U vypadku svajoj pieramohi na prezidenckich vybarach 2011 hoda Andrej Sańnikaŭ maje namier pravieści «refarmavańnie ŭsioj palityčnaj i ekanamičnaj sistemy Biełarusi». Pra heta jon zajaviŭ, adkazvajučy na pytańni biełaruskich błohieraŭ.
Heta pieršaje intervju Sańnikava paśla taho, jak 6 sakavika ŭ Vilni padčas zapisu pieradačy «Forum» telekanała «Biełsat» jon paviedamiŭ pra svaje płany bałatavacca na pasadu prezidenta.
Jak śćviardžaje Sańnikaŭ, jaki ŭ 1995—1996 hadach zajmaŭ pasadu namieśnika ministra zamiežnych spraŭ, a zaraz źjaŭlajecca lideram hramadzianskaj kampanii «Jeŭrapiejskaja Biełaruś», u jaho kamandu ŭvachodziać prafiesijanały.
Padčas hetych vybaraŭ palityk budzie spadziavacca
»na siabie, siamju, adnadumcaŭ, siabroŭ, adnakłaśnikaŭ… Na biełarusaŭ».
Padrychtoŭku svajoj pieradvybarnaj prahramy Sańnikaŭ maje namier zaviaršyć »u chutkim časie». Jaje stratehičnaja meta — «pabudova narmalnaj dziaržavy, ustupleńnie Biełarusi ŭ Jeŭrasajuz,
zabieśpiačeńnie jeŭrapiejskaha ŭzroŭniu žyćcia ŭ samy karotki termin, a nie ŭ dalokaj pierśpiektyvie».
Svajoj asnoŭnaj zadačaj palityk bačyć «adnaŭleńnie pryncypu raździaleńnia ŭładaŭ, dziejsnaha parłamienta i zabieśpiačeńnie niezaležnaści sudoŭ». «Bieź viartańnia niezaležnaj presy, jaje ŭpłyvu i kantrolu za dziejnaściu dziaržavy pabudavać svabodnaje hramadstva niemahčyma», — upeŭnieny jon.
U dačynieńni da Rasii Sańnikaŭ maje namier pravodzić «mocnuju palityku, zychodziačy z nacyjanalnych intaresaŭ pry ŭliku intaresaŭ susiedziaŭ».
«Nam vielmi patrebna Rasija, hetak ža, jak i my patrebny Rasii.
Heta stvaraje bazu dla vynikovych adnosinaŭ, a nie dla drobnych kanfliktaŭ, jakija my siońnia nazirajem», — zajaviŭ palityk.
Sańnikaŭ taksama ličyć nieabchodnym refarmavać siłavyja struktury.
«Pra armiju — asobnaja razmova. Jana ŭžo značna skaročana. Treba budzie surjozna prapracavać pytańnie ab jaje funkcyjach, a zatym užo vyznačać aptymalnuju kolkaść, — skazaŭ jon. — Milicyja, asabliva jaje śpiecyjalnyja padraździaleńni buduć skaročany i pastaŭleny na słužbu narodu, a nie złačynnym hrupoŭkam. Navošta nam, naprykład, niekalki bryhad śpiecnazu ŭnutranych vojskaŭ? My budziem ruchacca ŭ Jeŭropu,
i bieskantrolnaja milicyja sastupić miesca jeŭrapiejskaj palicyi, jakaja budzie kantralavacca hramadstvam».
Na dumku palityka, treba «dać ludziam svabodu žyć, pracavać, zajmacca biźniesam». «Vyzvalić i zaachvocić pryvatnuju inicyjatyvu. Pryciahnuć u Biełaruś lideraŭ suśvietnaj ekanomiki. Stać značnaj častkaj mahutnaha jeŭrapiejskaha ekanamičnaha centra», — zajaviŭ Sańnikaŭ.
Na siońnia, aprača Sańnikava, ab svaim namiery bałatavacca na pasadu prezidenta publična zajavili staršynia Libieralna‑demakratyčnaj partyi Siarhiej Hajdukievič, lider Jeŭrapiejskaj kaalicyi Mikałaj Statkievič, adzin z kiraŭnikoŭ arhkamiteta pa stvareńni partyi «Biełaruskaja chryścijanskaja demakratyja» Vital Rymašeŭski i namieśnik staršyni hramadskaha abjadnańnia «BNF «Adradžeńnie» Aleś Michalevič.
* * *
Pieršaje intervju paśla rašeńnia iści ŭ prezidenty Andrej Sańnikaŭ daŭ biełaruskim błohieram.
Intervju padrychtavanaje Mikałajem Chalezinym na bazie pytańniaŭ, zadadzienych biełaruskimi błohierami.
Bacian: Na što Vy raźličvajecie?
Nie «na što», a «na kaho»: na siabie, siamju, adnadumcaŭ, siabroŭ, adnakłaśnikaŭ... Na biełarusaŭ.
Hurnievic: Vy pravy, levy, centryst, manarchist etc?
Pravy centr. I ŭ baskietboł hulaŭ na hetaj ža pazicyi.
Motva: Jaki vaš dośvied pracy na kirujučych pasadach?
Namieśnik ministra zamiežnych spravaŭ. Kiraŭnik delehacyjaŭ Biełarusi na pieramovach pa zvyčajnym i jadziernym razzbrajeńni, z pravam podpisu ad imia Respubliki Biełaruś. Sustaršynia Kaardynacyjnaj rady demakratyčnych siłaŭ.
Shodman: Što Vy zrabili dla Biełarusi?
Prasoŭvaju Biełaruś u śviecie, jak lepšaje miesca na ziamli, tłumačačy, što zaraz my prosta «krychu chvarejem». Z 2005 hoda, paśla źjaŭleńnia «Svabodnaha teatra», papularyzavać našuju krainu ŭ śviecie stała lahčej.
Pabudavaŭ dom (nie adzin), pasadziŭ dreva (nie adno), vychavaŭ syna (nie adnaho).
g_rub: Jakija padstavy ŭ hramadzianaŭ Sańnikava, Bandarenki i inš. nazyvacca «kaardynatarami hramadzianskaj inicyjatyvy Chartyja-97», vieści dziejnaść ad imia «pres-centra Chartyi'97», ličyć resurs charter97.org, jaki naležyć im, «karparatyŭnym partałam» hetaj inicyjatyvy, kali Chartyja'97, padpisanaja bolš čym 150 tysiačami hramadzianaŭ Biełarusi, ni jaŭnym ni schavanym čynam nie mieła na ŭvazie delehavańnia kamu-niebudź paŭnamoctvaŭ na «kaardynavańnie», stvareńnie «pres-centraŭ» i «karparatyŭnych partałaŭ» z vykarystańniem hetaj nazvy?
Chartyja'97 u formie hramadzianskaj inicyjatyvy praisnavała da 2005 hoda. Zaraz – prosta Chartyja'97. Davier ludziej, jakija padpisali Chartyju, patrabavaŭ dziejańniaŭ, a nie słovaŭ. Sa 120 tysiačaŭ tych, chto padpisaŭ, ja viedaju tolki 8 čałaviek i adzin nik, jakija asprečvajuć dziejańni kaardynataraŭ.
Aliaksei: Kali sajt Chartyja-97 pierastanie kraści čužyja materyjały i spynić cenzuru ŭ kamientarach?
Ja sajtam nie zajmajusia. Pavodle majho ćviordaha pierakanańnia, miedyjnymi prajektami pavinny zajmacca prafiesijanały. Asabista mianie zadavalniaje, što ŭ kancentravanym vyhladzie ja mahu na sajcie čytać materyjały ab padziejach u Biełarusi, i mierkavańnie suśvietnaj presy pra našuju krainu. Nakolki ja viedaju, hazieta The New York Times taksama nie maje da sajta pretenzijaŭ.
Nie varta błytać cenzuru i maderavańnie. Nie padabajecca sajt – nie naviedvajcie jaho, ci stvarajcie svaje, bolš papularnyja.
tiradorrus: Jakija krynicy finansavańnia redakcyi sajta «Chartyja'97»?
Liču, što vielmi niedastatkovyja. Mianie časta pytajucca pra toje, kali možna budzie pačytać naviny ź Biełarusi na niamieckaj, francuzskaj i piersidskaj movach. Pakolki takich viersijaŭ niama, možna zrazumieć, što sajt nie maje dastatkovych resursaŭ dla dalejšaha raźvićcia.
Aliaksei: Chto ŭvachodzić u vašuju pieradvybarčuju kamandu, i jak raźmiarkujucca pasady va ŭradzie ŭ vypadku vašaj pieramohi?
U kamandu ŭvachodziać prafiesijanały.
4izkemerovo: Ci vierycie Vy ŭ toje, što zmožacie pieramahčy?
Razam ź biełaruskimi błohierami – tak.
Aliaksei: Ci jość u vas pieradvybarčaja prahrama, i kali tak, dyk dzie ź joj možna aznajomicca?
U chutkim časie jana budzie zavieršanaja. Stratehičnaja meta – pabudova narmalnaj dziaržavy, ustupleńnie Biełarusi ŭ Jeŭraźviaz, zabieśpiačeńnie jeŭrapiejskaha ŭzroŭnia žyćcia ŭ najkaraciejšyja terminy, a nie ŭ dalokaj pierśpiektyvie.
4izkemerovo: Jakimi siłami Vy źbirajeciesia sabrać 100 tysiačaŭ podpisaŭ?
Jak i naležyć, siłami mahutnaj inicyjatyŭnaj hrupy, jakaja ŭžo farmujecca.
Shodman: Navošta biełarusam demakratyja? Ci ŭjaŭlaje jana niejkuju kaštoŭnaść dla bolšaści hramadzianaŭ krainy?
Pytańnie hučyć dastatkova dziŭna: vy pytajeciesia, navošta IM demakratyja? Pa-mojmu, jakraz demakratyja i ŭjaŭlaje dla hramadzianaŭ luboj krainy kaštoŭnaść, zabiaśpiečvajučy prava na vybar. Nie ŭjaŭlaju, jak inakš možna zabiaśpiečyć toje samaje narmalnaje žyćcio, jakoje my bačym u Jeŭropie.
Aliaksei: Ci čakaje nas dziaržaŭnaja cenzura i kradziež u tym vypadku, kali Vy staniecie prezidentam?
Vy dakładna acharaktaryzavali sistemu, jakaja dziejničaje siońnia i jakuju ja chaču źmianić.
ha_ga_ne: Jakija z pryniatych ciapierašnim uradam zakonaŭ i padzakonnych aktaŭ buduć admienienyja?
Budzie praviedzienaje refarmavańnie ŭsioj palityčnaj i ekanamičnaj sistemy. Asnoŭnaj zadačaj ja baču adnaŭleńnie pryncypu padziełu ŭładaŭ, adnaŭleńnie dziejsnaha parłamienta i zabieśpiačeńnie niezaležnaści sudoŭ. Bieź viartańnia niezaležnaj presy, jaje ŭpłyvu i kantrolu za dziejnaściu dziaržavy, pabudavać svabodnaje hramadstva niemahčyma.
Verkeus: Jakuju palityku Vy budziecie pravodzić u dačynieńni da Rasiei?
Mocnuju. Zychodziačy z našych nacyjanalnych interasaŭ, pry ŭliku interasaŭ susiedziaŭ. Nam vielmi patrebna Rasieja, taksama, jak i my patrebnyja Rasiei. Heta stvaraje bazu dla vynikovych stasunkaŭ, a nie dla drobnych kanfliktaŭ, jakija my siońnia nazirajem.
Shodman: Ci hatovyja Vy ihnaravać mierkavańnie Jeŭropy i Rasiei dziela dabra našaj krainy?
Hałoŭny pryncyp dypłamatyi ŭ znachodžańni kanstruktyŭnych rašeńniaŭ, a nie ŭ ihnaravańni mierkavańniaŭ partnioraŭ. Tak praściej zabiaśpiečyć dabro krainy i ŭličyć nacyjanalnyja interasy.
Aliaksei: Jaki mierkavany los hramadzianina Łukašenki i jaho atačeńnia?
Heta vyrašać niezaležnamu sudu pa pazovach hramadzianaŭ.
Verkeus: Ci staniecie Vy znoŭ źmianiać dziaržaŭnuju simvoliku?
Abaviazkova. Ale tolki nie źmianiać, a viartać. Usie krainy-susiedzi viarnuli svaju histaryčnuju simvoliku, a ŭ Biełarusi zastałasia skažonaja savieckaja. Pa simvolicy i žyviem.
ha_ga_ne: Ci budzie praviedzienaja amnistyja, ci, naadvarot, adkrytaje rasśledavańnie słužbovych złačynstvaŭ čynoŭnikaŭ usich uzroŭniaŭ?
Heta prerahatyva niezaležnych sudoŭ. Amnistyja, kampiensacyi i adnaŭleńnie ŭ pravach pavinny zakranuć usich tych, chto paciarpieŭ ad čynavienskaj samaŭpraŭnaści.
Aliaksei: Ci buduć pryciahnutyja da adkaznaści rektary i dekany vnu, jakija pieraśledvali studentaŭ pa palityčnych matyvach?
Byłyja rektary i dekany, jakija zajmalisia palityčnym pieraśledam, mohuć być pryciahnutyja da adkaznaści, ale ja dumaju, što im u lubym vypadku pryjdziecca niasoładka i ŭ Biełarusi, i za miažoj. U šmatlikich zachodnich krainach pry vydačy vizaŭ uličvajecca taki punkt, jak dziejnaść pa pieraśledzie inšadumcaŭ. Kali jość fakty, jakija paćviardžajuć padobnuju dziejnaść, u vizach admaŭlajuć.
Adnak, kožny čałaviek pavinien mieć prava na pakajańnie i prabačeńnie.
Unutranyholas: Ci buduć lehalizavanyja lohkija narkotyki i ci atrymajuć hramadzianie prava na našeńnie ahniastrelnaj zbroi?
Moža, heta vašaja formuła ščaścia, ale ja žyvu ŭ realnym śviecie.
malinov_ski: Ci praŭda, što vy atrymali kvateru ŭ domie, u jakim vyłučali kvatery supracoŭnikam KDB?
Niapraŭda. Nikoli kvateraŭ nie atrymlivaŭ i nie patrabavaŭ, chacia, vierahodna, i mieŭ na heta prava. Maja kvatera nabytaja ŭ 2002 hodzie z dapamohaj rodnych, u piacipaviarchovym domie chruščoŭskaha typu, za razumnuju sumu.
ha_ga_ne: Ci budzie skaročany siłavy aparat (armija, milicyja, KDB)?
Biezumoŭna. Pra armiju – asobnaja havorka. Jana ŭžo značna skaročanaja. Treba budzie surjozna prapracavać pytańnie ab jaje funkcyjach, a zatym užo vyznačać aptymalnuju kolkaść. Milicyja, a asabliva jaje śpiecyjalnyja padraździaleńni, buduć skaročanyja i pastaŭlenyja na słužbu naroda, a nie złačynnym hrupoŭkam. Navošta nam, naprykład, niekalki bryhadaŭ śpiecnaza ŭnutranych vojskaŭ? My budziem ruchacca ŭ Jeŭropu, i bieskantrolnaja milicyja sastupić miesca jeŭrapiejskaj palicyi, jakaja budzie kantralavacca hramadstvam.
Verkeus: Pry pastupleńni prapanovy ad ZŠA ab raźmiaščeńni na terytoryi RB svaich vajennych abjektaŭ, Vy budziecie hetaje pytańnie: vyrašać adnaasobna, uzhadniać z parłamientam ci vynosić na refierendum?
Pry mnie pra heta navat nie pojdzie havorka.
Aliaksei: Ci budzie nacyjanalizavanaja dziaržaŭnaja ŭłasnaść, jakaja pradajecca zaraz pa dempinhavych koštach sumniŭnym «inviestaram»?
Pytańnie vielmi surjoznaje. Zaležyć ad kožnaha kankretnaha vypadku. Kali z hetaha atrymałasia niešta dobraje i karysnaje, dyk inviestary praciahnuć pracu.
Shodman: Ci patrebna nam AES, i jak vyrašać prablemu enierhazaležnaści?
Moža i patrebnaja, ale dakładna nie pry Łukašenku. Pry ciapierašniaj uładzie, kožnaja «budoŭla stahodździa» supravadžajecca hučnymi skandałami i pasadkami paśla jaje zaviaršeńnia. Kraduć budmateryjały, nie vykonvajuć prajektnyja patrabavańni, zdajuć abjekty ŭ režymie aŭrału. Ujavicie, kali ŭsio heta budzie adbyvacca pry budaŭnictvie AES. Pra jakuju biaśpieku tut pojdzie havoka? A prablemu enierhazaležnaści budziem vyrašać supolna ŭ JEZ.
Verkeus: Ci stvorycie Vy roŭnyja ŭmovy dla raspačynańnia biznesu ŭsich hramadzianaŭ krainy, ci ŭviadziecie nacyjanalnyja/kanfiesijnyja prefierencyi?
Roŭnyja ŭmovy i prefierencyi dla drobnaha i siaredniaha biznesu. Akramia hetaha, liču, što Biełaruś zmoža ździejśnić technałahičny praryŭ, tolki kali da nas pryjduć suśvietnyja brendy. Dla ich dźviery budzie adčynienyja.
Shodman: Ci ličycie Vy, što Biełaruś pavinna zachavać u dziaržaŭnaj ułasnaści błakitnyja fiški?
Na pačatkovym etapie – biezumoŭna. Zatym varta źmianšać dolu dziaržavy.
Verkeus: Chto budzie realna kiravać krainaj pry Vašym prezidenctvie: Vy ci vašaja žonka? Ci atrymaje jana ministerskuju pasadu ci pasadu ŭ ideałahičnym siektary? Ci praciahnie jana znachodzicca ŭ apazicyi da ŭłady?
Na žančyn ja svaju pracu nie pierakładaju.
Pryznačyć žurnalista na dziaržaŭnuju pasadu – značyć zabić žurnalista, a Ira svaju prafiesiju lubić. Pakolki ŭ apazicyi da demakratyčnaj ułady buduć reštki łukašystaŭ, dyk jana budzie dakładna nie ź imi.
Verkeus: Pakolki za adzin prezidencki termin ničoha realna źmianić niemahčyma, ci staniecie Vy damahacca pieraabrańnia na druhi, treci?..
Za adzin prezidencki termin realna źmianić vielmi šmat, i hałoŭnaje – zakłaści asnovy raźvićcia, a nie stahnacyi. Tak i adbudziecca.
Shodman: Što treba zrabić u Biełarusi prezidentu dla taho, kab adbyŭsia jakasny skačok va ŭzroŭni žyćcia nasielnictva?
Dać ludziam svabodu žyć, pracavać, zajmacca biznesam. Vyzvalić i zaachvocić pryvatnuju inicyjatyvu. Pryciahnuć u Biełaruś lideraŭ suśvietnaj ekanomiki. Stać značnaj častkaj mahutnaha jeŭrapiejskaha ekanamičnaha centra.
