Zachacieli my niejak z žonačkaj pajeści. Dy kab pa-śviatočnamu.
U kaviarni asabliva nia chodzim, a ŭ restarany jašče mieniej. Dy niejak vydaŭsia svabodny viečarok i hulali my pa bližejšych vulicach. U susiednim ža kvartale madernovaja takaja kaviarnia mieścicca — «Bitł-džus». Žonka, dyk daŭno žadała trapić. Nu i zajšli my, kaniečnie. Pasieli. Na susiedniaj terasie maładyja paety dekłaravali svaje tvory. Stała jašče cikaviej.
Paprasili mieniu. Nam prynieśli. Na adzinaj dziaržaŭnaj movie kaniečnie, na rasiejskaj. My zasmucilisia, ale vidu nie padali (jak zaŭsiody). My im, «kali łaska», a jany nam «siejčas, podožditie». My im «dziakuj», a jany nam «požałujsta». I h.d. pa ŭsich pazicyjach. Karoča, namučylisia my ź imi. Choć maroziva z kavaj i pakaštavali.
«Nu što ž, — dumaju ja sabie, — treba raspačynać». «Dajcie, kali łaska, knihu prapanovaŭ», — kažu. Prynosiać.
Tak i tak, pišu, ustanova vaša, mažliva, ličyć siabie prahresiŭnaju, jano ŭ niečym na toje i padobna. Ale ci tak składana biełaruskamoŭnych klijentaŭ absłuhoŭvać pa-biełarusku? A ci tak składana mieniu pieravieści na biełaruskuju? Kali ŭniversiteckaja adukacyja nie dazvalaje, źviarniciesia da Łabadzienki — jon usim pierakładaje. Nu i jašče paru radkoŭ pra nabalełaje. Knihu skarhaŭ i prapanovaŭ u nas zabrali i kali prynosili rachunak skazali «kali łaska». My, jak hramadzianie kulturnyja, pryjazna raźvitalisia i navat pakinuli na harbatu. Razvažajučy pra maładych paetaŭ i prahresiŭnyja kaviarni pajšli da domu.
Praz tydniaŭ paru znoŭ zachaciełasia pa-śviatočnamu pajeści — u žonački dzień narodzinaŭ. I choć u restarany my chodzim raz na paŭžyćcia, hetym razam było vyrašana vybracca. Zachodzim u «In vino», što na Charužaj. Usio jak zaŭsiody: my im «kali łaska», a jany nam «siejčas, podožditie»; my im «dziakuj», a jany nam «požałujsta». I h.d. pa ŭsich pazicyjach.
«Nu što ž, — dumaju ja sabie, — treba prystupać»… Tak i tak, pišu, vaša ŭstanova, mažliva, ličyć siabie prahresiŭnaju… i dalej pa tekście. Na skančeńnie prapanuju ŭ baraćbie za klijenta pierajści na biełaruskuju movu ŭ absłuhoŭvańni biełaruskamoŭnych naviednikaŭ. Pryjazna raźličvajemsia i pakidajem navat na harbatu.
Tydni dva — i prychodzić z «In vino» adkaz, jaki vy možacie nazirać.
I ja voś što padumaŭ: kušać u kaviarniach — heta dobra, ale kali my pierastaniem žrać? Bo pryvykli my da hetaj pracedury daŭno. Usie i na ŭsich uzroŭniach. Padniałasia cana na paliva — usie sažrali i katajucca dalej. Padniali pošliny na mašyny — usie sažrali i pajechali ŭ Rasiju. Abvaliŭsia rubiel u dva razy — usie sažrali i ŭ čakańni novych abvałaŭ zaciahnuli pajasy. Uvohule, biełaruski narod, heta narod abžoraŭ, jaki ŭsio žare i paśla kožnaj porcyi vydaje ci toje: «ach, praklaty režym», ci toje: «ach, pradažnaja apazicyja». Toje ž samaje i patryjoty movy.
90 sa 100 biełaruskamoŭnych traplajuć u kaviarni/kramy/restarany i tut ža tušujucca, pierachodziačy na «požałujsta», «iźvinicie» i dalej pa śpisie.
Heta katehoryja tych, jaki žaruć nakładzienaje i pryčmokvajuć. Astatnija 10 biez asałody, ale vymušany žrać taksama. Što kazać, ja sam peŭny čas byŭ i ŭ pieršaj katehoryi, i ŭ druhoj. I ŭ niejki momant ja vyrašyŭ žalezna: chopić žrać!
Usio možna rabić kulturna i pryjazna. Admovicca žrać u kaviarniach i pačać prosta kušać možna taksama pryjazna, u formie prapanovy: «čamu b vam…» i h.d. pa tekście. I vy ŭjavicie, što było b, kab zaŭtra tysiačy biełaruskamoŭnych naviednikaŭ toj ci inšaj ustanovy pakinuli b padobnyja dopisy ŭ knihach prapanovaŭ? Nia treba było b kryčać ni pra kryvavy režym, jaki movu zaciskaje, ni pra apazicyju, jakaja movu nie adstajała.
Adkaznaść za zaniapad biełaruskaj movu pieradusim niasuć biełaruskamoŭnyja štodnia, potym iduć patryjoty movy, jakija movaj nie karystajucca, a tolki śledam placiecca režym i ŭsie ź im astatnija razam uziatyja. I dla adradžeńnia biełaruskj movy ŭsiaho tolki treba, kab patryjoty movy pryniali valavoje rašeńnie: chopić žrać!
