 |
Navukoŭcy źviazvajuć heta z dehradacyjaj sacyjalnaha kapitału i dehumanizacyjaj. Jość i suviaź z relihijnaściu nasielnictva. Zatoje ŭzrovień suicydaŭ mała źviazany z zamožnaściu.
Za apošniaje dziesiacihodździe Biełaruś vyjšła ŭ suśvietnyja lidery pa kolkaści samahubstvaŭ. Ich uzrovień vialiki va ŭsich krainach rehijonu, ale Biełaruś za apošnija hady abahnała ŭsich.
Navukoŭcy tłumačać hety zmročny ŭźlot rostam spažyvańnia alkaholu, subjektyŭnym adčuvańniem adsutnaści žyćciovych perspektyvaŭ, depresiŭnym asiarodździem, nizkimi vydatkami na kulturu, a taksama typam kulturnaj tradycyi.
Sacyjolahi ź Instytutu Hełapa ŭ svajoj niadaŭniaj publikacyi pakazali suviaź kolkaści samahubstvaŭ z relihijnaściu hramadztva. Suśvietnyja sacyjalahičnyja daśledavańni Instytutu z 2005 da 2006 hodu vyjavili, što relihijnyja krainy majuć nižejšyja pakaźniki samahubstvaŭ.
Respandenty, jakija brali ŭdzieł u apytańni, adkazvali na nastupnyja pytańni: «Ci hraje relihija važnuju rolu ŭ Vašym žyćci?», «Ci chadzili Vy ŭ carkvu za apošni tydzień?», «Ci daviarajecie Vy relihijnym arhanizacyjam u svajoj krainie?». Stanoŭčyja adkazy na hetyja pytańni davali pakazčyk ahulnaha ŭzroŭniu relihijnaści ŭ krainie.
Paraŭnańnie pakazčyku relihijnaści ŭ roznych krainach z statystykaj samahubstvaŭ za 2007 hod vyrysoŭvaje jaskravuju tendencyju: u bolš relihijnych krainach samahubstvaŭ mienš.
Naprykład: Filipiny majuć najvyšejšy pakaźnik relihijnaści ŭ śviecie (79), u Japonii jon adzin z najnižejšych u śviecie (29). A samahubstvy? Na Filipinach jany zdarajucca ŭ 12 razoŭ radziej, jak u Japonii!
Parahvaj, dzie pakazčyk relihijnaści našmat vyšejšy za susiedni Ŭruhvaj, maje i statystyku samahubstvaŭ u 4,5 razy nižejšuju za ŭruhvajskuju.
Miesca ZŠA ŭ śpisie «relihijnaści» krainaŭ znachodzicca niedzie ŭ siaredzinie (61). Hetkaje ž sama miesca ŭ hetaj krainy i pavodle statystyki samahubstvaŭ, 32-je — z 67 krainaŭ.
Instytut Hełapa ŭklučyŭ u svajo daśledavańnie tolki 67 krainaŭ, bo apošnija źviestki pra samahubstvy ŭ mnohich krainach byli niedastupnyja.
Ahulnyja vysnovy sacyjolahaŭ paćviardžajucca taksama na prykładzie asobnych rehijonaŭ, u tym liku krainaŭ byłoha SSSR. Da prykładu, u 12 postsavieckich krainach nazirajecca vyraznaja karelacyja samahubstvaŭ i relihijnaści. U hetym planie samyja vyraznyja krainy — Armienija, Hruzija i Tadžykistan, dzie pakaźnik relihijnaści vysoki, asabliva kali paraŭnać jaho z pakaźnikam u astatnich postsavieckich krainach. Statystyka samahubstvaŭ stabilna nizkaja ŭ troch pieraličanych krainach.
U toj ža čas, jak vynikaje z tablicy, pakaźnik samahubstvaŭ mała źviazany z zamožnaściu ludziej.
U cełym, bolš zamožnyja krainy mienš relihijnyja. Relihijnaść źmianšajecca pa miery rostu dabrabytu. Dyk voś, daśledavańnie pakazvaje, što statystyka samahubstvaŭ trochi vyšejšaja ŭ bolš zamožnych krainach. Adnak adnosiny pamiž uzroŭniem VUP i samahubstvami nie takija mocnyja, jak z relihijnaściu.
Sacyjolahi ź Instytutu Hełapa adznačajuć, što biednyja krainy z bolš vysokim pakaźnikam relihijnaści majuć nie zaŭsiody poŭnuju statystyku samahubstvaŭ — praź nierehularnaść medycynskaj spravazdačnaści ci praz hramadzkaje klejmavańnie hetaj źjavy. Adnak kali paraŭnoŭvać pakazčyki tolki zamožnych krainaŭ, u jakich spravazdačnaść dakładnaja, tym nia mienš, adnaznačna vyjaŭlajecca tryvałaja ŭzajemasuviaź pamiž relihijnaściu i ŭzroŭniem samahubstvaŭ.
Viadoma, adnoj relihijnaściu sprava nie tłumačycca. Tak, uzrovień samahubstvaŭ u Biełarusi vyšejšy, čym u mienš relihijnych i bolš zamožnych susiednich Estonii, Łatvii, Čechii ci navat Rasiei. Choć musiła b być naadvarot. Tut pieršasnuju rolu adyhryvaje, vidać, subjektyŭnaje adčuvańnie žyćciovaje biesperspektyŭnaści, sama sutnaść systemy kantrolu nad čałaviekam, zbudavanaj u krainie, u spałučeńni z kulturnaj spadčynaj.
Biełaruś – 36,80 – 35
Rasieja – 36,15 – 28
Kazachstan – 29,95 – 43
Vuhorščyna – 28,45 – 36
Słavienija – 25,90 – 41
Łatvija – 25,70 – 32
Ukraina – 25,15 – 37
Japonija – 24,20 – 29
Estonija – 21,40 – 21
Belhija – 21,30 – 33
Finlandyja – 20,55 – 36
Francyja – 18,30 – 30
Małdova – 17,25 – 55
Aŭstryja – 16,15 – 46
Čechija – 15,80 – 26
Uruhvaj – 15,45 – 34
Danija – 13,65 –29
Kuby – 13,55 – 36
Švecyja – 13,30 – 23
Słavaččyna – 13,16 – 47
Hiermanija – 13,15 – 37
Rumynija – 12,75 – 66
Kanada – 11,65 – 49
Narvehija – 11,55 – 29
ZŠA – 11,05 – 61
Indyja –10,75 – 76
Synhapur – 10,05 – 68
Irlandyja – 9,75 – 63
Niderlandy – 9,35 – 30
Kirhizija – 9,00 – 48
Arhientyna – 8,80 – 49
Hišpanija – 8,25 – 32
Italija – 7,25 – 56
Vielikabrytanija – 7,05 – 33
Izrail – 6,25 – 44
Uzbekistan – 5,55 – 52
Kalumbija – 5,30 – 69
Venesueła – 5,10 – 63
Brazylija – 4,35 – 69
Hrecyja – 3,20 – 52
Parahvaj – 3,05 – 79
Tadžykistan – 2,60 – 50
Hruzija – 2,25 – 60
Filipiny – 2,10 – 79
Kuvejt – 1,95 – 83
Armienija – 1,85 – 50
Metady apytańnia
Vyniki atrymanyja na padstavie apytańnia, zroblenaha sam-nasam ci pa telefonie, jakoje ładziłasia ŭ 2006 h. i ŭ jakim brali ŭdzieł kala 1000 darosłych ludziej z kožnaj krainy. Dla ŭsich krainaŭ u śpisie statystyčnaja pamyłka siaredniaha pakaźniku relihijnaści moža składać 3%. U dadatak da pamyłki vybarki, pastanoŭka pytańnia i praktyčnyja składanaści ŭ praviadzieńni apytańnia mohuć vylivacca ŭ pamyłki ci adchileńni ŭ vynikach apytańnia.
Uzrovień samahubstvaŭ
Uzrovień samahubstvaŭ — heta kolkaść suicydaŭ na 100 000 nasielnictva, zhodna z statystykaj Suśvietnaj arhanizacyi achovy zdaroŭja za 2007 hod, pa ŭsich krainach, dzie hetyja źviestki byli dastupnyja. Siaredniaja karelacyja miž relihijnaściu i ŭzroŭniem suicydaŭ była r65 = -.64. p
