Sprava Lenina—Stalina žyvie. Prosta nielha nie zhadać čytanaha ŭ hazetach za 1929 hod: «Zamiest kalad — dni ŭdarnaj pracy ŭ kałhasach», «25 śniežnia — 2-hi dzień industryjalizacyi», «Roš-Hašono» i «Iom-Kipur» — prazdniki mrakobiesov»...
U Vialikuju Piatnicu, raźvitvajučysia z supracoŭnicami Nacyjanalnaje biblijateki, ja niečakana daviedaŭsia, što Pascha Chrystova — i pavodle zachodniaje, i pavodle ŭschodniaje tradycyi — dla ich budzie rabočym dniom. I nia pieršy hod. A što Vialikaja Subota, kali kataliki jduć u spoviedź, aśviačajuć ježu, rychtujucca da ŭsianočnaje słužby i adaracyi, budzie pracoŭnym dniom, — na toje miełasia admysłovaja pastanova ŭradu.
Urad abraziŭ nia tolki pačućci katalikoŭ. Abražanaja j Subota judejskaja. Darma što kataliki ŭviečary ŭ Vialikuju Piatnicu molacca za habrejaŭ, što va ŭschodnich chryścijanaŭ (katalikoŭ j pravasłaŭnych) na Śvietłaj jutrani śviatar źviartajecca da viernikaŭ jak da naščadkaŭ Izrailu, što Subotu śviatkavali Chrystos, apostały dy ich vučni...
Skažuć: u pastanovie ŭradu ŭtrymlivałasia ahavorka pra dobraachvotnaść pracy ŭ subotu. Ci ž my nia viedajem balšavickich paradkaŭ?
U niadzielu ŭłada abražała pačućci i katalikoŭ, i pravasłaŭnych chryścijanaŭ. U Vierbnuju niadzielu — u toj dzień, kali Chrystos vyhaniaŭ z Chramu handlaroŭ, — pracavali dziaržaŭnyja handlovyja ŭstanovy taksama. Nia kažučy pra piciejnyja kropki. Heta samo saboju.
Praca ŭ volny ad pracy dzień — heta sparadžeńnie balšavizmu. Navat za pryhonam pany nie navažvalisia parušać Božyja i carkoŭnyja ŭstanaŭleńni. Navat u Italii dy Niamieččynie 1930-ch da takoha nie dadumalisia.
Abraziŭšy relihijnyja pačućci sotniaŭ tysiač ludziej, tyja ž načalniki na pačatku traŭnia vyzvalać rabočych ad pracy na 10 dzion abo na dva tydni. Značyć, subotnik byŭ patrebny, kab urvać ź i tak žabrackich zarobkaŭ pracoŭnych kapiejki na «budoŭlu vieku» — taje samaje Nacyjanalnaje biblijateki. Taki voś kłopat pra duchoŭnuju kulturu. Takoje voś — balšavickaje — razumieńnie kultury.
...Dy što heta ja: pra dziaržavu dy pra dziaržavu? A pra hramadzianaŭ? Kolki ź ich handlavali na bazarach? Kolki ź ich račkavali ŭ hetyja dni na svaich harodach i leciščach?
Ateizavany, paviarchoŭna zakranuty madernizacyjaj narod, jaki nia vielmi ŭśviedamlaje svaje intaresy i tamu nia maje ich abaroncaŭ — najpierš dziejazdolnych prafsajuzaŭ i partyjaŭ, — vyžyvaje dziakujučy «padnožnamu kormu». Jon niazdolny zapatrabavać ad ułady vykanańnia joju ž naviazanaje kanstytucyi, u jakoj rabotnikam nibyta harantujecca patrebny dla hodnaha isnavańnia zarobak. I ŭłada ekspluatuje hetuju durnuju pracavitaść (słovy Janki Bryla), pracu paśla pracy, biez vychodnych, na znos, na skaračeńnie žyćcia...
Što zrobiš, my — nie palaki i pahatoŭ nia niemcy ci anhielcy. Tyja ćviorda viedajuć słovy apostała Paŭła, što kožny pavinien atrymlivać uznaharodu pavodle pracy svajoj i ni ŭ čym nia mieć patreby.
Być pracavitym i pracaju svajoju ŭ pracoŭnyja dni zabiaśpiečvać siabie nieabchodnym, śviatkavać dzień siomy, pryśviačać jaho Bohu, adpačyvać ad pracy — hetyja zahady, dadzienyja praz prarokaŭ i apostałaŭ, nie parušalisia judeja-chryściainskim śvietam, navat kali adbyłasia sekularyzacyja hramadztva. Taja častka judeja-chryścijanskaje cyvilizacyi, u jakoj ćviorda adździalali dni pracy j adpačynku, zdoleła stvaryć hramadztvy dabrabytu.
Narod, jaki pracuje ŭ niepracoŭnyja dni, bahaty nia budzie. Heta žaleznaje praviła.
Anatol Sidarevič
