Fota Depositphotos.com
U apošnija hady navukoŭcy byli zaniepakojenyja raptoŭnym pavieličeńniem kancentracyi ŭ atmaśfiery rečyvaŭ, jakija razburajuć azonavy słoj. U pryvatnaści, naziraŭsia vysoki ŭzrovień trychłorftormietanu, viadomaha jak CHFU-11, chacia vytvorčaść padobnych rečyvaŭ była aficyjna zabaronienaja va ŭsim śviecie ŭ 2010 hodzie. Heta rabiła ŭsie namahańni pa achovie azonavaha słoju marnymi.
CHFU-11 — heta niedarahoje rečyva, jakoje raniej šyroka prymianiałasia ŭ vytvorčaści aerazolaŭ, pienapłastu, izalacyjnych materyjałaŭ, a taksama chładahientaŭ dla ladoŭni.
Azonavy słoj pahłynaje bolšuju častku ŭltrafijaletavaha vypramieńvańnia Sonca. Pramoje ŭździejańnie soniečnych promniaŭ pryvodzić da paškodžańnia DNK i pavialičvaje ryzyku raźvićcia raku skury i inšych prablem sa zdaroŭjem, piša DW.
U sieradu ŭ navukovym časopisie Nature było apublikavana daśledavańnie, dzie paviedamlałasia, što kancentracyja CHFU-11 u atmaśfiery značna źniziłasia. Da kanca 2019 hoda ŭzrovień trychłorftormietanu ŭ atmaśfiery padaŭ prykładna na 1% štohod. Heta śviedčyć pra toje, što śviet znachodzicca na šlachu da poŭnaha adnaŭleńnia paškodžańniaŭ azonavaha słoju da siaredziny stahodździa.
Źviestki sa stancyj manitorynhu pavietra ŭ Japonii i Paŭdniovaj Karei dapamahli navukoŭcam vyznačyć, što najvialikšaja krynica hłabalnaha pavieličeńnia škodnych vykidaŭ, jakoj byli fabryki va ŭschodnim Kitai, pierastała isnavać.
Mižnarodnaja damova ab zabaronie vytvorčaści rečyvaŭ, jakija razburajuć azonavy słoj, była padpisanaja ŭ 1987 hodzie (Manrealski pratakoł). Damovu padpisali amal usie krainy śvietu, u tym liku Kitaj u 1991 hodzie.
Daśledčyki vyjavili nielehalnyja vykidy ŭ 2018 hodzie. Pa źviestkach Nature, z 2002 da 2012 hoda vykidy CHFU-11 źnižalisia na 0,85% štohod, a z 2013 hoda hetaja ličba raptam skaraciłasia.
Navukoŭcy z Ahienctva pa ekałahičnych daśledavańniach (Environmental Investigation Agency) zdoleli prasačyć, što 60% vykidaŭ było z uschodniaha Kitaja. Vykarystańnie CHFU-11 šyroka vykarystoŭvałasia ŭ vytvorčaści kitajskaha pienapłastu. Zabaronienaje chimičnaje rečyva było tańniejšym za jaho alternatyvy. Hetyja źviestki vyklikali mižnarodny skandał, i kitajskija ŭłady vymušanyja byli reahavać. U siaredzinie 2018 kitajski ŭrad zajaviŭ, što kampanii, jakija vyrablajuć CHFU-11, buduć pakaranyja štrafam.
U krasaviku 2020 hoda Ministerstva ekałohii i navakolnaha asiarodździa Kitaja abviaściła pieršyja vyniki baraćby ź niezakonnaj vytvorčaściu CHFU-11. Kiraŭnik kampanii pa vytvorčaści srodkaŭ dla ciepłaizalacyi, jakaja znachodzicca kala Šanchaja, byŭ aryštavany na 10 miesiacaŭ za vytvorčaść škodnych rečyvaŭ i atrymaŭ štraf $7700.
I voś, vykidy CHFU-11 adrazu pajšli ŭniz.
Pa prahnozach daśledčykaŭ, azonavy słoj musić adnavicca da 2030 hoda nad Paŭnočnym paŭšarjem, da 2050-ch — nad Paŭdniovym, a nad palarnymi rehijonami azonavy słoj, vierahodna, adnovicca ŭ 2060-ch. Heta vialiki pośpiech, jaki pakazvaje, nakolki šmat možna zrabić dla vyrašeńnia hłabalnych prablem, kali ŭsie krainy buduć dziejničać razam.
