2015 hod Alina Tałaj z poŭnym pravam moža zanieści sabie ŭ aktyŭ: da załatoha medala čempijanatu Eŭropy ŭ Prazie ŭpieršyniu dadałasia ŭznaharoda ŭsiaśvietnaj vartaści — bronza čempijanatu śvietu ŭ Pekinie. Pry hetym u abodvuch vypadkach ustalavanyja nacyjanalnyja rekordy ŭ biehu z barjerami na 60 i 100 metraŭ adpaviedna.
Svoj pośpiech 26-hadovaja spartoŭka najpierš padzialaje z treneram Filipam Unfrydam (Philipp Unfried), u jakoha ad minułaha hodu trenirujecca ŭ Aŭstryi. Paśla nasyčanaha sezonu atrymała niekalki tydniaŭ zasłužanaha adpačynku, miarkuje naviedać baćkoŭ u Voršy i sustrecca ź siabrami. U hutarcy z karespandentam Svabody Alina jašče raz prakruciła ŭ pamiaci «bronzavuju» dystancyju na pekinskim stadyjonie «Ptušynaje hniazdo» i akreśliła plany na alimpijskuju perspektyvu. Pracoŭnaja mova interviju — biełaruskaja.
Aŭstryjski farmat biełaruskich pieramohaŭ
— Alina, nia budzie pierabolšańniem skazać, što sioletni sezon — samy ŭdały ŭ karjery? Prynamsi pakul.
— Peŭna, što tak, bo jašče nikoli ŭ žyćci ŭ mianie nie było medala čempijanataŭ śvietu na adkrytych stadyjonach. Tamu, biezumoŭna, adzin z samych lepšych sezonaŭ.
— Pucioŭka na Alimpijskija hulni ŭ Brazyliju, treba mierkavać, užo harantavanaja?
— Ščyra kažučy, da kanca navat nia viedaju, jakija vyniki ja pavinna pakazać, kab pajechać u Brazyliju. Bo nie zusim zrazumieła, pačynajecca adlik za dva hady da pačatku Alimpijady ci za adzin. Ale mnie zdajecca, što čas 12,66 — heta ŭsio ž harantavany adbor. Tamu jość padstavy spadziavacca, što ja budu biehčy ŭ Ryjo.
— Jak udałosia tak arhanična vyjści na pik formy mienavita da čempijanatu śvietu?
— Letaś u kastryčniku ja pierajšła da inšaha trenera i pierajechała ŭ Aŭstryju, to bok, ciapier bolš tam tusujusia na zborach. I mienavita Filip Unfryd skłaŭ taki plan, jaki vielmi dobra padvioŭ mianie da čempijanatu śvietu, faktyčna vyvieŭ na pik formy.
— Pašyrana dumka, što ŭ Biełarusi zdabyć vysokija vyniki dosyć ciažka. Dyk sprava ŭ bazie ci ŭsio ž u specyjalistach?
pieršyja vinšavańni — ad treniera Filipa Uinfryda
— Mnie zdajecca, sprava nia ŭ tym, u Biełarusi idzie padrychtoŭka ci pa-za jaje miežami. Usio zaležyć ad trenera. Kali, prykładam, uziać Julu Nieściarenku, jana stała alimpijskaj čempijonkaj z našym, biełaruskim treneram. To bok, kali ŭdajecca z nastaŭnikam utvaryć tandem, jaki pracuje na 100%, to heta absalutna nie zaležyć ad taho, dzie ty rychtujeśsia — u Biełarusi, Niamieččynie, Rasiei ci dzie jašče. Da taho ž, kali brać kankretna Aŭstryju i Biełaruś, to ŭ nas umovy značna lepšyja. Ja sama była ździŭlena, adnak u nas jość dva manežy, dobry stadyjon, sučasny medyčny kompleks. Tak što, kali paraŭnać z Aŭstryjaj, my nia tolki nie adstajom, a chutčej navat napieradzie.
— To bok pryjarytet Aŭstryi — vyklučna z-za trenera?
— Tak-tak, viadoma, tolki heta. Ja nie aŭstryjka, nie hramadzianka Eŭraźviazu, ja prosta trenirujusia ŭ svajho nastaŭnika. Ale nie mahu karystacca pasłuhami ni lekara, ni masažysta nacyjanalnaj kamandy Aŭstryi. Tolki trener, tak.
Brazylski pryjarytet novaha sezonu
— Paśla niepraciahłaha adpačynku — novyja starty. Što napieradzie?
— Adpačatku trener dumaŭ krychu prapuścić zimovy sezon, ale potym my ź im padyskutavali i vyrašyli ŭsio ž biehčy na čempijanacie śvietu ŭ pamiaškańniach, jaki adbudziecca ŭ Portłendzie, ZŠA. Potym budziem rychtavacca da čempijanatu Eŭropy ŭ Amsterdamie — kali nie pamylajusia, u červieni. Nu, a paśla ŭžo, spadziajusia, zdaracca hałoŭnyja starty — Alimpijskija hulni-2016.
— Zaŭziatary raźličvajuć, što dla Aliny Tałaj alimpijskija zabiehi buduć takimi ž tryjumfalnymi, jak niadaŭni čempijanat śvietu…
— Oj, pahladzim. Tamu što kali brać sprynt, to ŭsio ž nia tak prosta, jak padajecca na pieršy pohlad. Na amerykanskim kantynencie historyja spryntu i barjeraŭ značna bolš paśpiachovaja. Asnovy sučasnaj techniki zakłali jakraz amerykancy, pryčym jašče ŭ XIX stahodździ. Hetyja metodyki biez pryncypovych źmienaŭ isnujuć i pa siońniašni dzień.
— Ale asnoŭnyja supierniki ciapierašnija, ź jakimi spaborničali ŭ Kitai?
— Heta tak. Ale, skažam, u kamandzie ZŠA praktyčna štohod źjaŭlajecca niejkaja novaja maładaja spartoŭka, jakaja biažyć vielmi i vielmi chutka. Tamu pahladzim. Ale padajecca, što pracentaŭ na 80 dziaŭčaty zastanucca tyja ž samyja.
Aršanski internat i najmanaja kvatera
— Na Zachadzie spartoŭcy vašaha ŭzroŭniu — davoli zabiaśpiečanyja ludzi. Nakolki viedaju, da pierajezdu z Voršy ŭ Miensk vy žyli z baćkami ŭ internacie, i ŭ hetym sensie praktyčna ničoha nie źmianiłasia…
— Hetak byvaje, što zrobiš? Ja da 20 hadoŭ žyła z mamaj i tatam u internacie ŭ Voršy, pakul nie pierajechała ŭ Miensk i nie naniała kvateru. Nu, a baćki — tak, i ciapier žyvuć u internacie. Čamu? Tamu što niama mahčymaści pierajechać niekudy jašče. Nakolki ja viedaju, za miažoj šmat mahutnych kampanijaŭ, jakija prapanujuć spartoŭcam reklamnyja kantrakty, taksama ich aktyŭna zadziejničajuć sponsary. Usio heta prachodzić praz medyi, praz reklamu, tyražujecca, ludzi robiacca paznavalnymi. U nas krychu inšaja systema, vialikich dyvidendaŭ naŭrad ci atrymaješ.
— Z ulikam novych abstavinaŭ padrychtoŭki — kolki času pravodzicie ŭ Biełarusi?
— Napeŭna, paru tydniaŭ za 3–4 miesiacy. Ja ŭžo kazała, što pamiž spabornictvami trenirujusia ŭ Aŭstryi, tamu treba ŭličvać i hetuju akaličnaść. Na žal, byvaju doma nia vielmi časta, i takaja adarvanaść prymušaje sumavać, bo chaciełasia b čaściej bačyć i baćkoŭ, i babulu ź dziadulem, i siabroŭ. Ale heta vydatki spartovaha žyćcia.
Babula i dziadula — 50 hadoŭ razam
— Ci praŭda, što pry svaich 50 ź nievialikim kilahramach padčas treniroŭki ciahajecie 130-kilahramovuju štanhu? Nia žart?
— Nie, nia žart. Heta adzin z elementaŭ padrychtoŭki — viadoma, nie šturškom, a, skažam tak, upaŭprysiadu. Jość svaje niuansy, zasiarodžvacca nia budu. Ale pakul chočacca adpačyć i ad štanhi.
— Narešcie nastaŭ čas dla sustrečaŭ. Heta značyć, bližejšyja tydni volnyja ad trenirovak?
— Ščyra kažučy, paśla takoha hodu, jaki byŭ vielmi napružany, vielmi doŭhi i nasyčany, ja nie chaču źjaŭlajecca na stadyjonie ŭvohule. Prynamsi bližejšyja dva tydni. Chaču pryśviacić hety čas sustrečam ź siabrami i prosta patusić.
Moŭnym trendam — pa zaskaruzłych stereatypach
— Alina, apošnim časam vy ŭsio čaściej vystupajecie za miažoj, a ciapier jašče tam i trenirujeciesia. Nia reža słych, što ŭsie navokał havorać pa-svojmu i tolki biełarusy ŭ masie saromiejucca ŭłasnaj movy?
— Ciažka z chodu adkazać, što stałasia pryčynaj takoj sytuacyi — ja ž nie historyk, nie daśledčyk, kab sabrać usie fakty ŭ adzinaje i zrabić razumnuju vysnovu. Adnak, jak mnie padajecca, usio zaležyć, jak ni banalna, ad siamji, ad škoły. To bok ad tych ludziej, jakija navokał ciabie. Usia prablema ŭ stereatypach: čamuści ličycca, što biełaruskaja mova — nie dla «narmalnaj publiki», jana nibyta «mužyckaja», «viaskovaja». Tryźnieńnie, viadoma. Na majo pierakanańnie, jak i ŭ vypadku z prapahandaj zdarovaha ładu žyćcia, na dziaržaŭnym uzroŭni nieabchodna pieratvaryć movu ŭ trend, zrabić, kab jana stała modnaj. I tady ŭsio budzie vybudoŭvacca ŭ systemu, krok za krokam.
— Inšymi słovami, navat kali isnujuć moŭnyja prablemy ŭ siamji, pavinna dapamahać škoła?
— Tak, abaviazkova, značnaść škoły vielmi vysokaja. Ale ja čuła, što zaraz navat historyja Biełarusi vykładajecca na rasiejskaj movie. Nia viedaju, moža heta i niapraŭda, ale kali tak, to padstava zadumacca. Biezumoŭna, treba, kab biełaruskaj movy było bolš usiudy, nia tolki ŭ škołach. Choć, ź inšaha boku, moža i prahučyć paradaksalna, ale dobra, što my možam razmaŭlać na dźviuch movach — biełaruskaj i rasiejskaj. Heta daje nam mahčymaść być svojeasablivymi linhvistyčnymi jadnalnikami pamiž Rasiejaj, Polščaj, Čechijaj, Słavaččynaj, dazvalaje kamunikavać, navat nia viedajučy anhielskaj. Uvohule klova, kali ludzi viedajuć nia tolki adnu movu. Dziela spraviadlivaści, sama ja za miažoj karystajusia zbolšaha anhielskaj.
— Tak razumieju, u Voršy vy vučylisia ŭ rasiejskamoŭnaj škole? Adkul takoje vydatnaje vałodańnie biełaruskaj movaj? Zusim nia mnohija spartoŭcy mohuć pachvalicca takim umieńniem.
— Nu tak, vučyłasia ŭ absalutna zvyčajnaj škole, inšych tam paprostu niama. Adkul vałodańnie? Najpierš, u mianie byli vielmi dobryja nastaŭniki. I choć praktyčna ŭsio vykładałasia pa-rasiejsku, ale ž na ŭrokach biełaruskaj movy, litaratury, historyi my pastajanna razmaŭlali pa-biełarusku. Voś heta ŭsio i adkłałasia. U maim vypadku ŭsio pajšło sa škoły, nichto admysłova ŭ mianie biełaruskaść nie ŭbivaŭ. U majoj siamji razmaŭlajuć pa-rasiejsku, ale ja i sama z zadavalnieńniem čytała biełaruskija tvory, i mama vučyła, kali ja była jašče zusim maleńkaj, čytać na rodnaj movie. Usio ciahniecca adniekul adtul. Dumaju, što kožny adukavany čałaviek pavinien viedać movu. Adzinaje, što z-za niedachopu praktyki, na žal, šmat što zabyvajecca.
Ruch napierad praz asensavańnie minułaha
— Z Voršaj źviazany los šmat jakich viadomych biełarusaŭ, tut adbyvalisia znakavyja histaryčnyja padziei — akurat hod tamu adznačałasia 500-hodździe Aršanskaj bitvy…
— Mnie zdajecca, što zdolnaść razumieć historyju i z pavahaj da jaje stavicca — heta adzin z momantaŭ, jaki charaktaryzuje nacyju. Biezumoŭna, my pavinny pamiatać słaŭnyja staronki našaj historyi, lubić i šanavać našu krainu ad momantu jaje ŭźniknieńnia. Heta i jość pakaźnik narmalnaj, zdarovaj nacyi. Nacyi, jakaja budzie ruchacca napierad, asensoŭvajučy svajo minułaje.
— Vy prychilna staviciesia da tvorčaści biełaruskich litarataraŭ, muzykaŭ. A jak vabicie čas u adryvie ad radzimy?
— Sapraŭdy, Lavon Volski, Siarhiej Michałok — bieź pierabolšvańnia, hłyby. Uvohule šmat što padabajecca ź biełaruskaha. Pakul ježdžu pa Eŭropie, bahata adbyvajecca festyvalaŭ, kancertaŭ. Ale, znoŭ ža, elementarna nie chapaje času kudy-niebudź vybracca. Źbirałasia na festyval «Sziget» u Budapešcie — tak i nie atrymałasia. Vidać, apošni kancert, jaki ŭdałosia naviedać, heta byŭ «Linkin Park» u Vienie. Uvohule, mnie padabajecca roznaja muzyka, hałoŭnaje, kab jana kranała. Heta moža być i italjanski kampazytar Ludavika Ejnaŭdzi, i ńju-džaz, ale ŭ asnoŭnym bolš ciažkaja muzyka — ad «Led Zepelin» da «30 Seconds to Mars». Čytaju nia tak šmat, jak raniej, ale ŭsio ž starajusia: niadaŭna pračytała Viktara Marcinoviča, kali havaryć pra biełaruskich aŭtaraŭ, a taksama pieračytała klasyku — «Marcin Iden» Džeka Łondana, čamuści nie dajšła čarha, kali była maładaja i pryhožaja. Vielmi spadabałasia i toje, i druhoje.
— Sioleta vy advažylisia na, bieź pierabolšvańnia, advažny krok — kupili matacykł «Charlej Devidsan». Učynak z katehoryi šalonych?
— Ja vielmi daŭno maryła pra matacykł i narešcie ŭ hetym hodzie vyrašyła jaho kupić. Viadoma, peŭnaje šalenstva ŭ hetym prysutničaje, bo čamuści ličycca, što dziaŭčynie taki «aksesuar» nia vielmi pasuje. Tym nia mieniej ja vielmi zadavolenaja, bo heta nadzvyčaj zachaplaje. Kožny raz, kali siadaješ na jaho, zusim pa-novamu adčuvaješ čas, prastoru, svabodu. Heta prosta nie pieradać!
Niadaŭna Alina Tałaj stała «pasłom dabra» kampanii Velcom. Meta vysakarodnaja — sabrać hrošy, kab dabudavać dziciačy chośpis. Pad patranatam spartoŭki adbyŭsia dabračynny dziciačy zabieh, u jakim uziali ŭdzieł bolš za paŭtysiačy «sprynteraŭ» ad 4 da 12 hadoŭ. Za kožnaha mabilny aperatar pieraličyŭ na patreby ŭstanovy sumu blizu 10 dalaraŭ. Pieramožcaŭ Alina Tałaj uznaharodžvała asabista. Pierad hetym jana pabyvała ŭ Biełaruskim dziciačym chośpisie, paznajomiłasia z małymi pacyjentami, ich baćkami i supracoŭnikami. A ŭ jakaści prykładu supracivu ciažkaj chvarobie pryviezła knihu «Žyćcio paśla raku» — zbor apoviedaŭ pra mužnych ludziej, jakija zdoleli pieraadoleć rak. Kniha vyjšła letaś u seryi «Biblijateka Svabody».
***
Alina Tałaj naradziłasia 14 traŭnia 1989 hodu ŭ Voršy. U mižnarodnych junijorskich spabornictvach pačała ŭdzielničać ad 2008-ha. Čempijonka Eŭropy ŭ lohkaj atletycy siarod moładzi (2011 hod), treciaje miesca čempijanatu śvietu ŭ pamiaškańniach (2012-ty), zołata čempijanatu Eŭropy (2012-ty). Udzielnica Alimpijskich hulniaŭ u Londanie, pa vynikach 2012 hodu pryznanaja najlepšaj lohkaatletkaj Biełarusi. Załataja medalistka čempijanatu Eŭropy ŭ pamiaškańniach (2013-y), uładalnica treciaha miesca na etapie Bryljantavaj lihi ŭ Bruseli (2014-y), čempijonka Eŭropy ŭ pamiaškańniach (2015-y), bronzavaja pryzerka čempijanatu śvietu na dystancyi 100 metraŭ z barjerami (2015-ty).
Rekardsmenka Biełarusi ŭ biehu na 100 metraŭ z barjerami — 12,66 sekundaŭ (2015-y), u biehu na 60 metraŭ z barjerami — 7,85 sekundaŭ (2015-ty).
