Etnohrafy ličać tradycyjnyja biełaruskija napievy najbolš staražytnymi na terytoryi Jeŭropy. «Heta jak jehipieckija piramidy, pryčym mnohija pieśni — ich ravieśniki», — kaža biełaruska Vola Dziemka, jakaja bolš za dziesiać hadoŭ žyvie ŭ ZŠA.
Da prykładu, padčas viasiella, jakoje mahło doŭžycca dva tydni, pačynajučy svataŭstvom i zakančvajučy śviatočnym zastollem, vykonvałasia da 500 piesień. Na žal, vielmi mała ludziej navat u Biełarusi viedajuć, nakolki staraja i ŭnikalnaja naša śpieŭnaja kultura.
Vola Dziemka. Fota z facebook.com
Śpieŭnaja tradycyja Biełarusi lehła ŭ asnovu dakumientalnaha prajekta vypusknicy Instytuta mastactvaŭ amierykanskaha horada Sietła Voli Dziemki.
Vola naradziłasia i žyła ŭ Minsku, šmat času pravodziła z babulaj i dziadulem u vioscy na Paleśsi. U Biełarusi jana skončyła chimičny fakultet BDU, a z 2003 hoda žyvie ŭ Sietle. Tam u 2010 hodzie skončyła Instytut mastactvaŭ pa śpiecyjalnaści «kamiercyjnaja fatahrafija», prymała ŭdzieł u šerahu konkursaŭ i vystaŭ. Pracavała pradziusaram, režysioram, asistentam režysiora i apierataram-pastanoŭščykam karotkamietražnych filmaŭ, rekłamnych rolikaŭ i muzyčnych klipaŭ.
Volha kaža, što zakachałasia ŭ narodnyja pieśni jašče na radzimie, kali pačuła vystupleńnie maładych dziaŭčat z kalektyvu Guda, paśla čaho niekalki hadoŭ sama śpiavała ŭ jaho składzie. U Sietle jana kiruje falkłornym kalektyvam Volya. Dziaŭčyna raspaviadaje, što ŭ ZŠA kalektyŭ vystupaje nie vielmi časta: jak i ŭ Biełarusi, kulturnyja prajekty takoha płanu praktyčna nie akuplajucca. Niekalki hadoŭ zapar Volya vystupała na adnym z najbujniejšych fołk-festaŭ Cichaakijanskaha ŭźbiarežža — Northwest Folk Festival. Pasłuchać biełaruskuju narodnuju muzyku ŭ asnoŭnym prychodziać amierykancy, a z ruskamoŭnych žycharoŭ Sietła prychodziać tolki rodnyja dziaŭčat i siabry.
«Našy pieśni — heta jak piramidy dla jehipcian, niekatoryja ź ich navat pachodziać z taho ž času, ale bolšaściu biełarusaŭ usprymajucca jak niešta niepapularnaje, ci «kałhas». Ja vieru, što heta ŭsio ad niedachopu viedaŭ, dla hetaha i zdymała film, kab raspavieści ludziam usiaho śvietu pra našy pieśni», — raspaviadaje Vola.
Dziaŭčyna ličyć, što hreblivaje staŭleńnie biełarusaŭ da nacyjanalnaj kultury źjaŭlajecca štučna stvoranym: «Vielmi ciažka zastavacca samim saboj, kali tabie kažuć, što ničoha kaštoŭnaha, akramia miažy z susiednimi dziaržavami, u ciabie niama».
Film «Pieśni staroj Jeŭropy — staražytnyja biełaruskija narodnyja pieśni» stanie pieršaj pracaj ab biełaruskim falkłory, stvoranaj na terytoryi ZŠA i mienavita dla anhielskamoŭnych hledačoŭ. Karcina stvarałasia i zdymałasia pa standartach telekanałaŭ National Geographic i Discovery. Ciapier dastupny trejler filma.
U 2011 hodzie Vola nienadoŭha pryjazdžała ŭ Biełaruś sa zdymačnym abstalavańniem, kab adpravicca ŭ etnahrafičnuju ekśpiedycyju pa addalenych vioskach Homielščyny i Brestčyny.
«Babuli byli vielmi radyja, što da ich pryjechała režysiorka z Amieryki, a kali daviedvalisia, što maje babula i dziadula ź vioski Vialiki Malešaŭ, jakaja znachodziłasia litaralna za dvaccać kiłamietraŭ ad ich vioski, hanarylisia: «Naša dziaŭčyna!», — vspominajet Vola. — Vielmi chvalavalisia, ci patrapiać jany ŭ film chacia b na paru siekund, ci pabačać ich ludzi ź inšych krain. Nie tak daŭno ja telefanavała ŭ viosku Dziatłavičy i daviedałasia, što za apošni hod ažno dva maje śpieŭnyja anioły syšli ŭžo ŭ inšy śviet».
Falkłorny hurt «Śvitanak», v. Dziatłavičy, Łuniniecki r-n. Bresckaj vobłaści
Film źniaty pa kanonach dakumientalnaha kino, ale stvaralniki abiacajuć ździvić hledačoŭ animacyjaj i kampjutarnaj hrafikaj. Častka zdymak prachodziła na poŭnačy Cichaakijanskaha ŭźbiarežža ZŠA. Tam šukali peŭnyja miescy, jakija nahadvali b biełaruskuju pryrodu. Taksama ŭ karcinie buduć pradstaŭlenyja ŭnikalnyja archiŭnyja kadry pačatku i kanca 20 stahodździa i ekśpiedycyjnyja chroniki 90-ch.
Pieršy amierykanski film pra biełaruski falkłor možna ličyć narodnym i mižnarodnym. Na jaho stvareńnie achviaravali i dapamahali ludzi z roznych kutkoŭ Biełarusi i Amieryki. Kab skončyć jaho vytvorčaść, Vola ŭkłała svaje źbieražeńni, jakija źbirała, pracujučy pierakładčykam u kampanii Majkrasoft, i ŭziała kredyt u banku.
«Kolki nam jašče hadoŭ zastałosia? Mabyć, 10, moža, 15, pokul syduć apošnija našy babuli, a razam ź imi pieśni, — ličyć Vola. — Hety film i ŭvohule hety prajekt z takich, jakija robiš, tamu što nie rabić niemahčyma, a času zastajecca ŭsio mienš».
Padčas mantažu filma byli vykarystanyja 102 muzyčnyja kampazicyi i pieśni. U stvareńni 60-chvilinnaj karciny prymali ŭdzieł zasnavalnik hrupy «Troica» Ivan Kirčuk, lidar hurtu «Pałac» Aleh Chamienka, biełaruskija navukoŭcy Akademii navuk i mnostva biełaruskich narodnych muzyčnych kalektyvaŭ.
Jeva Paŭłaŭna Prychodźka (1932 h. n.) i Hanna Ivanaŭna Sakałoŭskaja (1935 h. n.), v. Ivanava Słabada, Lelčycki r-n
Amierykanskaja premjera filma pryznačanaja na 9 krasavika, paśla čaho aŭtary płanujuć adpravić jaho dla ŭdziełu ŭ fiestyvalach. Raspaŭsiudžvacca film budzie pa pryncypie «Nazavi svaju canu»: hledačy zmohuć spampavać film jak biaspłatna, tak i ŭnieści lubuju sumu padčas zapampoŭki. Film vyjdzie na anhlijskaj i biełaruskaj movach z ruskimi subtytrami.
Vola raspaviadaje, što ad pieršych hledačoŭ atrymała vielmi pazityŭnyja vodhuki. Zamiežnikam padabajucca niezvyčajnyja dla ich vucha narodnyja biełaruskija harmonii. I kažuć, što vielmi paznavalna, bo mnohija da znajomstva z Volaj i hetym prajektam nie viedali, što jość takaja kraina. Dziaŭčyna spadziajecca, što film budzie paśpiachovym i heta dazvolić joj čaściej pryjazdžać u Biełaruś.
Padtrymać prajekt možna na aficyjnym sajcie.
