Užo hod, jak z nami niama patryjarcha biełaruskaj lohkaj atletyki Siarhieja Chamčuka.
Jaho spraviadliva nazyvali metram techniki i najlepšym dziciačym treneram krainy, bo jon vučyŭ svaich vychavancaŭ nia tolki vydatna biehać i skakać, ale i filazofii žyćcia. Jaho hałoŭnaj metaj było ŭzhadavać sapraŭdnaha čałavieka — intelihientnaha i razvažlivaha, spraviadlivaha, z šyrokim žyćciovym kruhahladam. Hetkim byŭ sam. Nikomu nikoli nia kłaniaŭsia, išoŭ pa žyćci z vyprastanaj śpinaj i vysoka ŭźniataj hałavoj.
Baćka j Chruščoŭ
Siarhiej Chamčuk naradziŭsia 1 červienia 1935 hodu ŭ padmaskoŭnym Carycynie. Maci była chatniaj haspadyniaj. Jahonaha baćku, kavalera ordena Pracoŭnaha Čyrvonaha Ściaha, viedaŭ šmat chto z kramloŭskich tuzoŭ, bo da vajny jon ačolvaŭ bujnuju rybnuju haspadarku «Barysaŭskija sažałki» ŭ Maskvie. Rybu ŭ Chamčuka zakazvali adjutanty Chruščova, Mikajana, Varašyłava. Pa vajnie haspadarnika razam ź siamjoj pieraviali ŭ Kijeŭ, dzie jon uznačaliŭ Navukova-daśledčy instytut rybnaj haspadarki.
Chutka paśla pierajezdu Andrej Chamčuk patrapiŭ u składanaje stanovišča. U instytucie vyvieli novuju parodu ryb, i Mikita Chruščoŭ, tahačasny pieršy sakratar CK KP Ukrainy, pažadaŭ asabista acanić dasiahnieńni navukoŭcaŭ. Niekalki razoŭ adbornuju rybu pryvozili ŭ pryznačanyja miesca i čas. Ale Chruščoŭ tak ni razu i nie źjaviŭsia. Zaŭsiodnaje tłumačeńnie — «źjechaŭ pa spravach». Miž tym kaštoŭnaja ryba padychała.
Paśla čarhovaj bieskarysnaj pajezdki Chamčuk aburyŭsia: «Bolš nie paviaziom — sam pryjedzie!» Ultymatyŭnyja słovy ŭ ličanyja hadziny dalacieli kudy treba. Kiraŭnik instytutu atrymaŭ žorstkuju vymovu, i praca na byłym miescy była dla jaho zabaroniena. Viedajučy ab prablemach Andreja Chamčuka, pieršy sakratar KPB Mikałaj Patoličaŭ zaprasiŭ jaho ŭ Biełaruś na tuju ž pasadu. Było heta ŭ 1953 h. Z taje pary siamja Chamčukoŭ atabaryłasia ŭ Miensku.
«Chaj koni biehajuć!»
Vočnaje znajomstva Siarhieja Chamčuka sa sportam adbyłosia na pačatku 50-ch. K tamu času, kali jon upieršyniu stupiŭ na biehavuju darožku, jon byŭ u cudoŭnaj fizyčnaj formie: prajaždžaŭ pa 70 kilametraŭ u dzień na rovary, pierapłyvaŭ Dniapro ŭ samym šyrokim miescy, pa čatyry hadziny lotaŭ na kańkach.
Užo značna paźniej, kali Chamčuk staŭsia viadomym treneram, jon sa śmiecham raspaviadaŭ svaim navučencam, jak na pieršuju prapanovu zaniacca lohkaj atletykaj adrezaŭ: «Chaj koni biehajuć!» Z časam, adnak, svajo rašeńnie źmianiŭ.
Jaho pieršymi nastaŭnikami stalisia viadomyja ŭ minułym atlety — čempijony SSSR Vasil Sidorka, Ivan Anisimaŭ, Pavał Savieljeŭ. Zaniatki jany pravodzili pa čarzie, zakładvajučy moładzi ŭnikalny fizyčny padmurak.
Ź pierajezdam u Miensk 18-hadovy chłapiec z ładnaj pastavaj i niezvyčajna lohkaj dyj pavolnaj chadoj pryjšoŭ na stadyjon «Dynama». Vydatnyja antrapametryčnyja dadzienyja Chamčuka adrazu acaniŭ zasłužany trener Sajuzu Barys Levinson: «Chłopčyk, ty adkul? Ci čuŭ pra Łuniova, Julina (pieršyja biełaruskija alimpijcy ŭ składzie kamandy SSSR. — Aŭt.)? Budzieš zajmacca ŭ mianie». Chutka nastaŭnik zanios dakumenty novaha vučnia ŭ pryjomnuju kamisiju Instytutu fizkultury.
Z taje pary žyćciovy šlach Siarhieja Chamčuka byŭ pradvyznačany. Chacia vialikim spartoŭcam jon tak i nia staŭ. Levinson byŭ zasiarodžany na zaniatkach z zorkami, Chamčuka pačali turbavać pieršyja traŭmy. Padkazać nie było kamu. Achił baleŭ, a staranny pačatkoviec, zamiž taho kab źnizić nahruzki, padvyšaŭ ich. Paralelna pieramahaŭ u infizkultaŭskich spabornictvach pa płavańni, lehiendarny trener Hierman Bokun ciahnuŭ u fechtavańnie. Ale da apošnich dzion Siarhiej Chamčuk zastaŭsia viernym karalevie sportu.
Poŭny varyjant artukułu čytajcie ŭ hazecie "Naša Niva"
Kastuś Łaškievič
