Deputat Pałaty pradstaŭnikoŭ, staršynia TBM Alena Anisim u intervju Radyjo Svaboda raskazvaje pra svaje parazy i pieramohi ŭ parłamiencie, tłumačyć, za što pierad joj vybačaŭsia Alaksandar Łukašenka, i zajaŭlaje pra namier vyłučacca na prezidenckich vybarach.
«Svaje šancy na pieraabrańnie aceńvaju 50 na 50»
— Što vam dali 4 hady ŭ jakaści deputata Pałaty pradstaŭnikoŭ? Nie škadujecie, što pajšli ŭ Pałatu? Jaki dośvied vy tam zdabyli, što ŭspaminajecca samaje važnaje i jarkaje?
— Ja nie škaduju, što zrabiła taki krok i trapiła ŭ skład Pałaty. Pierakanałasia, što heta było pravilna. Ale jašče bolš pierakanałasia, što kali b nas takich u Pałacie było bolej — to možna było b zrabić bolš u prasoŭvańni biełaruskaj movy, u demakratyčnym raźvićci našaha hramadztva. Ja pierakanałasia, što kali čałaviek maje liderskija jakaści, pavinien zajaŭlać pra svajo miesca ŭ pryniaćci rašeńniaŭ, u tym liku praz udzieł u parlamencie.
— Što ŭzhadvajecca jak samyja hałoŭnyja parazy i pieramohi? Vy kazali, što byvali rasčaravanyja, kali deputaty nie adhukalisia na vašyja idei i prapanovy. Na što raźličvali, što nia spraŭdziłasia?
— Mahčyma, paraza ŭ tym, što nie ŭdałosia z chodu prabić pryniaćcio zakonaŭ na dźviuch dziaržaŭnych movach. Ale pačała pracavać ekspertnaja rada, jakaja hetuju spravu daviadzie da lahičnaha kanca. Heta značyć, što zakonaprajekty na biełaruskaj movie buduć raspracoŭvacca i padavacca. Budzie raspracavany ŭvieś pakiet užo pryniatych zakonaŭ na biełaruskaj movie.
Mnie nie ŭdałosia damahčysia dla maich ziemlakoŭ čyhunačnaha prypynku. Ale zatoje jany atrymali rehularnyja aŭtobusnyja maršruty try razy na dzień u rajonny centar. Heta nievialičkaja, ale pieramoha.
— Vy ŭžo pryniali rašeńnie nakont taho, ci budziecie jašče raz balatavacca ŭ Pałatu pradstaŭnikoŭ? Jak aceńvajecie svaje šancy?
— Majo rašeńnie znoŭ vyłučacca ŭ Pałatu znachodzić padtrymku ŭ mnohich ludziej, u tym liku ź niedziaržaŭnaha hramadzkaha sektaru. Bo jany chacieli b mieć svajho pradstaŭnika ŭ Pałacie, kab prasoŭvać svaje zakonaprajekty i kab upłyvać na pryniaćcio novych zakonaŭ u palepšanym vyhladzie. Ja spadziajusia, što maja kandydatura budzie padtrymanaja i maimi vybarnikami, a taksama siabrami TBM.
Na kolki ja aceńvaju svaje šancy? Ja čałaviek ścipły, tamu kažu — 50 na 50. Bolš upeŭniena ja kazać nie mahu, bo nichto mnie takich harantyjaŭ nie davaŭ. Ja razumieju, što kali źbiaru aktyŭnuju kamandu, jakaja budzie aktyŭna dziejničać, sučasnymi metadami, to šancy pavialičacca.
— Vy ŭzhadali vybarnikaŭ, hramadzkija abjadnańni. Ale jość jašče adna siła — ułada, jakaja hraje vyznačalnuju rolu ŭ tym, chto moža stać deputatam. Ci jość u vas niejkija śviedčańni, «syhnały» nakont taho, jak va ŭładzie mohuć pastavicca da vašaha namieru znoŭ iści ŭ deputaty?
— Ja tak miarkuju, što va ŭładzie jość roznyja ludzi z roznymi prychilnaściami. Zaciatych vorahaŭ ja, spadziajusia, nie nažyła — nia staviła sabie takoj zadačy. Mnohija, dumaju, zvykli da taho, što ja maju vyrazna akreślenuju pazycyju, ja ad jaje nie adstupaju. Pry hetym ja nie chłušu i nie źbirajusia mieć niejkija asabistyja vyhady ad Pałaty pradstaŭnikoŭ.
Tamu ja dumaju, što vialikaha supraćdziejańnia z boku ŭładaŭ mnie čakać nie davodzicca. Ale, mahčyma, niedzie jość i maje tajemnyja vorahi, heta nia vyklučana.
«Možna nie pahadžacca z uładaj, ale nia być unutry krainy vorahami»
— Što za epizod z vybačeńniami ŭ vaš bok ad Łukašenki?
— Kali padčas apošniaha pasłańnia Alaksandar Ryhoravič ahavaryŭsia. Pieršy raz ja nie zaŭvažyła, bo dumała, što heta adnosicca nie da mianie. Ale potym jon znoŭ zrabiŭ ahavorku, nazvaŭšy mianie Tacianaj. Paśla taho jak razmova ŭžo skončyłasia, jon viartaŭsia i, prachodziačy mima mianie, padyšoŭ i kaža — «Ja pamyłkova nazvaŭ ciabie Taniaj, ja ž viedaju, što ciabie zavuć Lena. Prabač». Paciskaje mnie ruku, kaža: u mianie była dziaŭčyna ŭ maładości, tamu ja i ahavaryŭsia. Na što ja kažu žartoŭna — «Dyk heta što, ja trapiła ŭ razrad vašych lubimčykaŭ?» — «Nu nia vorahaŭ ža».
Taki byŭ momant, u niejkaj stupieni pakazalny. Alaksandar Ryhoravič pakazaŭ, što jon zdolny pryznavać niejkija svaje chiby, kali na ich taktoŭna ŭkazać, zdolny paprasić prabačeńnia. Ja dumaju, što ŭ hetym epizodzie ja vyjhrała.
— Što skažacie tym praciŭnikam udziełu ŭ vybarach, jakija ličać, što luby ŭdzieł — heta hulnia pa praviłach ułady i što jon ničoha nie prynosić?
— Na heta ja adkazała b tak. Možam nia ŭdzielničać, možam nia brać na siabie adkaznaść na takim vysokim uzroŭni. Nu, nie było b mianie ŭ Pałacie pradstaŭnikoŭ. Nie było b taho, što ŭ parlamencie ŭvieś čas chacia b adzin čałaviek vystupaje pa-biełarusku. Nie było b maich vystupaŭ u Radzie Eŭropy adnosna taho, što Biełaruś uvieś čas znachodzicca nia ŭ fokusie eŭrapiejskich palitykaŭ.
Nia viedaju, ci zdoleli b my ŭvasablać u žyćcio ideju Nacyjanalnaha ŭniversytetu ź biełaruskaj movaj navučańnia. Napeŭna, nie była b stvorana ekspertnaja rada pa zakanadaŭstvu na biełaruskaj movie. Nia kažučy pra tyja «drobnyja» spravy, kali ja jak deputat spryjała ludziam u vyrašeńni ichnich prablemaŭ.
Heta nievialikija, ale kroki pa demakratyzacyi.
Pa-druhoje, pajšoŭ praces razumieńnia taho, što možna nie pahadžacca z uładaj, ale nia być unutry krainy vorahami. Bo kali my stanovimsia vorahami, my pačynajem pamiž saboj vajavać — i ŭ vyniku možam zhubić krainu.
— Ź niekatorych vašych raniejšych interviju možna zrabić vysnovy, što vašyja palityčnyja plany i ambicyi praścirajucca dalej za Pałatu pradstaŭnikoŭ. Što vy zadumvajeciesia i pra prezydenckija vybary. Ci možacie vy tut siońnia dakładna i napeŭna skazać. što vy źbirajeciesia ŭdzielničać u prezydenckich vybarach u jakaści kandydata?
— Apetyt prychodzić padčas jady. Maja dziejnaść u Pałacie pradstaŭnikoŭ pierakanała mianie ŭ tym, što treba, kab patryjatyčnyja siły abaviazkova mieli svajho pradstaŭnika ŭ jakaści kandydata ŭ prezydenty. Bo kali niama takoha pradstaŭnika, takoha hołasu — to hetaja častka hramadztva nie pretenduje na samy vysoki post. Heta aznačaje, što hramadztva nia maje patreby, kab ažyćciaŭlać uładu na samym vysokim uzroŭni.
— Dyk jaki vaš adkaz na majo kankretnaje pytańnie?
— I tamu ja źbirajusia i ŭžo pačynaju pracavać na toje, kab vyłučyć svaju kandydaturu na pasadu prezydenta Respubliki Biełaruś.
