Treci respublikanski konkurs teatralnaha mastactva «Nacyjanalnaja teatralnaja premija», jaki prajšoŭ 30 listapada ŭ Minsku, vyklikaŭ pytańni da jaho arhanizataraŭ.
Šerah niezaležnych teatralnych dziejačaŭ i krytykaŭ adrazu zajaviŭ, što praviadzieńnie konkursu ŭ novym farmacie – heta viartańnie ŭ Saviecki Sajuz.
«Kali hetuju premiju tolki stvarali, to chacieli adyści ad savieckaha šabłona i zrabić pa pryncypu jeŭrapiejskich i amierykanskich akademij. To bok, uznaharodžvać pieramožcaŭ pavinna było nie vuzkaje žury, a amal usia teatralnaja supolnaść», — kaža scenaryst i dramaturh Andrej Kurejčyk.
Nahadajem, što ŭ 2011 hodzie, napiaredadni pieršaha konkursu była sfarmiravana Biełaruskaja teatralnaja akademija, jakaja i pryznačała pieramožcaŭ premii. Pradstaŭniki ŭsich teatraŭ Biełarusi, pryčym pa niekalki čałaviek ad kožnaha teatra, pradstaŭniki tvorčych sajuzaŭ plus dramaturhi — ahułam heta bolš za sotniu čałaviek — źjazdžalisia ŭ Minsk na tydzień, hladzieli ŭsie śpiektakli-naminanty, a ŭ apošni dzień pravodziłasia tajemnaje hałasavańnie i ŭznaharodžvańnie pieramožcaŭ.
Pryčym, dla arhanizacyi mierapryjemstva najmali niezaležnuju kampaniju, jakaja prafiesijna zajmajecca praviadzieńniem kancertaŭ, fiestyvalaŭ i inšych imprezaŭ. A padlikam hałasoŭ zajmałasia taksama niezaležnaja jurydyčnaja kampanija.
«Pieršyja dźvie premii i ŭručalisia pa takoj sistemie. I heta vyklikała šok.
Bo, vyśvietliłasia, što ni Minkult, ni metry nijak nie mohuć paŭpłyvać na vynik, — raspaviadaje Kurejčyk. — Hetaj strukturaj kiravać było niemahčyma. I čynoŭniki prypynili hetuju premiju, hod jana nie prysuždałasia.
Chutka z pasady syšoŭ ministr Łatuška, i staryja namienkłaturnyja lvy padniali hałovy. Śviatłoŭ, novy ministr kultury, viarnuŭ usio da savieckich šabłonaŭ. Ciapier premiju ŭručaje žury z adzinaccaci čałaviek, jakija pryznačajucca Minkultam. Bolšaść ź ich daŭno ŭžo aktyŭna ŭ teatralnym žyćci nie ŭdzielničajuć».
Da taho ž, padkreślivaje dramaturh, adrazu paleźli «niuansy». Arhanizoŭvaŭ premiju Kupałaŭski teatr, i, z hetaj nahody jaho i nie razhladali siarod mahčymych pieramožcaŭ — bo heta b hladziełasia «ŭžo zanadta». Narabiŭ šmat šumu śpiektakl «Dziady» — ale jon ničoha nie atrymaŭ, bo byŭ pastaŭleny pryvatnym teatram «Č», a pryvatny teatr atrymać hałoŭnuju ŭznaharodu nie moža, kaža Kurejčyk.
«Ja pracavaŭ niekatory čas u Sajuzie teatralnych dziejačaŭ, i viedaju, jak teatralnyja premii ŭručalisia raniej.
Pryncyp byŭ prosty — vuzkaje koła abmiarkoŭvała, što ŭ hetym hodzie treba pašanavać voś hetaha metra, a ŭ hetym — voś taho charošaha chłopca. I ciapier my znoŭ da hetaha viartajemsia. Hałoŭny pryz uručała Jarmošyna, raniej źjaŭleńnie na scenie takoha čałavieka było niemahčyma. A ciapier… Heta vyhladaje jak supierironija. Ciapier heta byli sapraŭdy jermošynskija vybary».
Dudaraŭ: «Ja zaŭsiody byŭ suprać natoŭpu!»
Viadomy dramaturh, scenaryst i teatralny dziejač Alaksiej Dudaraŭ nie pahadziŭsia sa svaim małodšym kaleham.
«Refarmavać premiju treba było. Bo toje, što ŭ nas raptam akazałasia bolš za sotniu hetych akademikaŭ, heta nienarmalna. Pakul surjoznyja dziejačy byli zaniatyja, pryjazdžali druhasnyja artysty i administratary, jakija vyrašali los hetaj premii, — kaža Alaksiej Anufryjevič.
— Ja ž zaŭsiody byŭ suprać natoŭpu. Mnie ž padajecca, što vybirać pieramožcaŭ pavinny metry, i ich nie treba bahata. Moža dziesiać, moža piatnaccać čałaviek, ale nie sto. Kali sto čałaviek z usioj krainy, jakija tak ci inakš adnosiacca da teatralnaha mastactva, pryjazdžajuć i vyrašajuć prablemy premii — na maju dumku, heta niapravilna».
Što ž tyčycca vynikaŭ sioletniaj premii, to Dudaraŭ skazaŭ, što paŭnavartasna acanić ich nie moža. Jon pryznaje, što sam bačyŭ nie ŭsie śpiektakli.
«Ja hladzieŭ nie ŭsie pastanoŭki. Ale, na maju dumku, toje, što adznačyli śpiektakl Teatra biełaruskaj armii «Śniežnaja Karaleva», da jakoha ja maju dačynieńnie, — heta spraviadliva, balet «Vitaŭt» z maim libreta — taksama spraviadliva. Što tyčycca «Dziadoŭ», to ja śpiektakla nie bačyŭ. Ale mierkavańni ab im čuŭ davoli roznyja», — prakamientavaŭ situacyju Dudaraŭ.
Fota «Nastaŭnickaj haziety».
Dalejšaja pracedura vyłučeńnia žury pakul nieviadoma. Toj ža Dudaraŭ prapanavaŭ, kab kožny teatr abiraŭ niejkaha «metra», jaki i budzie ŭdzielničać u hałasavańni. Adnak, čarhovy raskoł na «svaich» i «čužych» u teatralnaj śfiery chutčej za ŭsio niepaźbiežny — pazicyju Kurejčyka padtrymlivaje moładź i niezaležnyja teatralnyja inicyjatyvy.
Za pazicyjaj Dudarava stajać «metry» biełaruskaha teatra, i, što važna, — Ministerstva kultury.
