Paśla 14 hadoŭ cišyni vyjšaŭ dziasiaty siezon The X files, u piataj sieryi jakoha znajšłosia miesca dla zhadki našaj krainy. Małder i Skali abmiarkoŭvajuć žachlivyja huki, jakija «pa słovach vidavočcaŭ, nahadvajuć huki trub. Muzyka niby hučała ź niabiosaŭ, byccam sam Haspodź Boh vyrašyŭ padźmuć u horn», — razvažaje Małder i dadaje, što huki čuli ad Biełarusi da Kanady. Asia Papłaŭskaja praviała niekalki viečaroŭ, pierahladajučy amierykanskija sieryjały, u jakich zhadvajecca Biełaruś.
«Ahienty Š.Č.Y.T.»: Žares Ałfioraŭ i biełaruskaja piśmovaja
Užo ŭ pieršym siezonie sieryjała, dziejańni jakoha adbyvajucca ŭ Šviecyi, źjaŭlajecca Biełaruś i nieisnujučy horad Złoda. U sieryi «Špijon» ahienty rasśledujuć vykradańnie bryljanta i vychodziać na złodzieja. Im akazvajecca Akieła Amador, były ahient « Š.Č.Y.T.». «Šviedskaja mytnia paćvierdziła, što Amador źjechała z krainy pa padroblenym šviedskim pašparcie. I vylecieła ŭ Biełaruś, kupiła bilet na ciahnik da horada Złoda», — kaža adzin z ahientaŭ. Ahient Kołsan vyrašaje znajści śled čarnaskuraj špijonki i daje zadańnie padnačalenym źviazacca ź biełaruskimi ŭładami, kab znajści miesca dla parkoŭki samalota. «Składzi śpis hatelaŭ, haścinic i pansijonaŭ pobač sa Złodaj. Ich naŭrad ci šmat», — praciahvaje davać ukazańni Kołsan.
Ahienty «Š.Č.Y.T.» adpraŭlajucca ŭ Złodu. Padčas pajezdki ŭ mašynie pamiž imi adbyvajecca nastupny dyjałoh:
— Dziŭna! Ź dziacinstva chacieła pabyvać u Złodzie.
— Złoda ŭ Biełarusi? Mara spraŭdziłasia?..
— Tut naradziŭsia nobieleŭski łaŭreat pa fizicy Žares Ałfioraŭ. To bok jon, viadoma, ź Viciebska, ale da jaho adsiul mienš za hadzinu jazdy i mnie sumna, što ty heta nie viedaŭ.
— Nie, viadoma, ja viedaju chto heta. Baćka paŭpravadnikovych tranzistaraŭ. Dziakuj jamu! Nam treba być aściarožniej, ja trochi chvalujusia, heta naša pieršaje zadańnie na vyjeździe.
Viadoma, sieryja zdymałasia nie ŭ Biełarusi. U kadry maleńki šviedski haradok z typovaj skandynaŭskaj architekturaj. Stvaralniki sieryjała «zamaročylisia», zrabiŭšy ŭsie nadpisy ŭ horadzie na biełaruskaj movie, ale ŭsio ž dapuścili niekalki promachaŭ. Pra aŭtamabilnyja numary nie zabylisia, na ich — biełaruski ściah, ale łacinskija litary V i F, jakich na našych mašynach nie ŭbačyš. U kadry źjaŭlajecca daśledčy kompleks «Todaraŭ Biłdynh», «padobny na turmu».
Unutry achoŭniki z rasijskimi ściahami na našyŭkach. Minaki na fonie kažuć «iźvinitie» i «davaj bystriej!», na vulicy ludzi čytajuć hazietu «V novom śvietie», razmova pamiž ahientam i achoŭnikam taksama adbyvajecca pa-rusku. Ale nadpisy paŭsiul na biełaruskaj movie. U kadry jość ček z hatela Crown Regent Hotel, jaki pa siužecie znachodzicca ŭ Minsku. Tut vidać nazvy straŭ i košty: «katleta pa-kijeŭsku — 250000», «bulbianaja zapiekanka — 90000», «sałata doma — 50000», «hazavanaja vada — 70000».
«Nikita»: biełaruski prezident-zabojca Valeryj Aviečkin
Praciahniem detektyŭnuju tematyku i pahladzim piatuju sieryju druhoha siezona amierykanskaha sieryjała «Nikita». U samym pačatku paśla paścielnaj sceny my znajomimsia z ahientam Majkłam, jakomu daručyli likvidavać pahrozu, jakaja sychodzić ad biełaruskaha prezidenta Valeryja Aviečkina. Jon — paluboŭnik Kasandry, amierykanskaj (raptoŭna!) žonki prezidenta. «Paśla šaści hadoŭ stabilnaści jon abviaściŭ u krainie vajennaje stanovišča. Heta adbyłosia paśla taho, jak asabistaha pamočnika prezidenta zabili», čujem my z navin. Akazałasia, što ŭ Biełarusi adbyŭsia «samy cichi ŭ śviecie dziaržaŭny pieravarot»: usie hetyja šeść hadoŭ krainaj kiravaŭ nie toj prezident Aviečkin, jakoha biełarusy kaliści vybrali, ale jaho dvajnik, jakim možna lohka kiravać z Amieryki. Sapraŭdny ž prezident miortvy. Dvajnik vyjšaŭ z-pad kantrolu, pieratvaryŭsia ŭ dyktatara i pačaŭ likvidavać tych, chto viedaje pra jaho tajamnicy, i amierykancy bolš nie mohuć jaho kantralavać. Amierykanskija ahienty pačynajuć apieracyju pa likvidacyi dvajnika «Chałodny cień».
U biełaruskaha prezidenta Aviečkina i amierykanki jość čatyrochhadovy syn Maks, jakoha jany ad usich chavajuć. Kasandra razmaŭlaje z synam pa-rusku (sa strašnym akcentam), na što jaje muž, dakładniej, jaho dvajnik, kaža: «Havary z chłopcam pa-anhielsku, jon pavinien vučycca». Paźniej pamiž mužam i žonkaj uźnikaje zabaŭny dyjałoh:
— Navošta ty heta robiš? Zabivaješ ludziej, kidaješ vyklik amierykancam? Praź ciabie my ŭsie ŭ niebiaśpiecy.
— Ciapier ja hałoŭny, a nie amierykancy!
Kasandra spačatku admaŭlajecca, ale zatym usio ž ustupaje ŭ zmovu z Majkam. Mikita Ačuchvajsia paru pa kamierach biaśpieki, siedziačy ŭ mašynie z rasijskimi numarami. Rezidencyja prezidenta Aviečkina ŭjaŭlaje saboj cahlany asabniak, jaki chutčej sustrenieš u Jeŭropie, čym u Biełarusi. Nad hankam - uvaha - dva bieł-čyrvona-biełyja ściahi. Minsk, miarkujučy pa ŭsim, zdymali ŭ nievialikim jeŭrapiejskim haradku, jak i złydni ŭ papiarednim sieryjale.
Cikavy fakt: u Minsku, zhodna ź viersijaj amierykanskich scenarystaŭ, pravodziacca prestyžnyja aŭkcyjony na anhlijskaj movie. Tut možna kupić, naprykład, karcinu Mane za paŭmiljona funtaŭ sterlinhaŭ.
Niekalki cytat pra našu z vami krainu ŭ amierykanskim sieryjale: «U Biełarusi ŭsie pryvykli chavać mnohaje sa svajho žyćcia». «Biełaruskija ŚMI całkam padkantrolnyja dziaržavie. Ja chacieŭ skazać, što mužyk moh by adraścić druhuju hałavu, a ŚMI raspaviali b pra koler jaho vadałazak».
Kali apieracyja była paśpiachova vykananaja, Kasandra źviarnułasia da ludziej, jakija znachodzilisia na adnym zvanym viečary: «My pavinny pakazać śvietu, chto my jość». Nie zrazumieła, chto «my»: biełarusy ci amierykancy?..
Padčas prahladu hetaj sieryi «Nikity» ja niekalki razoŭ łaviła siabie na dumcy, što ŭsio heta mnie niešta ćmiana nahadvaje. A, sapraŭdy! Biełaruski bajavik «My, braty» ž!
«Siabry»: «Kali budzieš u Minsku, voś moj adras, telefanuj, ja zaviadu ciabie na Saročynski kirmaš!»
Hety lehiendarny amierykanski telesieryjał taksama nie abminuŭ našu krainu. U pieršym, siomym i dzieviatym siezonach fihuruje chłopiec Fibi navukoviec Devid, jaki atrymaŭ trochhadovy hrant na pracu ŭ Minsku.
Kali vy «zavisali» na hetym sieryjale, to pamiatajecie frazy ab biełaruskaj stalicy: «Minsk — heta ŭ Rasii», «U Minsku pryniata na raźvitańnie całavacca dva razy ŭ ščaku i adzin — u vusny. Kali źbiraješsia ŭ Minsk, tady pryjazdžaj viasnoj! Tam tak pryhoža! Kali budzieš u Minsku, voś moj adras, telefanuj, ja zaviadu ciabie na Saročynski kirmaš!» Hetaja cytata z razradu papiaredniaj, bo Saročynski kirmaš pravodzicca va Ukrainie. Dla stvaralnikaŭ sieryjała Minsk to ŭ Rasii, to va Ukrainie, ale nijak nie ŭ Biełarusi.
A jašče scenarysty «Siabroŭ» dumajuć, što ŭ Minsku šmat-šmat sonca. Dobra było b! «Jon vosiem hod pražyŭ u Minsku — zanadta šmat pramych soniečnych pramianioŭ, i jon pamre!»
Kali z soncam u nas usio ŭ paradku, to z pavietranym rucham prablemy: «Nie, darahaja, samaloty ź Minska siudy latajuć raz na paŭhoda…». I majo lubimaje: «Ty vyhladaješ fienamienalna! Ja ŭvieś čas pra ciabie dumaŭ. U Minsku jość adna statuja — jana tak nahadvaje mnie ciabie! Heta statuja Lenina».
Usio ž stvaralniki sieryjała vidavočna ŭ kursie, što Minsk - u Biełarusi, takim čynam, zakidvajučy jaho ŭ susiednija krainy vusnami hierojaŭ, jany, jak i stvaralniki «Paŭdniovaha parku», pra jaki pojdzie havorka nižej, chacieli padkreślić, što Biełaruś ź Minskam — chutčej biełaja, čym roznakalarovaja plama na mapie śvietu. U «Siabrach» Devid, źviazany ź Minskam, atrymaŭsia nie vypadkova. Prodki aktrysy Lizy Kudroŭ, jakaja hrała rolu Fibi, imihravali ŭ Amieryku ź biełaruskaj vioski Illa, što ŭ Vilejskim rajonie Minskaj vobłaści. Vosiem hadoŭ tamu aktrysa pryjechała na radzimu prodkaŭ razam sa zdymačnaj hrupaj telekanała NBC — naviny pra heta zabivajuć efir, kali vy sprabujecie znajści ŭ huhle, u jakich siezonach fihuruje Minsk.
South Park: Isus i biełaruskija fiermiery
Naprykancy — kłasika ściobu. Fiermiery ź Biełarusi, pra jakija ŭzhadvajuć u druhoj sieryi 16 siezona sieryjała «Saŭs Park». Pa siužecie ŭ kryvi Isusa byli znojdzienyja narkotyki. Amierykancy vyrašyli, što jon nie pakutavaŭ za čałaviečyja hrachi, a byŭ «pad kajfam», tamu ŭsie masava pačali zdymać žoŭtyja branzalety ź litarami «W.W.J.D» (Što zrabiŭ by Isus?). Ale Sten nie źniaŭ branzalet, tamu što jon jamu padabajecca. U škole jon razmaŭlaje z Batersam, jaki nadzieŭ karyčnievy branzalet «Stoj na svaim», takim čynam padtrymlivajučy Stena. Pamiž imi zaviazvajecca dyjałoh:
— Ty nosiš karyčnievy branzalet?
— Nu tak. Jon mnie nahadvaje, kab ja nie zdavaŭsia, kali na mianie inšyja cisnuć. Viedaješ, mianie tak kranuła, što ty zrabiŭ dla niaščasnych fiermieraŭ ź Biełarusi.
— Dla kaho?..
Dalej u kadry — biełaruskija fiermiery la hradaŭ z kapustaj na fonie siaredniaviečnaha zamka. Jany chočuć stajać na svaim jak Sten, «chłopčyk z šou Čarli Roŭza». Biednaha vučnia zapadozryli ŭ tym, što jon usio ž zdymaŭ svoj žoŭty branzalet: na im, padobna da Turynskaj płaščanicy sa śladami narkotykaŭ, znajšli ślady kleju. Kali jaho dobra dastali pytańniami pra nibyta sklejeny branzalet, Sten usklikaje, źviartajučysia da siabra Kajła: «Hidka, što ludziej chvaluje tolki heta i nichto nie ŭspaminaje fiermieraŭ ź Biełarusi. Moj fond važniejšy za mianie, ci ty skažaš fiermieram, što ŭsio heta — łajno sabačaje?»
Nie mienš vydatny dyjałoh Stena ź Isusam, jaki zdarajecca ŭ siaredzinie sieryi:
- U Biełarusi fiermiery zmahajucca za žyćcio, voś što istotna! — kaža Sten.
— Tak, viadoma! Treba prosta pieraklučyć uvahu ludziej z nas na niešta bolš važnaje. Darečy, a dzie heta… Bieła… jak heta… ruś?
— Voś mienavita! Ludzi ŭvohule nie viedajuć, dzie heta!
— Tady, kali my dapamožam ludziam zadumacca pra heta, tady ja pajdu i nakštałt jak usich spasu i ludzi znoŭ buduć mianie lubić?..
Na nastupnuju ranicu paśla razmovy Isusa sa Stenam i ich pachodu na fabryku branzaletaŭ, usia škoła nosić aranžavyja branzalety, demanstrujučy salidarnaść z narodam Biełarusi, tamu što «biełaruski ŭrad sprabuje…» Ale što mienavita sprabuje zrabić urad, zastajecca za kadram. Kali Stenu zadajuć pytańnie «ŭ łob», ci naŭmysna jon zrezaŭ svoj žoŭty branzalet, pramianiaŭšy Isusa na biełaruskich fiermieraŭ, jon uchiliŭsia ad adkazu, skazaŭšy, što važna, što ludzi zadumalisia pra Biełaruś.
Viadoma, nie abyšłosia bieź vizitu Isusa na biełaruskija ziemli, ź siaredniaviečnymi zamkami i ŭzaranymi palami. «Ja prybyŭ, kab zrabić usio dla vyratavańnia fiermieraŭ BełArusa», — zbaŭca-narkaman nie ŭ stanie vymavić nazvu našaj krainy.
— Čym ty ciapier zojmiešsia, kali ŭsie biełaruskija fiermiery miortvyja? — pytajecca ŭ Isusa ŭniklivy žurnalist.
— Tvaju mać! — pavaročvajecca toj da hary trupaŭ.
Zaviaršajecca sieryja niečakana. Isus uspaminaje pra susiedziaŭ biełaruskich fiermieraŭ i abviaščaje: «Svabodu Pussy Riot!»
