Alaksandar Łukašuk
Zahadka «V.Š.»
Jon chadziŭ pa vulicach Paryža, vučyŭsia ŭ Sarbonie, paśla ŭ Belhii, u Luvenskim universytecie. Pierad hetym u jahonym žyćci była Praha, a taksama Rym. Usiudy pobač ź im była Biełaruś: u Francyi jon stvaryŭ zhurtavańnie biełaruskaj moładzi i vydavaŭ hazetu, u Belhii razam ź biełaruskaj hramadoj śpiavaŭ u znakamitym chory.
Ale jamu nie chapała Biełarusi, i apošniaj stalicaj, jakuju jon pabačyŭ u svaim žyćci, staŭ Miensk. Jaho pravieźli pa vulicach horadu, pa praspekcie Stalina, u rajon traktarnaha i aŭtazavodaŭ – pakazać, jak adbudoŭvajecca stalica paśla vajny. Dźviery lehkavika byli zablakavanyja, i pobač ź im siadzieŭ jahony śledčy — padpałkoŭnik MHB.
Jon apuściŭsia na biełaruskuju ziamlu ź nieba na amerykanskim parašucie. Hod u lasoch Vialejščyny dziejničała jahonaja hrupa. Jaho aryštavali praz zdradu. Nieviadoma, kolki razoŭ śpiavaŭ pry hetym pievień – ale napeŭna śpiavaŭ, jaki ž sialanski padvorak u Biełarusi biaź pieŭnia.
Tolki za pieršy miesiac jaho pratrymali na dopytach bolš za dźvieście hadzinaŭ. Lepšyja kryptolahi mienskaha KHB łamali hałovy nad zahadkavym zapisam u jahonym liście: «U horadzie v.š. vojska». Imia jakoha horadu zašyfravanaje ŭ «v.š.»? Dzie jon, hety zahadkavy horad? Što dakładać u Maskvu? Čamu aryštavany tak sumna ŭśmichajecca ŭ adkaz na hetaje pytańnie?
Jon nie znajšoŭ tuju Biełaruś, jakuju šukaŭ: horš za zdradu ŭražvała toje, što samy prosty skarot «vielmi šmat» nie razumieli ŭ toj krainie. Ale, mahčyma, u hetym palahała nadzieja: jahonaja Biełaruś, jak tajamničaja krepaść, zastavałasia niedastupnaj čužyncam i baraniła siabie praz movu.
Jaho rasstralali ŭ dzień śmierci Stalina. Dakładniej, Stalin skanaŭ u dzień, kali adlacieła na nieba duša Janki Filistoviča.
