchoŭnym Saviecie razam z Łukašenkam i Paźniakom.
Niejkamu aperataru, jaki patrapiŭ pad začystku, zajechali z razmachu dubinkaj pa kamery, až šklanyja pyrski palacieli ŭ roznyja baki, stałuju žančynu stuknuli hałavoj ab reklamny ščyt, i jana na niejki čas źnieprytomnieła. Kare “kasmanaŭtaŭ” zacisnuła da “Kryštalu” tych, chto nie paśpieŭ adbiehčysia, i pačało ŭsich zahružać. U aŭtobusy zapichnuli bolš za 50 čałaviek, u tym liku i piać žurnalistaŭ.
Škada, što pobač nie było Siarhieja Dubaŭca ź jahonymi razvahami pra abiełarušvańnie i abniezaležvańnie siońniašniaj ułady. Chaj by kali nie paŭdzielničaŭ, dyk choć pahladzieŭ. Moža, tady jahonyja prytuplenyja sonnym šmathadovym žyćciom u Litvie receptary znoŭ atrymali b raniejšuju čujnaść.
Da pomnika Kołasu “prasačyłasia” čałaviek 20, u asnoŭnym stałych ludziej, jakija i tam pasprabavali štości paśpiavać. Doŭha hetaha im rabić nie dali. Chutka padjechali “kasmanaŭty” i zabrali ŭsich.
U Horadni taksama prajšli masavyja zatrymańni tych, chto pryjšoŭ śviatkavać Dzień Voli. Aryštavali bolš za tryccać čałaviek, u tym liku i Jurasia Chadyku, jaki pryjechaŭ u Horadniu vystupić na mitynhu.
Lohika ŭ takich dziejańniach uładaŭ adna — nijakaj vam niezaležnaści, nijakaha vam Dnia Voli. Miarkuju, hetaja pazycyja biełaruskich uładaŭ uzhodnienaja z rasiejskimi. Ale ci jość jašče bolšaje śviata ŭ nas, u biełarusaŭ? Što inšaje moža choć raz na hod abjadnać usich nas, nahadać pra toje, što my mahli mieć i nia majem i što jašče možam zajmieć? I tamu ŭ hety dzień, kolki b ludziej ni vyjšła, — ja na vulicy.
Aleś Bialacki
