21 lipienia va Ukrainie adbuducca daterminovyja parłamienckija vybary. Paśla taho, jak prezidentam krainy staŭ šoŭmien Uładzimir Zialenski, va ŭkrainskuju palityku pavalna pajšli i inšyja zorki šoŭ-biznesu. Artysty brali ŭdzieł i ŭ minułych ukrainskich palityčnych kampanijach, ale ŭ hetuju parłamienckuju kampaniju ich kolkaść i kancentracyja prosta zaškalvajuć. «Naša Niva» raźbirałasia, chto z ukrainskich zorak idzie ŭ palityku, i ŭ čym pryčyny hetaha fienomiena.
Śviatasłaŭ Vakarčuk
Najbolš rejtynhavym i papularnym artystam-palitykam na parłamienckich vybarach možna nazvać frontmiena ŭkrainskaha hurta «Okiean Jelzi» Śviatasłava Vakarčuka, jaki pojdzie na vybary sa svajoj novastvoranaj partyjaj «Hołas». Ukrainskija sacyjałahičnyja instytuty paviedamlajuć, što rejtynh hetaj partyi zaraz składaje kala 7-8%, tamu jana dastatkova ŭpeŭniena zmoža pieraadoleć 5%-y barjer.
Chacia Śviatasłava Vakarčuka i ŭsprymajuć u pieršuju čarhu jak muzykanta, jon maje raznastajny žyćciovy dośvied i palityčnuju padrychtoŭku. Baćka Śviatasłava — Ivan Vakarčuk — fizik, były rektar Lvoŭskaha nacyjanalnaha ŭniviersiteta i eks-ministr adukacyi Ukrainy. Paśla škoły Śviatasłaŭ pajšoŭ pa śladach baćki i pastupiŭ na fizičny fakultet Lvoŭskaha ŭniviersiteta. U 1996 hodzie pastupiŭ u aśpiranturu, ale praz pastajannuju zaniataść u šoŭ-biznesie abaraniŭ kandydackuju dysiertacyju tolki ŭ 2009 hodzie. U 2015 hodzie Vakarčuk staŭ stypiendyjatam prahramy Jelskaha ŭniviersiteta.
Całkam novym čałaviekam u palitycy jaho nazvać nielha. Vakarčuk zaŭsiody aktyŭna vykazvaŭ svaju hramadzianskuju pazicyju nakont asnoŭnych pytańniaŭ raźvićcia Ukrainy. U 1999 hodzie jon vystupiŭ za Leanida Kučmu, u 2004 hodzie aktyŭna padtrymlivaŭ Aranžavuju revalucyju i apazicyjnaha na toj momant lidara Viktara Juščanku, u 2013-2014 hodzie vystupaŭ na Majdanie. U 2019 hodzie na prezidenckich vybarach Vakarčuk nikoha publična nie padtrymaŭ, ale zaklikaŭ ukraincaŭ hałasavać «nie pa prykole», što było masava ŭspryniata jak krytyka Zialenskaha.
Byŭ Vakarčuk i deputatam Rady ŭ 2007-2008 hadach, ale tady rasčaravaŭsia i bolš nie chacieŭ pracavać u staroj palityčnaj sistemie, tamu daterminova napisaŭ zajavu pra adstaŭku.
Ciapierašniaja palityčnaja siła Vakarčuka — «Hołas» — nacyjanalna-demakratyčnaja pravacentryčnaja prajeŭrapiejskaja partyja. Pakul što jaje rejtynh raście. «Hołas» maje najlepšyja šancy sabrać hałasy vybarščykaŭ u Zachodniaj Ukrainie i siarod maładych vybarščykaŭ vialikich haradoŭ Centralnaj Ukrainy. Takim čynam Vakarčuk moža pierachapić elektarat, jaki raniej hałasavaŭ za «Błok Piatra Parašenki» i partyju «Salidarnaść» mera Lvova Andrej Sadavoha.
Chacia Vakarčuk i zaklikaŭ ukraincaŭ na prezidenckich vybarach hałasavać «nie pa prykole» (što było ŭspryniata jak krytyka Zialenskaha), sam Vakarčuk padčas svajoj pieradvybarčaj prahramy paŭtaraje niekatoryja stratehii Zialenskaha, faktyčna pieratvarajučy svaje sustrečy z vybarščykami ŭ kancerty.
Siarhiej Prytuła
Pra svaju padtrymku partyi «Hołas» zajaviŭ ukrainski šoŭmien Siarhiej Prytuła. Prytuła cikavy tym, što zajmajecca amal tym ža samym, čym zajmaŭsia raniej i Uładzimir Zialenski — jon i komik, i akcior, i televiadučy, i telepradziusar. Prytuła — viadučy nacyjanalnaha ŭkrainskaha adboru na Jeŭrabačańnie, a taksama niekalkich zabaŭlalnych šou na bujnych ukrainskich telekanałach.
Prytuła paprasiŭ Vakarčuka pastavić jaho na tryccataje miesca ŭ śpisie, choć toj prapanoŭvaŭ uklučyć jaho ŭ pieršuju dziasiatku.
Takim čynam, Prytuła zmoža trapić pad 30-m numaram u parłamient, kali partyja Vakarčuka nabiare na vybarach bolš za 13%.
Michaił Papłaŭski
Michaił Papłaŭski — mała viadomy ŭ Biełarusi piersanaž, ale va Ukrainie niama nivodnaha čałavieka, chto b nie viedaŭ Papłaŭskaha. Śfiera jaho dziejnaści samaja raznastajnaja: jon i śpiavak, i biznesmien, i televiadučy, i rektar Kijeŭskaha nacyjanalnaha ŭniviersiteta kultury i mastactvaŭ.
Tvorčaść Papłaŭskaha maje nieadnaznačnyja acenki siarod ukraincaŭ, u vyniku čaho jon staŭ hierojem šmatlikich žartaŭ i parodyj. Na kancertach Papłaŭskaha ŭ padtancoŭcy možna zaŭvažyć vialikuju kolkaść napaŭaholenych maładych dziaŭčat, častka jakich źjaŭlajecca studentkami jaho ŭniviersiteta.
Pra siabie Papłaŭski kaža: «Ja nie śpiavak, a rektar, jaki časam śpiavaje».
Papłaŭski vielmi aktyŭny ŭ internecie, dzie jon raspaŭsiudžvaje pra siabie imidžavyja roliki i artykuły, u jakich jaho apisvajuć jak inavatara, śpiecyjalista mižnarodnaha ŭzroŭniu ŭ śfiery adukacyi i paśpiachovaha biznesmiena. Takaja zuchavataść i samaŭpeŭnienaść tolki dadajuć paznavalnaści Papłaŭskamu.
Jon užo trojčy byŭ deputatam Viarchoŭnaj Rady, ale tak asabliva ničym na pasadzie nie adznačyŭsia. Zaraz Papłaŭski źjaŭlajecca lidaram vybarčaha śpisa Ahrarnaj partyi.
Papłaŭski zajaviŭ, što zavieści Ahrarnuju partyju ŭ parłamient — heta jaho «histaryčnaja misija na ziamli». Šoŭmien zajaviŭ, što ŭ novaj Radzie jon bačyć siabie śpikieram.
Aleh Vińnik
Padtrymaŭ Ahrarnuju partyju i inšy ŭkrainski śpiavak, navat bolš papularny zaraz, čym Papłaŭski, — Aleh Vińnik.
Papłaŭski i Vińnik.
Fienamienalnuju papularnaści Vińnika va Ukrainie možna paraŭnać chiba što z papularnaściu Stasa Michajłava ŭ Rasii. Tolki Vińnik, u adroźnieńnie ad Michajłava, były opierny śpiavak, i maje značna lepšyja vakalnyja zdolnaści. Ale hałoŭnaja aŭdytoryja hetych artystaŭ adnolkavaja — adzinokija žančyny balzakaŭskaha ŭzrostu. Sa svaimi liryčnymi pieśniami Vińnik źbiraje stadyjony, tamu całkam realna, što jaho padtrymka marhinalnaj Ahrarnaj partyi moža dadać im niekalki pracentaŭ hałasoŭ.
Kvartałaŭcy
Va ŭładu z «Kvartała» pryjšoŭ nie tolki Uładzimir Zialenski, ale i jaho partniory pa studyi. Siarhiej Šefir staŭ pieršym pamočnikam prezidenta, Ivan Bakanaŭ staŭ namieśnikam kiraŭnika SBU, Siarhiej Trafimaŭ i Juryj Kaściuk stali namieśnikami kiraŭnika ofisa prezidenta. Paśla parłamienckich vybaraŭ prysutnaść «kvartałaŭcaŭ» va ŭkrainskaj palitycy pašyrycca, bo ad partyi «Słuha naroda» bałatujucca akcior Juryj «Juzik» Karaŭčankaŭ i papularny ŭkrainski komik Siarhiej Sivocha. Taksama ad «Słuhi naroda» iduć i inšyja sielebryci: čarnaskury baksior Žan Bielaniuk, televiadučy i restaratar Mikałaj Ciščanka, papularny mastak i režysior Hiea Leros.
Nastaśsia Prychodźka
Ukrainskaja śpiavačka Nastaśsia Prychodźka idzie na vybary ad partyi «Baćkaŭščyna» Julii Cimašenka. Prychodźka budzie bałatavacca na mažarytarnaj akruzie.
Chacia Prychodźka ŭ 2009 hodzie i pradstaŭlała Rasiju na konkursie Jeŭrabačańnie, paśla pačatku rasijska-ŭkrainskaj vajny jana zaniała vyrazna patryjatyčnuju pazicyju. Jana padtrymlivaje dziejańni ŭkrainskaj armii na Uschodzie, a taksama krytyčna stavicca da ciapierašniaj Rasii.
«Jana tłustaja, vialikaja, ale tupaja, a žyvuć u joj kazły, jakija iduć za svaim pastuchom. Im padabajecca być prynižanymi. Heta nie dziaržava, a bijamasa, niezrazumieły subjekt, jaki z hłuzdu źjechaŭ», — zajaviła Prychodźka pra Rasiju.
Vola Palakova
Zajaviła pra stvareńnie svajoj palityčnaj partyi i pop-śpiavačka Vola Palakova. Ale na parłamienckija vybary jana nie pojdzie, dy i samu inicyjatyvu nielha ŭsprymać usurjoz. Artystka viadomaja svajoj epatažnaj, iraničnaj i sarkastyčnaj manieraj vyśmiejvańnia sučasnych realij ukrainskaha hramadstva, šoŭ-biznesu, a ciapier i palityki. U formie kiču jana pakazvaje ŭsiu stupień ich absurdnaści i dehradacyi.
Palakova zajaviła, što jaje partyja budzie žanočaj.
«Ciapier pačynajecca honka ŭ parłamient, i mnie vielmi nadakučyła hałasavać za niejkaha dziadźku z płakata, pra jakoha ja ničoha nie viedaju… Ja aficyjna zajaŭlaju: ja pačynaju stvareńnie partyi, jakaja budzie adpaviadać hetamu zakliku. I heta budzie pieršaja žanočaja partyja Ukrainy», — skazała śpiavačka.
Na dumku Palakovaj, «siońnia krainie, jak nikoli, patrebien žanočy pohlad, žanočy rozum i žanočy padychod».
Z nazvaj partyi Palakova pakul što nie vyznačyłasia:
«Nam treba vyznačycca z nazvaj našaj partyi. Jość takija cikavyja nazvy jak «Partija Ola PolakovA» — heta značyć POPA, možna dadać «pryhožaja POPA» Voli Palakovaj. Ale kali tudy zasunuć słova «žanočaja», to vyjdzie słova «ŽOPA»».
Palakova była adnoj ź niešmatlikich artystak, chto padtrymaŭ na prezidenckich vybarach Zialenskaha publična.
Staraja hvardyja
Taksama časam zajaŭlajuć pra svaje palityčnyja ambicyi i ŭkrainskija artysty, čyj zorny čas byŭ u 1990-2000-yja, z metaj prosta nahadać pra svajo isnavańnie. Naprykład Iva Bobuł (jaki abiacaŭ pajści i na prezidenckija vybary) i Viktar Paŭlik. Viadoma, što Bobuł dakładna budzie bałatavacca, a voś ci aformiŭ dakumienty na vybary Paŭlik — nieviadoma.
Ale čamu jany ŭsie tudy iduć?
Ekśpiert centra strukturnaj palitałohii «Vybar» Lilija Brudnickaja nazyvaje 3 pryčyny, čamu ŭkrainskija zorki pajšli ŭ palityku.
Pa-pieršaje, elektarat stamiŭsia ad kapańnia ŭ racyjanalnym. Ludziam chočacca emocyj, pažadana pazityŭnych, bo za apošnija piać hadoŭ kraina atrymała žachlivyja dozy niehatyva.
Pa-druhoje, va ŭkrainskaj palitycy zaŭsiody pavažali ludziej mastactva. Z pryčyny asablivaściej mientalitetu i dziaržavatvorčaj ideałohii, pytańni humanitarnyja ŭsio jašče daminujuć nad pytańniami ekanamičnymi.
Pa-treciaje, ukrainski rynak šoŭ-bizu nie taki hrašovy, jak chaciełasia b. Kali zorka darastaje da peŭnaha ŭzroŭniu i pierarastaje hety rynak, joj ruchacca abo ŭ Rasiju, ale tady Ukraina (i, chutčej za ŭsio, Jeŭropa) zakrytyja, ci ŭ Jeŭropu. U ES ukrainskija akciory i muzykanty pradstaŭleny dobra, majuć svaju publiku, ale dla vychadu na hety rynak patrabujucca niemałyja srodki. Nie va ŭsich jany jość. A dziełavyja intaresy nikudy nie źnikajuć i, kali razhladać palityku jak jašče adzin uzrovień samarealizacyi, to zorki šoŭ-bizu całkam arhanična imknucca asvoić novuju nišu.
Dacent Kijeŭskaha nacyjanalnaha ekanamičnaha ŭniviersiteta Paŭło Sacki, kamientujučy masavaje pryšeście artystaŭ va ŭkrainskuju palityku, kaža, što na ciapierašnim etapie šoŭ-biznes staŭ samastojnaj halinoj ekanomiki, raniej jon byŭ zaležny ad značnych ulivańniaŭ ź inšych śfier. Źjavilisia pradstaŭniki hetaj śfiery, całkam niezaležnyja finansava i administracyjna, zdolnyja pravodzić ułasnuju palityku. Akramia taho, za apošnija hady ŭ bujnoha ŭkrainskaha kapitału źmienšylisia stymuły mieć svaich ludziej u Radzie (zakanadaŭčaj uładzie), kali ŭsie nieabchodnyja pytańni možna praściej vyrašyć praz uładu sudovuju i vykanaŭčuju. Adpaviedna, heta značna źmienšyła kankurencyju ŭ palityčnym pracesie, što adkryvaje mahčymaści pierad novymi ludźmi, u tym liku pradstaŭnikami šoŭ-biznesu.
Akramia taho, infarmacyjnaja vajna va Ukrainie značna padvysiła kaštoŭnaść takoha resursu jak kulturnaja identyfikacyja. Heta dało efiekt «kasmapalityčnaha» Zialenskaha i «zachodniaha» Vakarčuka.
Niahledziačy na toje, što va ŭkrainskim hramadstvie jość popyt na papulizm, nierazumieńnie hramadzianami, što asnoŭnaje dla deputata — heta zakanatvorčaść, a nie pieśni i tancy, doktar palityčnych navuk z Uschodniejeŭrapiejskaha nacyjanalnaha ŭniviersiteta imia Lesi Ukrainki Aksana Jaraš nie bačyć vialikaj biady ŭ tym, što artysty iduć u palityku.
«Pa-pieršaje, va Ukrainie prava abiracca ŭ parłamient majuć usie, dasiahnuŭšy 21 hoda, kali asoba źjaŭlajecca hramadzianinam i maje vybarčaje prava, pražyvaje va Ukrainie na praciahu apošnich piaci hadoŭ i nie maje niepahašanaj sudzimaści.
A pa-druhoje, mastaki ŭ svajoj tvorčaj dziejnaści pastajanna sutykajucca z pravavymi pieraškodami: prablemaj z abaronaj aŭtarskich pravoŭ, arendaj kancertnych placovak, kinavytvorčaściu, apłataj pracy i inšym. Tamu hetyja barjery ŭ realizacyi prymušajuć ich upłyvać na źmianieńnie zakonaŭ, a heta lahčej zrabić, kali stać deputatam.
I treciaje… Ukraina stanovicca krainaj, dzie kožny čałaviek, niezaležna ad prafiesii, maje realny šaniec abiracca i być abranym. Heta — stanoŭča, biezumoŭna, choć chaciełasia b bačyć bolš adkaznaści ŭ kandydataŭ. I nie tolki chacieć, ale i być u stanie naležnym čynam vykonvać deputackija abaviazki. I ad vybarščykaŭ taksama treba patrabavać adkaznaści za svoj hołas», — skazała spadarynia Jaraš.
