U sieradu, 9 śniežnia, na klimatyčnaj kanfierencyi ŭ Paryžy pryniali čarnavik usieahulnaha klimatyčnaha pahadnieńnia.
Pavodle jaho kožnyja piać hadoŭ buduć uzhadniacca pamiery ŭznosaŭ u fond dapamohi ekanamična słabym krainam. Z 2020 hoda jon budzie vydzialać 100 młrd dołaraŭ biednym krainam na baraćbu z nastupstvami źmianieńniaŭ klimatu.
U papiaredniej viersii pahadnieńnia taksama prapisana, što kvoty pa vykidach u atmaśfieru buduć pierahladacca raz u piać hadoŭ.
Kolki vykidaŭ u atmaśfieru pastupaje ź biełaruskich haradoŭ i nakolki my padobnyja ŭ hetym na inšyja industryjalnyja centry płaniety?
Smoh u Minsku. Fota Viktara Hilickaha
Naprykład, utrymańnie drobnadyśpiersnych čaścinak RM10 u Minsku vielmi nizkaje. 9 śniežnia jano było roŭnaje 7-29 mkh/m³. Dla paraŭnańnia, u pavietry kitajskaha horada Čuncyna ranicaj 10 śniežnia hety pakazčyk dasiahaŭ 612 mkh/m³, u Šanchai — 61, u Ankary — 75, u Łondanie — 33, u Maskvie — 27, amal jak u Minsku.
Siaredniaje ŭtrymańnie aksida vuhlarodu ŭ biełaruskich haradach taksama nie pieravyšaje 1 mh/m³. Heta pryblizna ŭzrovień vykidaŭ Łondana i Madryda. U Maskvie i Paryžy siońnia jon padymaŭsia da 2 mh/m³. U niekatorych rajonach Varšavy — da 7 mh/m³.
Stalica vykidaje ŭ pavietra niašmat i dyjaksidu siery. Učora siaredniesutačny pakazčyk byŭ roŭny — 3,6 mh/m³. Heta, jak u Madrydzie. A voś u Hrodnie, Navapołacku i Mahilovie ŭtrymańnie hetaha elemienta było vyšej — 40-80mh/m³. A heta užo ŭzrovień pramysłovych haradoŭ Kitaja i Turcyi.
Kiraŭnica analityčnaha adździeła manitorynha pavietra Biełhidramieta Bahdana Kaziaruk kaža, što ŭ paraŭnańni z azijackimi pramysłovymi centrami, nasielenyja punkty Biełarusi — sucelny zapaviednik. Ale i my majem prablemnyja rajony, asabliva ŭ prymysłovych haradach, u Homieli nazirajecca pieravyšeńnie ŭzroŭniu aksidu vuhlarodu, dyjaksidu azotu — u niekatorych rajonach Mahilova i Minska, drobnadyśpiersnaha pyłu — u niekatorych rajonach Minska, Homiela i Mahilova. A pry pavyšanych tempieraturach amal va ŭsich haradach pavyšajecca ŭzrovień farmaldehidu.
«Hety hod razburyŭ našu aptymistyčnuju tendencyju, pavodle jakoj nazirałasia źnižeńnie ŭzroŭniu zabrudžanaści. Sychodziačy hod byŭ nastolki nieardynarny, praz dyficyt apadkaŭ, što karcina źmianiłasia ŭ horšy bok», — kaža načalnica analityčnaha adździeła.
Ciapier u krainie amal 70% zabrudžanaha pavietra stvaraje aŭtamabilny transpart. U Minsku — bolš za 80%. Pramysłovyja pradpryjemstvy — heta tolki piataja častka ŭsich vykidaŭ.
Čyścinia pavietra šmat u čym zaležyć ad umovaŭ nadvorja, tłumačyć Bahdana Kaziaruk. Apošnija dva tydni byli apadki i mocnyja vietry. Heta mocna ačyściła pavietra. Tamu ciapier pakazčyki mienšyja, čym zvyčajna.
***
Drobnadyśpiersnyja čaścinki RM10 — heta pylinki, popieł i inšyja čaścinki pamieram da 10 mkm. Vysokaje ŭtrymańnie ich u pavietry spryjaje raźvićciu zachvorvańniaŭ dychalnaj sistemy
Aksid vuhlarodu (SO) — haz, jaki vydzialajecca pry hareńni. Maje atrutnyja ŭłaścivaści, vialikaja kancentracyja jaho ŭ pavietry moža vyklikać hałavakružeńnie i nieprytomnaść, a bolš vysokija kancentracyi — komu i śmierć.
Dyjaksid siery (SO2)— haz, jaki vydzialajecca pry hareńni siery i sulfidaŭ. Vielmi taksičny. Pry ŭdychańni vyklikaje nasmark, kašal, achrypłaść. Bolš vysokaja kancentracyja vyklikaje udušša, vanity, mahčymy vostry aciok lohkich.
