U hetuju škołu novyja vučni pastupajuć kožny aŭtorak, paśla prychodu čarhovaha etapu, a na dźviarach klasaŭ — akiency.
U Babrujskaj vychavaŭčaj kalonii dla padletkaŭ, tak zvanaj «małaletcy», 1 vieraśnia — taksama śviata.
U aktavuju zalu ŭvachodziać pa atradach, apranutyja va ŭsio čornaje. Samy maleńki rostam zabiahaje ŭ zalu sa zvanočkam. Vystupajuć dyrektar škoły, načalnik kalonii, nampalit zyčyć navučencam ciarplivaści ŭ novym navučalnym hodzie. Pamiž vystupami śpiavajuć vychavancy muzyčnaha hurtka. Tut słovy pieśni «Dietstvo, dietstvo, ty kuda letiš» upieršyniu dla mianie nabyli niejki źmiest.
Zaniatki ŭ škole pačnucca tolki 2 vieraśnia, paśla klasnaj hadziny «Biełaruś — naša Radzima». Ale spačatku adbudziecca raźbiŭka na klasy: sioleta skład vučniaŭ abnaviŭsia na 90% paśla vialikaj amnistyi, pryśviečanaj 60-hodździu Pieramohi. Pieršyja tydni vieraśnia — pravierka viedaŭ vučniaŭ. Zazvyčaj akazvajecca, što jany nia viedajuć amal ničoha. Mnohija ŭ 16—17 hadoŭ majuć tolki pa try klasy adukacyi, nia ŭmiejuć pisać i čytajuć tolki pa składach (30—40 słoŭ u chvilinu). Mnohija ź ich nie chadzili ŭ škołu na voli.
Načalnik kalonii, pałkoŭnik unutranaj słužby Siarhiej Piarkoŭski, kaža, što bolšaść vychavancaŭ tut kiravanyja i pasłuchmianyja, ale, kali paśla vyzvaleńnia jany viartajucca ŭ byłoje asiarodździe, usio moža pačacca spačatku. U mnohich vypadkach niepaŭnaletnimi złačyncami robiacca z vymušanaj nendzy: 50% tych, chto siadzić za kradziažy, prosta nia mieli čaho jeści. Bolšaść dziaciej u kalonii ź «niepaśpiachovych» siemjaŭ.
Pavodle słoŭ Piarkoŭskaha, padletkavaja złačynnaść najbolš cyničnaja i žorstkaja. Časta heta hrupavyja złačynstvy, kali spracoŭvaje statkavy instynkt. Lidery hrupy, darosłyja, časta padbivajuć maładziejšych brać usiu adkaznaść na siabie: padletkam vyšejšaja miera pakarańnia praduhledžana da 15 hadoŭ, niama «vyški» — pažyćciovaha źniavoleńnia. Tak mnohija apynajucca ŭ kalonii praź niapravilna zrazumietaje pačućcie salidarnaści. Mnohija viartajucca ŭ kaloniju pa niekalki razoŭ.
Dla taho kab stać nastaŭnikam u hetaj škole, treba prajści specpravierku (davieści, što ŭ ciabie niama sudzimaściaŭ, što nie kryminalnyja svajaki). Bolšaja častka nastaŭnikaŭ zastajucca tut na doŭhija hady. Z adnaho boku, pracavać za kalučym drotam nia vielmi pryjemna. Z druhoha — kali ŭ zvyčajnaj škole «drennych» dziaciej 2—3 čałavieki ŭ klasie, dyk tut takija ŭsie, a tamu niama pierad kim pakazvać svajo «ja». Jašče adna asablivaść — u kalonii jość inšyja miery ŭździejańnia, akramia pedahahičnych. Tut viadziecca pracoŭnaje spabornictva, uznaharodaj u jakim pasyłka z domu ci sustreča sa svajakami, tamu vučycca jość dziela čaho. Akramia školnych nastaŭnikaŭ, dzień i noč z navučencami zajmajucca vychavacieli. Važdajucca ź imi, jak z ułasnymi dziećmi.
Dyrektarka škoły Łarysa Čarniak ličyć, što sakret pośpiechu — u bieśpieraryŭnaści navučalnaha pracesu. Kali na voli mnohija sa źniavolenych škołu prapuskali, dyk tut pasprabuj nie pryjdzi. Z 307 vučniaŭ tolki 4 zastalisia na druhi hod. Nastaŭnik francuskaj movy Valer Bahdanovič hanarycca, što adzin ź jahonych vypusknikoŭ paśla vyzvaleńnia źjechaŭ u Francyju: jahonych viedaŭ chapaje, kab žyć u Paryžy.
Poŭnaściu hety artykuł možna pračytać u papiarovaj i pdf-versii "Našaj Nivy"
Vieranika Dziadok
