Kalonka Alesia Bialackaha
Palityzacyja
Ułada palityzuje ŭsio, da čaho datykajecca jaje ruka. Usio pieraŭtvarajecca ŭ vializny niaŭkludny hratesk, dzie praŭdu ŭžo ciažka adroźnić ad absurdu. Ci heta pryjezd rasiejskaha patryjarcha Alaksija II, pierabyvańnie jakoha redaktar “saŭbiełki” trapna nazvaŭ dniami “izumitielno-miłosierdnoho christianskoho podvižničiestva v Biełarusi Priezidienta A.Łukašienko i Patriarcha Aleksija II” (ździekujecca jon ź ich, ci što?). Ci heta śviatkavańnie 9 traŭnia ź vializnym čyrvonym ściaham nad zrujnavanymi katalickimi mohiłkami ŭ centry Miensku. Ci kančatkovaje “vylahčańnie” litaraturnych časopisaŭ (nie ździŭlusia, kali ŭ chutkim časie tam źjaviacca “mastackija tvory” i “paemy” ŭ honar “cieła”, jahonyja vystupy buduć raźbivacca na cytaty, a samo “cieła” “stvoryć” i raźmieścić svaju “Calinu”).
Hetak masava redaktaraŭ mianiali tolki ŭ 30-ja. Ź imi z časopisaŭ pasychodziać i ŭsie zdolnyja supracoŭniki. Jak heta ni ciažka dla biełaruskich piśmieńnikaŭ, ale pra “Krynicu”, “Połymia”, “Maładość”, “Nioman”, “LiM”, dzie jany pačynali, dzie drukavalisia ŭsio žyćcio, treba zabycca.
Što ž takoha było ŭ tych vydańniach, što nakanavała im taki kaniec? Usie redaktary byli davoli aściarožnyja, u časopisach kvitnieła ŭnutranaja cenzura... Ale redaktaraŭ zvolnili nia dziela ichnaj antyłukašenkaŭskaj pazycyi, a dziela ichnaj adkrytaj biełaruskaści. Vydańni tyja byli zanadta biełaruskimi pa źmieście.
Dla bolšaści aktyŭnych talenavitych piśmieńnikaŭ šlach u byłyja litaraturnyja časopisy začynieny, i tamu cenzury dla ich bolš nia budzie! Ni ŭnutranaj, ani jakoj jašče. Musiać paŭstać novyja, niezaležnyja ad ułady biescenzurnyja litaraturnyja časopisy. Spačatku biezhanararnyja, z achviarnaju biaspłatnaju pracaju redakcyjaŭ, jak heta było ŭ Zachodniaj Biełarusi ci na emihracyi. A maralnym abaviazkam biełaruskaha hramadztva budzie padtrymać takija vydańni — prynamsi, nabyvajučy ich. Ź ciaham času ŭ ich jość usie šancy zrabicca samaakupnymi.
Hvałt nad litaraturnymi časopisami moža paspryjać ščylniejšamu abjadnańniu piśmieńnikaŭ vakoł biełaruskaj idei, ichnaj hramadzkaj aktyŭnaści, raźniavolenaści ŭ tvorčaści i bolšamu plonu dla ŭsioj biełaruskaj litaratury.
Aleś Bialacki
