BIEŁARUŚ PRAZ 100 HADOŬ
Kraina ŭniversytetaŭ i akademijaŭ
Jašče 100 hod tamu, u 2000-m, testy niaźmienna vyjaŭlali ŭ biełarusaŭ vysoki kaeficyjent intelektu. Tamu z časam biełarusy vymušanyja byli admovicca ad usiakaj vytvorčaści, naŭprost nie źviazanaj z navučalnym pracesam, bo amal usio pracazdolnaje nasielnictva — blizu 13 młn. — zaniataje ŭ halinie adukacyi.
Biełarusy zrabiłasia nacyjaj vychavalnikaŭ, nastaŭnikaŭ, roznaha kštałtu huru, prafesaraŭ i akademikaŭ. Pryrodnaja miakkaść charaktaru, praha da viedaŭ i pavažlivaje staŭleńnie da inšych narodaŭ transfarmavalisia ŭ nieparaŭnalnuju zdolnaść vychoŭvać i navučać.
Vializnuju rolu ŭ hetym adyhrała kolišniaja, užo amal zabytaja, katastrofa na ČAES. Pilnaja ŭvaha da ekalohii, aščadnaje staŭleńnie da skarbaŭ pryrody, likvidacyja škodnych vytvorčaściaŭ stvaryli ŭ Biełarusi aptymalnyja ŭmovy dla raźvićcia čałaviečaha intelektu.
Siońnia biełarus nia zdolny ni na jakuju škodu pryrodzie. Prykładam, zubroŭ raźviałosia hetulki, što ŭžo davodzicca častku ich sterylizavać. Daŭno źlikvidavanyja nastupstvy biazhłuzdaj melijaracyi. Na Paleśsi znoŭ raźlehlisia bałaty, viartajucca raniej źnikłyja žyvioły j raśliny.
Akramia taho, na Biełarusi jašče ŭ 20-ja hh. XXI st. vyjavili cudoŭnaje vypramieńvańnie ź nietraŭ ziamli. Jano ŭpłyvaje na dziejnaść mozhu, stymulujučy zapaminalnyja centry i zrokavuju pamiać. Universyteckija centry Biełarusi litaralna zachłynajucca ad zamiežnikaŭ, achvotnych atrymać vysakajakasnuju adukacyju z peŭnaj palohkaju dla ŭłasnych zdolnaściaŭ u znakamitych biełaruskich universytetach — Niaśviskim dy Vilenskim, Fanipalskim dy Zasłaŭskim, Śmiłavickim...
Ludzi va ŭsim śviecie ličać za ščaście mieć za vychavaciela svaich dziaciej biełarusa. Abychodzicca heta niatanna, dyj u čarhu treba zapisvacca jašče da naradžeńnia dziciaci!
Užo hod dziesiać, jak biełaruskija muzyčnyja teatry i hurty roznych płyniaŭ litaralna akupavali tele-, net- i inšyja kanały j placoŭki. Biełaruskamoŭnyja remiksy “Bitłz” pačali vyciaśniać aryhinalnaje vykanańnie. Tamu susiednija krainy ŭvodziać abmiežavańni na praciahłaść hučańnia ŭ etery biełaruskaj muzyki, kab choć niejak abaranić svajo muzyčnaje mastactva.
Biełaruskija škoły žyvapisu, mastactva, filazofii i ekalohii XXI st. taksama nia majuć roŭnych. Heta zachaplaje navukoŭcaŭ ź inšych krainaŭ.
Pačynajecca biełaruski viek u historyi čałaviectva.
Biełaruski čas u historyi praciahvajecca.
Raman Stankievič
Novy prajekt “Našaje Nivy”
2101 hod. Jakoj budzie Biełaruś praz 100 hadoŭ? Jakoj budzie dziaržava i jaki dziaržaŭny ład? Jakimi buduć harady? Jaki horad budzie stalicaj Biełarusi? Jakimi miežy krainy? Što biełarusy buduć jeści? Jakimi buduć biełaruskija hrošy? Jakim transpart? Jakimi srodki masavaj infarmacyi? Jakaja litaratura budzie čytacca? Ci zastanucca teatry? Jakija imiony buduć samymi papularnymi? Jakimi stanuć lasy i reki? Ci možna budzie kupacca ŭ zabrudžanych siońnia aziorach? Jakija źviary źniknuć, jakija novyja raśliny zaviaducca? Što budzie z čarnobylskaj zonaj? U jakich cerkvach buduć malicca ludzi? Što jany viedaćmuć pra 2001 hod? Što budzie z nami?
Štotydnia — fantazii pra budučyniu Viečnaj Biełarusi, ese, prahnozy i futuralahičnyja artykuły ŭ rubrycy “Biełaruś praz 100 hadoŭ”. Z hetaha vyjdzie cełaja kniha! Čakajem Vašych dopisaŭ. Budziem zahadvać.
