«Dačka pryjšła sa škoły zasmučanaj.
— Mam, nam znoŭ buduć pramyvać mazhi…
— Što takoje?
— U paniadziełak va ŭsioj škoły buduć kłasnyja hadziny pa temie «Krym naš». A jašče sačynieńnie zadali pisać. Treba abhruntavać, čamu heta histaryčna spraviadliva…»
Heta dopis z fejsbuka Iryny Nieścieravaj, dačka jakoj vučycca ŭ škole №20 u Chimkach. Vypadak hety daloka nie adzinkavy. Pavodle infarmacyi radyjo «Svaboda», ciapier u rasijskich škołach paŭsiudna prachodziać kłasnyja hadziny «My razam», pryśviečanyja, pavodle aficyjnaj viersii, «uźjadnańniu Kryma z Rasijaj».
Čynoŭniki chočuć rastłumačyć dzieciam «sens ŭsich padziej, jakija adbyvajucca ŭ Krymie i va Ukrainie, i pazicyju prezidenta».
Dla tłumačeńnia pryčyn aneksii Kryma padrychtavanyja śpiecyjalnyja mietadyčki z krasvordami i histaryčnymi daviedkami.
Na pieradavych rubiažach prapahandysckaj pracy — deputaty ad «Adzinaj Rasii», jakija razam z nastaŭnikami pravodziać u škołach palitinfarmacyi ab situacyi ŭ Krymie.
Mietadyčnyja materyjały, jakija rassyłajucca pa škołach, nosiać rekamiendacyjny charaktar. U ich, u pryvatnaści, adznačajecca, što
refierendum, jaki adbyŭsia 16 sakavika ŭ Krymie, prajšoŭ «u poŭnaj adpaviednaści z demakratyčnymi pracedurami i mižnarodna-pravavymi normami», a «ŭźjadnańnie Kryma z Rasijaj — heta znakavaja padzieja, jakaja adkryvaje novuju staronku historyi».
U jakaści dadatkovych materyjałaŭ kłasnym kiraŭnikam dasłali kryžavanki pra Krym i zvarot Uładzimira Pucina da Savieta Fiederacyi 18 sakavika hetaha hoda.
Na adnym z takich urokaŭ va Uljanaŭsku pabyvaŭ karespandent Radyjo Svaboda:
Urok «My razam» u 10 «A» kłasie 28-j siaredniaj škoły prajšoŭ pa dakładna napisanym scenary. Vučni adzin za adnym vychodzili da doški i vykładali zavučanyja źviestki pa hieahrafii, historyi i ekanomicy Kryma. Było bačna, što ŭrok patrebny nie stolki vučniam, kolki prysutnaj tut ža supracoŭnicy haradskoj administracyi. Kali dajšli da temy niadaŭniaha dałučeńnia Kryma, stała jasna, što nastaŭnica historyi Luboŭ Maskalova zajmaje ideałahična viernuju pazicyju:
«Viadoma, nie ŭsim dziaržavam patrebnaja voś takaja mocnaja Rasija, jakaja pravodzić svaju źniešniuju palityku ŭ svaich ułasnych intaresach (a źniešniaja palityka zaŭsiody pavinna pravodzicca zychodziačy z taho, što vyhadna ŭ dadzieny momant dziaržavie) — viadoma, takaja Rasija nie patrebna, tamu nazirajecca kanfrantacyja».
Svaju patryjatyčnuju pazicyju nastaŭnica adstojvaje zryvistym ad chvalavańnia hołasam:
«Ja radaja za Rasiju, ja hanarusia svaim prezidentam!»
Nijakaj dyskusii na temu Kryma ŭ hetym kłasie nie adbyłosia. A voś ŭrok historyi ŭ 10 «B» kłasie škoły-himnazii №1 atrymaŭsia bolš žyvym. Sučasnyja krymskija padziei arhanična ŭpisalisia ŭ temu hieapalityčnych zavajoŭ Kaciaryny Druhoj. Patryjotaŭ i tut akazałasia bolš. Vučań Jahor Ćviatkoŭ, naprykład, ličyć, što viartańnie Kryma Rasii — tolki pieršy krok, nastupnym krokam pavinna stać dałučeńnie ŭschodniaj Ukrainy:
«Treba hetak ža pravieści refierendumy, dzie budzie vyśvietlena, kolki adsotkaŭ žycharoŭ hałasujuć za dałučeńnie da Rasii. Ja ŭpeŭnieny, što heta budzie pieravažnaja bolšaść».
Jahoru blizkaja pazicyja siły, jon navat kaža, što hatovy asabista vajavać za ŭschodnija terytoryi Ukrainy. A voś u jaho adnakłaśnika Arsienija ŭ Jeŭropie i ŭ Amierycy žyvuć svajaki i siabry, što adlustroŭvajecca na pazicyi junaka pa krymskim pytańni:
«Ja bolš niehatyŭna da hetaha staŭlusia, tamu što jość prorva pamiž čałaviekam i hieapalitykaj krainy, u jakoj jon žyvie. Ja padtrymlivaju svaju krainu, ale dumaju, što supraćstajańnie z Zachadam — heta duraść. Spadziajusia, što znojdziecca niejkaje mirnaje ŭrehulavańnie».
Voś što dumaje pra patryjatyčnyja ŭroki, jakija pravodziacca ŭ rasijskich škołach, zasłužany nastaŭnik Rasii, vykładčyk historyi maskoŭskaj himnazii №1567 Tamara Ejdelman:
«Heta prosta aburalna! Heta čarhovaje pramyvańnie mazhoŭ dzieciam. Mietadyčki, jakuju razasłali, poŭnaja hrubych pamyłak, padtasoŭvańniaŭ. Tam ničoha nie havorycca ab departacyi krymskich tataraŭ. Što skazać?»
Jašče da anieksii Kryma nastaŭnik historyi himnazii №3 z Archanhielska Michaił Kapica na adnym sa svaich urokaŭ patłumačyŭ dzieciam, što rasceńvaje toje, što adbyvajecca va Ukrainie, jak revalucyju, a taksama vykazaŭsia suprać rasiejskaj vajennaj prysutnaści ŭ Krymie.
Niechta sa školnikaŭ padzialiŭsia hetym doma, i na nastaŭnika nastračyli danos, abvinavaciŭšy jaho ŭ «banderaŭskaj» i «machnoŭskaj» prapahandzie.
Michaił napisaŭ tłumačalnuju, i jaho pakinuli ŭ spakoi. Patryjatyčnyja ŭroki ŭ himnazii pakul nie pravodzilisia, ale tema anieksii Kryma pieryjadyčna ŭspłyvaje ŭ razmovach z vučniami:
«Ja baču svaju rolu ŭ tym, kab choć krychu procidziejničać tamu patoku prapahandy, jaki ciapier zychodzić ź ŚMI. A ŚMI, u pieršuju čarhu telebačańnie, jak vyśviatlajecca, hraje značnuju rolu ŭ farmiravańni hramadskaj dumki. Dzieciam vielmi ciažka z-za ŭzrostu svajho, jašče nia sfarmavanaha śvietapohladu, supraćstajać hetamu infarmacyjnamu prapahandysckamu patoku, a jon adnaboki. Ja starajusia źviarnuć na heta ŭvahu, sprabuju rastłumačyć heta «.
Jak kaža nastaŭnik, u pieravažnaj bolšaści vypadkaŭ, kali staršakłaśniki vykazvajuć niejkija mierkavańni, to heta nie ich asabistaje mierkavańnie. Heta, jak praviła, prajecyravańnie taho, što jany niedzie pačuli, daviedalisia, pračytali, z kimści pahavaryli.
Mahčyma, mienavita tamu rasiejskija čynoŭniki tak śpiašajucca danieści «adzina pravilny» punkt hledžańnia na krymskija padziei da junaha pakaleńnia…
