Aleś Vialička: Pratestantaŭ značna bolš, čym pravasłaŭnych!
Alaksandru Kalinavu apaniruje Aleś Vialička, pres-sakratar Sajuzu chryścijanaŭ viery evanhielskaj (piacidziasiatnikaŭ).
“NN”: Ci źnialisia pytańni na sustrečach kiraŭnikoŭ pratestantaŭ z supracoŭnikami Kamitetu ŭ spravach relihijaŭ?
A.V.: Japiskapaŭ-pratestantaŭ vyklikali paasobku. Baptystam, piacidziasiatnikam, charyzmatam kazali: “Hety zakon vas nie zakranie, jon skiravany suprać neakultaŭ”. A na adnym ź źjezdaŭ baptystaŭ pradstaŭnica ŭładaŭ zajaviła, što baptystaŭ nie zakranuć, a voś piacidziasiatnikaŭ buduć abmiažoŭvać.
“NN”: Ułady źbiralisia vas pasvaryć?
A.V.: Viadoma! Jany skazali nam, što luteranie napisali razhornuty referat: maŭlaŭ, baptysty i piacidziasiatniki — nie pratestanty. Ja źviarnuŭsia da luteranaŭ — jany i zakonu nie čytali, i referatu nie pisali!..
U hutarcy było šmat chitrykaŭ. Maŭlaŭ, źbirajeciesia vy pa damach — niachaj sabie, ale nie systematyčna i nia masava. Nasamreč atrymlivajecca tak: ludzi chočuć zarehistravać hramadu, źbirajucca, kab abmierkavać statut, — prychodzić učastkovy z tryma ludźmi ŭ cyvilnym, ładzić pieratrus i štrafuje.
“NN”: Ci padtrymlivajuć zakonaprajekt kataliki?
A.V.: Sp.Kalinaŭ kaža, što jaho ŭchvaliŭ vikarny biskup Mienska-Mahiloŭskaj katalickaj dyjacezii Kiryła Klimovič. Ale nasamreč Klimovič dasłaŭ list, dzie adznačyŭ patrebu ŭ zakonie j vykazaŭ dva dziasiatki zaŭvah. A jany apuskajuć tyja zaŭvahi i zajaŭlajuć, što ryma-kataliki padtrymali. Toje samaje z musulmanami.
Padtrymała zakon tolki pravasłaŭnaja carkva, choć aficyjna heta nie prahučała. Čamu? Bo ekspertnaja rada Kamitetu ŭ spravach relihijaŭ napałovu składajecca z słužbovych asobaŭ pravasłaŭnaj carkvy. Raspracoŭvali hety zakon aficyjnyja rabotniki Ekzarchatu.
Ale Maskoŭskaja Patryjarchija (my majem infarmacyju ad sakratara Alaksija II) vystupaje suprać zakonu. Ichnaja pazycyja takaja: pakul pry ŭładzie čałaviek, jaki spryjaje pravasłaŭnym, zakon dobry. Ale jak uładu atrymaje čałaviek, nastrojeny suprać, uvieś ciažar zakonu ŭdaryć pa ich. Bo samyja małalikija hramady — pravasłaŭnyja. Našaja hramada ŭ Baranavičach naličvaje 5000 čałaviek, a pravasłaŭnych aktyvistaŭ tam nia bolš za 100. Z 1224 pravasłaŭnych prychodaŭ małalikija składajuć 80%.
U knizie Anatola Kruhłova “Vviedienije v rielihioviedienije” padajecca realnaja kolkaść viernikaŭ u našaj krainie. Jon piša, što ŭ 1998 h. u Biełarusi było 37,5% pravasłaŭnych (ad ahulnaj kolkaści nasielnictva). Z hetaj kolkaści 75% sumniajucca ŭ najaŭnaści Boha. Z astatnich pravasłaŭnych viernikaŭ 51% nikoli nie byli ŭ carkvie. Z astatnich 76% nia vierać u druhoje pryjście Isusa Chrysta. Vyklučajem i ich. Z astatnich nikoli nia molacca 32,9%. Zastajecca 4,2% z tych, chto zajaviŭ siabie pravasłaŭnym. Kali brać hetuju statystyku, dyk nas značna bolš! Chacia pavodle padlikaŭ relihijaznaŭcy Leanida Ziemlakova, pravasłaŭnymi viernikami možna ličyć 14—16% nasielnictva Biełarusi. Heta krychu bolš za 600 tysiačaŭ čałaviek.
“NN”: Raspracoŭniki zakonu razhladajuć jaho jak zasłonu na šlachu destrukcyjnych sektaŭ...
A.V.: A nam adkrytym tekstam kažuć: “Vy nadta šparka raściacie, a dziaržava viadzie palityku strymlivańnia rostu”. Našyja telefony prasłuchoŭvajucca, časam nas adkryta “paśviać”. Jość sproby verboŭki, šantažu. Dyj niapraŭda, što nas raniej było mała: u 1988 h. u SSSR było 5000 niezarehistravanych pratestanckich hramadaŭ. Siońnia ŭ SND 7000 zarehistravanych hramadaŭ. Dzie tut rezki rost?
...Jany kažuć, što zakon pastavić zasłonu destrukcyjnym sektam. Ale hetyja sekty — nie abjekty biełaruskaha prava, bo jany nie rehistrujucca.
Sajentolahi? Ich možna nazvać destrukcyjnaj sektaj, bo jany vykarystoŭvajuć mahutny psychalahičny cisk. Ale ich vykinuli z pravavoha pola Biełarusi, nie dali zarehistravacca, i jany dziejničajuć biaz hetaha!
Satanisty? Pavodle nieaficyjnaj statystyki, ich u Biełarusi kala 10 tysiačaŭ. Ale chto analizavaŭ asnovy ich viery? Kali b chacieli zmahacca z hetymi sektami, dyk raspracavali b zakon ab ekstremiźmie, zakon ab tatalitarnych sektach i h.d.
Munity? Ich składana nazvać destrukcyjnaj sektaj. Choć by tamu, što ŭ našym zakanadaŭstvie niama paniatku destrukcyi. Naahuł, u novym zakonie šmat takich paniatkaŭ, tłumačeńnia jakim nie dajecca. “Masavy schod” — heta kolki čałaviek? “Rehularnyja zbory”... Raz na hod — heta rehularna? Usie hetyja pytańni buduć vyrašać Kalinaŭ i Kruhłoŭ. Chto taki Kalinaŭ? Heta čałaviek, jaki maje vajskovuju adukacyju. Čałaviek z myśleńniem padvodnika lezie kiravać takoj tonkaj sferaj, jak relihijnyja adnosiny.
“NN”: Jakija jašče majecie pretenzii da zakonu?
A.V.: Čamu nam sprabujuć naviazać relihijnuju strukturu našych hramadaŭ? Heta ŭmiašańnie ŭ asnovy našaje viery!
Na preambułu, jakaja nibyta nia maje zakanadaŭčaj siły, užo spasyłajucca. 9 lipienia na naradzie vertykali z pradstaŭnikami relihijnych arhanizacyjaŭ Homielščyny było zajaŭlena: my budziem supracoŭničać tolki z pravasłaŭnymi relihijnymi arhanizacyjami, bo tak staić u preambule novaha zakonu. Tam skazana, što dziaržava vyznačaje pravavyja asnovy stvareńnia i dziejnaści relihijnych arhanizacyjaŭ u adpaviednaści ź ichnymi zasłuhami pierad dziaržavaj. A nam skažuć: “U vas upłyvu niama, vy nie daminujučaja relihija”.
Kali pravasłaŭje imknucca zrabić daminujučaj relihijaj, dyk my im zaminajem. Bo de-fakta jany nie daminujuć. Va ŭsim śviecie idzie spad rostu artadoksii. Siońnia na Ziamli bolš za miljard pratestantaŭ, 1,5 młrd. katalikoŭ i tolki 100 młn. pravasłaŭnych.
“NN”: Ci jość sučasnyja pratestanty duchoŭnymi spadkajemcami Radziviłaŭ, Ciapinskaha?
A.V.: Pa-pieršaje, mušu zaŭvažyć šanoŭnamu pradstaŭniku relihijnaha viedamstva, što ni Radziviły, ni Sapiehi nie byli luteranami. A pa-druhoje, kali raźvić lohiku sp.Kalinava, dyk možna skazać, što i pravasłaŭje nia maje ničoha supolnaha z tym, jakoje było ŭ XVI—XVII st. Choć by tamu, što jano istotna źmianiłasia, kali Piotar I uvioŭ Synod, zamianiŭšy im patryjarcha. I z hetaha hledzišča praŭdzivaj pravasłaŭnaj carkvoj siońnia jość staravierskaja.
My — zakonnyja pierajemniki tych pratestantaŭ, jakija byli tut u XVI—XVII st.
“NN”: Ci pravamiernyja padadzienyja sp.Kalinavym paraŭnańni z eŭrapiejskim zakanadaŭstvam?
A.V.: U Aŭstryi zakon dazvalaje rehistravać hramadu tolki kolkaściu 300 čałaviek. Ale jon nakiravany na toje, kab cerkvy nie siadzieli spakojna, a viali misijanerskuju dziejnaść. Vialikaja hramada (ad 300 siabroŭ) rehistrujecca, kab mieć niejkija padatkovyja i inšyja palohki. Adnak adnačasova nie zabaraniajecca dziejničać niezarehistravanym hramadam, mienšym pa liku. Naš zakon roźnicca ad eŭrapiejskich tym, što tam zakony nakiravanyja na raźvićcio relihii, a naš — na pryhniot.
Dla nas važna było b, kab u zakonie źjavilisia dźvie papraŭki:
1) prava relihijnaj hrupie dziejničać biez rehistracyi;
2) viarnuć relihijnym hramadam prava vydavać hazety, zasnoŭvać adukacyjnyja ŭstanovy i inšyja pravy, jakija zakon dazvalaje tolki relihijnym abjadnańniam.
“NN”: Ci projdzie zakon uvosień u saviecie respubliki?
A.V.: A jakaja roźnica? 70 hadoŭ savieckaj ułady vychavali ŭ pratestantaŭ abyjakavaje staŭleńnie da zakonu. My nia chočam, kab paŭtaraŭsia saviecki čas, kali byli aryšty za toje, što čałavieka bačyli ź Biblijaj. Moładź, jakaja vyhadavałasia siońnia, imkniecca žyć pavodle zakonaŭ. Ale dla hetaha zakon musić być zakonam, a nie biezzakońniem. Hety ž nichto z pratestantaŭ vykonvać nia budzie, ja abiacaju! Budziecie nas sadžać? Dla viernika pasiadzieć za toje, što jon prapavieduje Słova Božaje, — jak kamunistu orden Lenina atrymać.
Razmaŭlaŭ Arkadź Šanski
