Budsłaŭski fest

1 i 2 lipienia ŭ Budsłavie, na Miadzielščynie, adbyvajecca fest u honar Maci Božaj Budsłaŭskaj, Apiakunki Biełarusi.

Fota Julii Daraškievič.

Štohod tam źbirajucca dziasiatki tysiač ludziej.

Tradycyja masavych pilihrymak u Budsłaŭ adnaviłasia za niezaležnaściu, na pačatku 1990 ch. Vierniki ź Biełarusi i ŭsiaho śvietu prychodziać da kaścioła pakłanicca abrazu Niabiesnaj Apiakunki Biełarusi. Fest u Budsłavie zrabiŭsia samym vieličnym, uračystym i, zrešty, samym biełaruskim śviatam krainy.

Kulminacyjaj festu źjaŭlajecca ŭračystaje šeście z cudatvornaj ikonaj. Dziasiatki tysiač ludziej z zapalenymi śviečkami abychodziać centralnuju płošču miastečka i viartajucca da kaścioła. Niby žyvaja vohniennaja raka płyvie pierad vieličnaj bazilikaj. Heta pryhožy i vieličny momant, jaki abaviazkova treba pabačyć na svaje vočy, kab adčuć historyju i ŭračystać śviata Maci Božaj Budsłaŭskaj.

Historyja Budsłaŭskaj śviatyni pačynajecca z 1504 h., kali vialiki kniaź litoŭski Alaksandr padaryŭ pasielišča Buda vilenskamu klaštaru biernardyncaŭ. Braty biernardyncy raskarčavali kavałak puščy na ŭźbiarežžy raki Servač i ŭ 1530 pastavili tam nievialikuju draŭlanuju kaplicu.

U kancy XVI st. u Budsłavie ŭžo isnavali kaścioł i klaštar biernardyncaŭ. Tady ž źjaviŭsia i słavuty abraz Maci Božaj. Spačatku jon naležaŭ minskamu vajavodu Janu Pacu. Vajavoda pryvioz jaho z Ryma — jak padarunak ad Papy Klimienta VIII, paśla pierachodu z kalvinizmu ŭ katalictva. Paśla śmierci vajavody śviatynia pierajšła da jaho kapiełana. A toj achviaravaŭ jaje kaściołu.

Pieršy cud abraza Maci Božaj Budsłaŭskaj byŭ zafiksavany ŭ 1617, kali da piacihadovaha ślapoha chłopčyka Jazapata Tyškieviča viarnuŭsia zrok. Paźniej hety chłopčyk staŭ viadomym ksiandzom karmielitam. U toj ža dzień Redžynald Tyškievič pazbaviŭsia ad padučaj chvaroby, na jakuju chvareŭ siem hadoŭ. Paśla taho ścieny draŭlanaha kaścioła byli zaklejenyja sotniami papierak z prośbami da Maci Božaj Budsłaŭskaj.

Da siaredziny XVII st. na miescy draŭlanaha paŭstaŭ nievialiki kamienny kaścioł. Dla źmiaščeńnia cudatvornaha abraza majstra Piatro Hramiel u 1649 stvaryŭ raźblony ałtar. A biernardyncy-złotniki Hieranim Płonski i Bieniedykt Rosman vyrabili srebranyja azdoby dla ikony — akład i ažurnuju ramu.

U 1767 byŭ zakładzieny pieršy kamień novaha kaścioła. Vieličnaja bazilika paŭstała za 16 hadoŭ. Pieršy, stary kaścioł, nie znosili: jon zastaŭsia ŭ vyhladzie bakavoha pamiaškańnia chrama, u jaho možna patrapić praź dźviery z tylnaha boku vialikaha chrama. Patrapić, niby ŭ inšuju architekturnuju epochu. Z pryziemistymi sklapieńniami, hałovami hrubavata-siaredniaviečnych aniołaŭ na ścienach. U małym kaściole i siońnia mieścicca toj draŭlany, čorny z zołatam, ź fihurami śviatych, ałtar.

Da siaredziny XIX st. Budsłaŭski klaštar byŭ asiarodkam nie tolki duchoŭnym, ale i aśvietnickim. Pry klaštary dziejničała pačatkovaja škoła, muzyčnaja škoła, byŭ i špital dla biednych.

U 1858 novaja ŭłada začyniła klaštar. Klaštarnyja budynki paśla zdušeńnia paŭstańnia Kalinoŭskaha byli pieradadzienyja carskim vojskam, a paśla zusim razabranyja. Zastaŭsia tolki vieličny kaścioł.

Jaho štodnia bačyli vučni pieršaj biełaruskaj himnazii, stvoranaj u Budsłavie ŭ 1918, jaho viežy, vysoka ŭźniatyja nad navakolnymi lasami, peŭna, śniŭ u Kanadzie Staršynia Rady BNR Vincent Žuk Hryškievič, narodžany ŭ Budsłavie.

Za polskim časam budynak kaścioła aktyŭna restaŭravali i abnaŭlali. Kolkaść viernikaŭ u parafii dasiahnuła siami tysiač čałaviek. Šyryłasia i tradycyja festu. Na 1 i 2 lipienia ŭ Budsłaŭ źjazdžalisia tysiačy pałomnikaŭ usich kanfiesij. Paźniej, u saviecki čas, kaścioł nie pierapyniaŭ dziejnaści.

Nivodnaja sproba stalinistaŭ uzarvać kaścioł nie atrymałasia.

A zamach miascovaha sielsavietčyka na cudoŭny abraz Maci Božaj, kažuć ludzi, skončyŭsia dla jaho varjactvam i chutkaju hvałtoŭnaju śmierciu.

Choć ciemrašalstva śviatynia paspytała. Kali ŭ 1990 ja ź ikony Maci Božaj źniali akłady, kab restaŭravać, pabačyli, što jana ŭ niekalkich miescach prabitaja, prastrelenaja i navat prapalenaja.