Afrykanskaja dziaržava Zimbabve, jakoj užo try dziasiatki hadoŭ kiruje dyktatar Robiert Muhabe, padaje ŭ sud na Jeŭrapiejski sajuz. Meta pazovu — pakryćcio šmatmiljardnaj škody ad sankcyj, uviedzienych ES suprać režymu.
Mike Hutchings/Reuters
Pazoŭ ad urada Zimbabve padadzieny ŭ Sud Jeŭrapiejskaha sajuza (Jeŭrapiejski sud spraviadlivaści) u Luksiemburhu, jaki razhladaje u tym liku spravy, jakija tyčacca pytańniaŭ mižnarodnych uzajemaadnosin ES. Hienprakuror Zimbabve Jochanes Tamanu zajaviŭ, što abvieścić pra datu pačatku słuchańniaŭ paśla taho, jak pazoŭ budzie ŭklučany ŭ raskład suda.
Ułady Zimbabve admovilisia raskryvać padrabiaznaści pazovu. Tamanu tolki paviedamiŭ, što pretenzii tyčacca pytańnia vypłaty kampiensacyi, jakaja pavinna pakryć straty ad sankcyj, nakładzienych na zimbabvijski režym ES i ZŠA.
Sankcyi byli ŭviedzieny ŭ 2001 h. u adkaz na palityku Muhabe pa vyciaśnieńni biełych fiermieraŭ ź ich ziamielnych učastkaŭ biez vypłaty kampiensacyj.
Jašče ŭ 1979 h., za hod da abviaščeńnia niezaležnaści Zimbabve ad Vialikabrytanii, anhličanie zaklučyli ź zimbabvijcami pahadnieńnie, zhodna ź jakim novyja ŭłady afrykanskaj krainy pavinny byli vykuplać za hrošy ziemli ŭ fiermieraŭ (brytancaŭ-pasialencaŭ i ich naščadkaŭ). Pry hetym srodki na kampiensacyju pavinien byŭ vydzielić sam Łondan. Da 1980 h. u Zimbabve było bolš za 4000 fiermieraŭ. Adnak u pačatku 2000-ch padčas kiravańnia ŭrada lejbarystaŭ Toni Błera (premjer-ministra z 1997 pa 2007 hod) zimbabvijskija ŭłady stali vinavacić byłuju mietrapoliju ŭ tym, što jana hrošy nie daje. U vyniku ŭłady Charare pačali pryhniatać biełych fiermieraŭ, žadajučy pieradać ich ziemli čarnaskurym zimbabvijcam biez kampiensacyj.
Pavodle ekśpiertnych acenak, sankcyi abyšlisia Zimbabve ŭ $42 miljardy dalaraŭ.
Režym sankcyj zakranaŭ 81 čałavieka — bujnych čynoŭnikaŭ i biźniesmienaŭ, blizkich da režymu, a taksama vosiem vialikich kampanij, siarod jakich byli najbujniejšyja pradpryjemstvy krainy pa zdabyčy karysnych vykapniaŭ, u tym liku ałmazaŭ.
Zimbabve ličycca adnoj z samych bahatych pryrodnymi resursami dziaržaŭ śvietu i vałodaje vialikimi zapasami chromu, nikiela i płaciny.
U sakaviku, paśla praviadzieńnia ŭ krainie kanstytucyjnaha refierendumu pa padrychtoŭcy novaj kanstytucyi, jakaja źmiaščaje pałažeńnie ab skaračeńni prezidenckaha terminu (dva terminy pa piać hadoŭ), vialikaja častka sankcyj była admieniena. Adnak častka ź ich pa-raniejšamu dziejničaje ŭ dačynieńni asabista da Muhabe i niekalkich členaŭ kirujučaj partyi Zanu-PF (Afrykanski nacyjanalny sajuz Zimbabve — Patryjatyčny front).
Muhabe, niahledziačy na svoj stały ŭzrost (jamu 89 hadoŭ), znoŭ vyjhraŭ prezidenckija vybary ŭ lipieni hetaha hoda, atrymaŭšy 61% hałasoŭ vybarščykaŭ. Bližejšy supiernik prezidenta Morhan Cvanhirai, były premjer i lidar apazicyi, atrymaŭ 34% hałasoŭ.
Jak raniej adzin z rasijskich biźniesmienaŭ, znajomy z Muhabe, prezident pa-raniejšamu znachodzicca ŭ dobraj formie. «Jon litaralna lotaje pa kabiniecie», — kaža pradprymalnik i adznačaje, što ŭ kiraŭnika krainy «vydatnaja pamiać».
Na dumku palitołahaŭ, Muhabe vykarystaŭ baraćbu suprać sankcyj jak častku svajoj pieradvybarnaj kampanii dla zavajovy simpatyj vybarščykaŭ. Jak miarkuje eks-dypłamat Ihar Varancoŭ, jaki pracavaŭ u Zimbabve, rašeńnie uładaŭ padać sudovy pazoŭ u adras ES źviazana z žadańniem «padšturchnuć praces, kab źniać sankcyi kančatkova». «Ciapier heta praces idzie, ale pavolna», — adznačyŭ Varancoŭ.
Pavodle ekśpierta, najaŭnaść sankcyj zaminaje i zachodnim kampanijam, u asnoŭnym brytanskim, jakija chočuć pracavać u Zimbabve. Zaraz aktyŭnymi hulcami ŭ krainie źjaŭlajucca kitajskija kampanii, na jakija režym sankcyj nie raspaŭsiudžvajecca. Jany ŭžo ŭkłali ŭ zimbabvijskuju ekanomiku $ 900 młn.
Hałoŭny navukovy supracoŭnik Instytuta Afryki RAN Uładzimir Šubin adznačaje, što sam fakt zvarotu ŭ sud ES pakazvaje: Charare choča prademanstravać, što cisk Zachadu na režym «nie spracavaŭ».
«Naŭrad ci jany dabjucca vyniku, ale heta demanstruje pryncypovuju pazicyju: «Vy nie admianiajecie sankcyi — my padajem na vas u sud», — kaža ekśpiert.
Niekali zmahar suprać brytanskich kałanijalnych uład u Paŭdniovaj Radezii (tak raniej nazyvałasia Zimbabve), Muhabe z časam pieratvaryŭsia ŭ aŭtarytarnaha kiraŭnika. U 1980 hodzie jon uznačaliŭ krainu, staŭšy pieršym premjer-ministram Zimbabve, a ŭ 1987-m skasavaŭ pasadu premjera i pryznačyŭ siabie prezidentam.
U pačatku 2000-ch kanflikty pamiž karennym nasielnictvam i fiermierami, jakija abaraniali svaje damy, pieraraśli va ŭzbrojenyja sutyknieńni, u chodzie jakich zahinuli dziasiatki ludziej.
