Juraś Barysievič
Recha “Krymskich sanetaŭ”
Dola klasykaŭ niezajzdrosnaja: ich nia lubiać dzieci. Školniki musiać vučyć klasyčnyja tvory na pamiać, pisać pavodle tych tvoraŭ dyktoŭki i šparhałki pierad ispytami. Klasykaŭ lubiać nastaŭniki, čynoŭniki i naahuł usie, chto maje jakuju-kolviek uładu.
Da Mickieviča ŭ Polščy staviacca hetaksama, jak u nas — da Kupały, a ŭ Niamieččynie — da Hiote. Jany nastolki ŭvajšli ŭ kanon nacyjanalnaje kultury, što pry ŭsim žadańni ŭžo nie daduć rady ź jaho vyjści. Badaj, adzinaja nadzieja dla klasykaŭ uzhadać maładość i smak žyvoj tvorčaści — ichnyja prychilniki ŭ zamiežžy. Adsiul my možam vyčytać u tvorach Hiote ci Mickieviča šmat takoha, čaho nie zaŭvažajuć tam, dzie ich viedaje kožny školnik.
Nie mahu harantavać, što Siomuchaŭ pierakład “Faŭsta” ŭ biełaruskuju movu hłybiejšy za toj tvor, jaki napisaŭ sam Hiote, ale, da prykładu, druhaja častka “Dziadoŭ” pa-biełarusku hučyć bolš arhanična, čym na movie aryhinału, bo ŭ značnaj stupieni składajecca z narodnych zamovaŭ i vieršaŭ, jakija Mickievič pierakłaŭ ź biełaruskaj u polskuju. Palaki, asabliva dzieci, dobra viedajuć paemu, ale nie zaŭsiody razumiejuć jaje: u Polščy abradu vyklikańnia prodkaŭ niama. Nia dziva, što pierakładčyka “Dziadoŭ” Sieržuka Minskieviča niadaŭna zaprasili ź lekcyjaj u adzin z varšaŭskich licejaŭ, kab navučency zirnuli na paemu vačyma inšaziemca i pierakanalisia, što ŭ joj jašče jość štości cikavaje dla sučasnaha čałavieka. (Kab dahadzić biełaruskamu hościu, liceisty pieraabstalavali aŭdytoryju, dzie mieła adbycca lekcyja, u turemnuju kameru i źmiaścili za kraty partret Łukašenki.) Darečy, Siaržuk ciapier pracuje nad libreta rok-opery pavodle “Dziadoŭ” (muzyku piša aranžavalnik rok-hurtu “Žach” Valancin Saŭrančuk).
Reanimacyi spadčyny (u pryvatnaści, “Krymskich sanetaŭ”) Mickieviča była pryśviečana i viečaryna “Ad śmierci da naradžeńnia”, jakuju naładzili ŭ Domie litaratara Sajuz piśmieńnikaŭ i Polski humanitarny klub “Dach”, stvorany paru miesiacaŭ tamu ŭ Polskim navukovym tavarystvie pry Sajuzie Palakaŭ Biełarusi: pieršaju byŭ kruhły stoł pa prablemach mastactva pierakładu z udziełam Česłava Seniucha, pierakładčyka “Novaj ziamli” Kołasa, a nieŭzabavie “Dach” maje namier naładzić čytańni eratyčnych tvoraŭ polskich paetaŭ i kruhły stoł pa padručnikach polskaje movy.
Ułasnyja tvory Mickieviča na viečarynie hučali tolki ŭ rasiejskamoŭnym pierakładzie Michała Tkačova (niekatoryja ź ich praśpiavaŭ baryton-amatar Uładzimier Kurak). Na polskaj movie Mickieviča abiacaŭsia byŭ ahučyć aktor teatru “Volnaja scena” Juraś Žyhamont, ale paŭdzielničać u viečarynie jamu pieraškodziła čarhovaja padpracoŭka: na znak salidarnaści z Valerjem Mazynskim Žyhamont zvolniŭsia z teatru i ciapier musić addavać pieravahu hanararnym vystupam. Što da Tkačova, dyk heta “insytny” pierakładčyk pensijnaha ŭzrostu, apantany idejaj słavianskaha braterstva (časta vystupaje pa dziaržaŭnym radyjo; padrychtavaŭ knihu “Puškin i Mickievič”). Pierakłady Tkačova vielmi prybliznyja, bo jon pracuje nie z aryhinałami, a z padradkoŭnikami — zrešty, kolkaść radkoŭ u aryhinale i pierakładzie taksama nie zaŭsiody supadaje. U rasiejskaj tradycyi Tkačoŭ imkniecca pierakazać nia dumki aŭtara, a jahonyja emocyi.
Biełaruski bok imprezy byŭ pradstaŭleny tvorami Andreja Chadanoviča, Alesia Turoviča i Sieržuka Minskieviča, napisanymi pavodle matyvaŭ “Krymskich sanetaŭ”. Heta nie pierakłady, a postmadernovaja hulnia z tekstami Mickieviča. “Krynskija sanety” Chadanovič napisaŭ u Krynkach, kali haściavaŭ u Sakrata Janoviča (darečy, pasłuchać hetaha šmatabiacalnaha paeta i litaraturaznaŭcu možna štopaniadziełka a 18:30 u biblijatecy imia Bahuševiča, dzie jon čytaje cykł lekcyjaŭ “Vandroŭnyja zdani kultury ad Romuła da našych dzion”). Turovič — vielmi dobry deklamatar, jahonyja vieršy našmat cikaviej słuchać, čym čytać z papiery (u vypadku, naprykład, Słavamira Adamoviča — naadvarot). Publika (kanferenc-zala była pierapoŭnienaja) najbolš upadabała Alesieŭ tvor “Akupacyja”. Sa zrazumiełych pryčynaŭ najbolš blizkija da maniery Mickieviča tvory napisaŭ Minskievič. U jahonych “Mienskich sanetach” zachavalisia mnohija temy, farmalnyja struktury, a častkova — i hučańnie “Krymskich sanetaŭ” (da prykładu, “Akiermanskija stepy” (A.M.) — “A kirmaš Kamaroŭski — jak step” (S.M.). Siaržuk napisaŭ 9 sanetaŭ suprać 18-ci ŭ Mickieviča, kab padkreślić svaju pavahu da metra: koliś taksama Verhili z pavahi da Hamera pastanaviŭ, što “Eneida” pavinna być u dva razy karaciejšaju za “Adyseju”.
Mickievič naradziŭsia na Kalady — 24 śniežnia. Ničoha dziŭnaha, što jon časam viartajecca na ziamlu, jak i sam Chrystos, u samych niečakanych formach.
