Finlandyja – heta “Nokia”
Hadoŭ dziesiać tamu Finlandyja z 5-miljonnym nasielnictvam, raźmieščanaja na paŭnočnym uskrajku Eŭropy, zdavałasia całkam biesperspektyŭnaj. Kraina addaŭna znachodziłasia pad apiekaj Rasiei, i paśla kanca Savieckaha Sajuzu finy stracili bolšuju častku ekspartnych rynkaŭ. Pačaŭsia ekanamičny spad, biespracoŭje na pačatku 90-ch dasiahała 20%. Ale ŭžo ŭ 2001 h., pavodle vynikaŭ apytańnia, zładžanaha ŭ ramkach Suśvietnaha ekanamičnaha forumu, haspadarka Finlandyi była pryznanaja samaj kankurentazdolnaj na planecie, abyšoŭšy navat amerykanskuju, jakaja apynułasia na druhim miescy. Nie ŭ apošniuju čarhu heta adbyłosia dziakujučy słynnaj firmie “Nokia”.
Heta dosyć staraja kampanija. Zasnavanaja jana była ŭ 1865 h. i paŭtara stahodździa vyrablała kiedy j kabeli, šyny dla rovaraŭ i televizary, płaščy j tualetnuju papieru. U telekamunikacyjnym biznesie “Nokia” z 1960-ha. U 1989 h. małady menedžer kampanii Maci Ałachuchta ŭziaŭ na pracy hadavy adpačynak. Jon pastaviŭ sabie metu ŭsurjoz razabracca, ci moža, i kali moža, dyk jakim čynam kampanija siarednich pamieraŭ abyści mahutnych kankurentaŭ dy zaniać daminujučyja pazycyi ŭ biznesie vysokich technalohij. 12 miesiacaŭ Ałachuchta prabyŭ u rezydencyi švajcarskaj biznes-škoły IMD, dzie vyvučaŭ los takich firmaŭ.
Vynikam pracy stała dysertacyja z adkazam: kab zavajavać śviet, nieabaviazkova być hihantam ad naradžeńnia. Hałoŭnaje — novaja technalohija, jakaja źmiaščaje ŭ sabie niešta asablivaje, što karennym čynam źmianiaje praviły hulni, pieratvaraje ŭsich hulcoŭ, niezaležna ad ich dośviedu j finansavych mahčymaściaŭ, u pačatkoŭcaŭ. Kali “ŭsie pačynajuć z nulavoj rynkavaj častki”.
Akurat tady takaja technalohija pačała pašyracca. Heta była vytvorčaść pryładaŭ i abstalavańnia dla mabilnaj suviazi. Elektronnyja monstry “Motorola”, “Ericsson”, “Siemens”, “Philips” i “Alcatel” kinulisia zasvojvać hety rynak. U ich było ŭsio: maštaby, dośvied, dystrybutarskija sietki, prajektna-kanstruktarskija mahčymaści. Ale raskvitnieŭ ich šmat drabniejšy supiernik, što dziejničaŭ zhodna z receptami Maci Ałachuchty.
Absalutnaja balšynia dziaržavaŭ maje nacyjanalnych telefonnych aperataraŭ, jakija zakuplajuć abstalavańnie ŭ nacyjanalnych vytvorcaŭ. U Finlandyi zaŭždy funkcyjanavała mnostva telefonnych kampanijaŭ, i vytvorcy abstalavańnia z usiaho śvietu kankuravali za prava być pastaŭnikami. A tamu ŭ “Nokia” ŭvieś čas byŭ stymuł raźvivacca.
Skandynaŭskija krainy byli zacikaŭlenyja va ŭkaranieńni mabilnych kamunikacyjaŭ. Jašče ŭ 1980 h. jany ŭviali na paŭvostravie pieršuju systemu mabilnaj suviazi z mahčymaściu roŭminhu praz nacyjanalnyja miežy dla analahavych telefonaŭ standartu NMT (Nordic Mobile Telephone).
Ale hałoŭnaj udačaj było zaćviardžeńnie adzinaha standartu dla ličbavych mabilnych telefonaŭ u Eŭropie — GSM (Global System for Mobile Telephony). Tut užo biaz “Nokia” nie abyšłosia: pieršy GSM-zvanok u 1991 h. byŭ zrobleny mienavita praź jejny telefon i abstalavańnie. Siońnia bolš za dźvie traciny abanentaŭ mabilnaj suviazi va ŭsim śviecie karystajucca standartam GSM. Kolkaść karystalnikaŭ mabilnymi telefonami ŭžo zraŭnavałasia z kolkaściu tych, chto maje stacyjanarnyja aparaty. A da kanca 2005-ha z mabilnikami buduć chadzić bolš za 1,5 miljarda čałaviek.
U samoj Finlandyi da “Nokia” staviacca pa-roznamu. Z adnaho boku, heta pradmiet nacyjanalnaha honaru, hałoŭny ruchavik ekonomiki i asnoŭnaja krynica biudžetnych pastupleńniaŭ. Dziakujučy “Nokia” siońnia bolš za 70% finaŭ, z ulikam małych i starych, padłučanyja da mabilnaj sietki.
Ź inšaha boku, dla krainy maštaby karparacyi zanadta vialikija. U momant svajho ŭźlotu ŭ sakaviku 2000 h. rynkavaja kapitalizacyja “Nokia” składała 300 młrd. dalaraŭ — bolš, čym u luboj inšaj eŭrapiejskaj kampanii. Abjomy prodažaŭ składajuć 1/5 usiaho finskaha ekspartu i pryblizna roŭnyja pa pamierach nacyjanalnamu biudžetu, jaki ličycca adnym z samych ščodrych i bahatych u planie raschodnych artykułaŭ. Sacyjolahi ŭžo daŭno nazvali karparacyju “dziaržavaj u dziaržavie”.
Słovam, siońnia možna skazać, što los finskaj dziaržavy zaležyć ad dziejnaści adnaje kampanii. I tut jość padstavy dla tryvohi. Sprava ŭ tym, što dynamika ekspansii “Nokia” ŭpieršyniu z 1995 h. zapavoliłasia, i heta imhnienna adbiłasia na ahulnaekanamičnych pakaźnikach: tempy rostu źnizilisia z 5% (2000 h.) da letašnich 0,7%.
Siońnia telekamunikacyjny rynak pieranasyčany pradukcyjaj. U siarednim pa Eŭropie “kaeficyjent mabilnaści” nasielnictva składaje kala 60%. U ZŠA jon dasiahnuŭ 50%. Letaś upieršyniu za ŭvieś čas isnavańnia hetaje industryi hadavyja abjomy prodažu sotavych telefonaŭ skaracilisia (da 380 młn., tady jak u 2000 h. ich pradali 405 młn. štuk).
“Nokia” letaś piać razoŭ źnižała ŭłasny prahnoz hetaha pakaźnika z pačatkovych 500 młn. aparataŭ. I chacia firma zdoleła-taki atrymać prybytak, kursavaja vartaść jaje akcyjaŭ ciaham 2001 h. upała na 40%. A dva asnoŭnyja kankurenty — amerykanskaja “Motorola” i švedzki “Ericsson” — skončyli hod ź vielizarnymi stratami — 3,9 i 2,9 młrd. dalaraŭ adpaviedna. Amerykancy takich strataŭ nia viedali ad časoŭ Vialikaj depresii. Tamu lahična spytać, ci nie spaścihnie praź niejki čas taki samy los finaŭ? Tym bolš što jany ŭžo byli vymušanyja skaracić kapitalnyja vydatki na hety hod. Asnoŭnyja spadziavańni — na novyja technalohii, mabilnyja systemy III pakaleńnia. Ale ich zasvajeńnie pakul sustrakaje mnostva ciažkaściaŭ, i nieviadoma, ci budzie novy standart karystacca papularnaściu…
Naahuł, unutry krainy kampanija realizuje tolki 1,5% vyrablenaj pradukcyi, a 90% jaje akcyjaŭ naležać inšaziemcam. Dyj dziaržava, słavutaja svaimi sacyjalnymi prahramami, abkładaje karparacyju nadzvyčaj vysokimi padatkami j padryvaje pazycyi kampanii. Tamu, kali prezydent “Nokia” kazaŭ pra paharšeńnie hlabalnaj rynkavaj kańjunktury i patrabavaŭ panižeńnia padatkaŭ, da jaho pramovy prysłuchoŭvałasia ŭsia nacyja. Šmat chto ŭčuŭ u takich słovach pahrozu ŭ vypadku patreby vyvieści vytvorčyja mahutnaści za miežy Finlandyi. Słovam, finansavaja baza ciapierašniaha “ŭsieahulnaha dabrabytu” apynułasia pad pahrozaj.
Kłopat skandynaŭskich krainaŭ pra ŭsich svaich hramadzianaŭ ahulnaviadomy. U Finlandyi dziaržava harantuje svaim hramadzianam darmavoje navučańnie, studenty atrymlivajuć dziaržaŭnyja stypendyi — 300 dalaraŭ na miesiac. Toj, chto straciŭ pracu, ciaham 15 miesiacaŭ atrymlivaje poŭny akład, a paśla — niemałuju dapamohu pa biespracoŭi. Ale pobač ź pieravahami takaja systema maje i zahany, bo kładziecca niemałym padatkovym ciažaram na plečy ŭsich hramadzianaŭ. Uźlot vytvorcy mabilnikaŭ uzbahaciŭ niekatorych ludziej, i ŭ Finlandyi, ź jaje adsutnaściu krajnaściaŭ u raźmierkavańni bahaćciaŭ, heta stała zaŭvažna.
Z 50 samych zamožnych ludziej krainy 35 nažylisia na telefonnym hihancie. Hrošy novych bahatyroŭ časam dajuć znać pra siabie vielmi niečakana, šakujučy paspalitych finaŭ. Naprykład, adzin z kiraŭnikoŭ “Nokia”, Ansa Vanjoki, za zvyčajnaje pieravyšeńnie chutkaści jazdy na matacykle byŭ niadaŭna aštrafavany na 100 tys. dalaraŭ. Reč u tym, što pamiery štrafaŭ u Finlandyi raźličvajucca praparcyjna vieličyni dachodaŭ, atrymanych parušalnikam za apošni čas. Vanjoki ž za kolki dzion da incydentu pradaŭ častku pakietu akcyjaŭ “Nokia”, jakaja jamu naležała, i atrymaŭ bolš za 2 młn. dalaraŭ...
Voś tak i žyvie kraina Suomi. Jak kažuć jaje žychary: “Raniej kłanialisia Maskvie, ciapier — “Nokii”…”
Siarhiej Rak
