Biełaruś i ES praz pryzmu... SSSR
Uzrovień adnosin Biełarusi i Jeŭrasajuza nastolki nizki, što časam navat eśpierty pa jeŭrapiejskich adnosinach dapuskajuć pamyłki, daviarajučysia svajmu zdarovamu rozumu.
Tak, u niadaŭniaj publikacyi na aficyjnym sajcie Uschodniaha Partniorstva ŭkrainski navukoviec piša, što ŭsie krainy UP, u tym liku i Biełaruś, ci ŭžo pačali pieramovy pra zaklučeńnia damovaŭ pra asacyjacyju ź Jeŭrasajuzam, ci pačnuć ich u skoraj budučyni.
Maŭlaŭ, pakul kantraktnyja adnosiny ź ES abmiažoŭvajucca praktyčna adnolkavymi «zastarełymi damovami pra partniorstva i asacyjacyju».
Ale ŭ realnaści i pra damovu pra partniorstva, i asacyjacyju Biełarusi pakul davodzicca tolki maryć. U adroźnieńnie ad usich inšych krain Uschodniaha Partniorstva, jana dla Biełarusi tak i nie nabyła siłu. Jak i Časovaje pahadnieńnie ab handli, padpisanaje jašče ŭ 1995 hodzie.
Vyhladaje, što daśledčyk i padumać nie moh, što Biełaruś – vyklučeńnie, i nie ŭpisvajecca ŭ naturalny chod raźvićcia adnosin Jeŭrasajuza ź inšymi ŭschodnimi susiedziami.
Sapraŭdy, ciažka pavieryć, ale pa siońnia dvuchbakovyja handlovyja i ekanamičnyja adnosiny ź ES rehulujucca Pahadnieńniem ab handli i supracoŭnictva 1989 hoda pamiž ES i SSSR!
«Kantraktnyja adnosiny ź ES»
«Pieramovy ab zaklučeńni Damovy pra asacyjacyju i stvareńnie zony volnaha handla»
«Vialikija dasiahnieńni» nie dla ŭsich
Vynikovaja Dekłaracyja varšaŭskaha Samita Uschodniaha Partniorstva, aceńvajučy minułyja dva hady inicyjatyvy, abviaščaje:
«Užo jość vialikija dasiahieńni. Krainy-partniory praviali palityčnyja i ekanamičnyja reformy, adnosiny pamiž ES i krainami Uschodniaha Partniorstva značna pahłybilisia».
Važnaje ŭdakładnieńnie: pahłybilisia va ŭsich krainach UP, aprača Biełarusi. I zaŭvažnych palityčnych i ekanamičnych reformaŭ dla nabližeńnia ź ES biełaruskija ŭłady taksama nie praviali.
Naprykład, u spravie stvareńnia zony svabodnaha handlu ź Jeŭrasajuzam Biełaruś placiecca za ŭsimi inšymi krainami UP. Jany ŭžo imknucca da pierachodu na novy ŭzrovień supracoŭnictva ź ES – zaklučeńnie damovaŭ pra asacyjacyju.
Navat u tych śfierach, dzie Biełaruś tradycyjna zajaŭlaje pra achvotu pracavać ź ES – ekanamičnaja, enerhietyčnaja, transpartnaja, vizavaja, – prahres mizerny ci nijaki.
Naprykład, u śfiery spraščeńnia vizavaha režyma, jaki stanović važny krok dla pierachodu da biaźvizavaha, ES u jakaści prykładaŭ pryvodzić Małdovu i Ukrainu. Ich Płany pa vizavaj libieralizacyi, zhodna z Dekłaracyjaj Samita, «mohuć słužyć madellu dla inšych krain». Jašče adna pazityŭna adznačanaja dakumientam kraina – Hruzija. A Biełarusi ŭ śpisie «pieradavikoŭ» niama.
U inšych halinach supracoŭnictva padobnaja situacyja: u śfiery enerhietyčnaj biaśpieki Dekłaracyja Samita siarod krain UP adznačaje Małdovu i Ŭkrainu (jany dałučylisia da Damovy enerhietyčnaj supolnaści), u śfiery transparta – pośpiechi Ukrainy, Małdovy i Hruzii.
Zaŭvažym, što heta navat nie viaršenstva prava, budaŭnictva demakratyčnych instytutaŭ i pašana pravoŭ čałavieka, prahresu pa katorych tak uparcicca aficyjny Minsk.
«Robiš bolš – maješ bolš»
Aficyjny Minsk pastajanna narakaje pra marudnaść Uschodniaha Partniorstva.
Ale heta vynik mlavaści samoha Minska, jakomu treba chutčej ruchacca napierad. ES kirujecca pryncypam «robiš bolš – maješ bolš». Heta padkreślivaje i Dekłaracyja Samita:
“... ad tempa reformaŭ budzie zaležyć vieličynia supracoŭnictva, i najbolš prasunutyja ŭ reformach partniory zajmiejuć najbolnyja vyhody ad supracoŭnictva ź ES, uklučajučy ščylniejšuju palityčnuju asacyjacyju, bolšuju ekanamičnuju intehracyju va ŭnutrany rynak ES...”
Chiba najlepšym vyražeńniem uzhadanaha pryncypa stała zajava Donalda Tuska pra 9-miljardny pakiet dapamohi ŭ vypadku praviadzieńnia reformaŭ. Biełaruskamu kiraŭniku słovy polskaha premjera padalisia nierealnymi. Asabliva na fonie rašeńnia Samita vydzialić na Ŭschodniaje Partniorstva na 2011-2013 dadatkovyja... 150 młn jeŭra.
Ź inšaha boku, u niaprosty ekanamičny čas, kali ŭsia finansavaja sistema ES apynułasia pad pahrozaj, hetaje rašeńnie maje vialiki simvalizm. Da taho ž, bolšy ŭzrovień intehracyi ź Jeŭrasajuzam u pierśpiektyvie zdolny pieratvarycca ŭ kudy bolšyja mataryjalnyja vyhody.
U lubym vypadku, pakul Biełaruś staranna robić naadvarot: jak maha mienš. Pryčym nie tolki ŭ śfiery ŭnutranych reformaŭ, ale i ŭ ramkach samoha Uschodniaha Partniorstva: u Jeŭraneście (parłamienckim vymiareńni inicyjatyvy) nie ŭdzielničaje, pieraškadžaje pracy niaŭradavych arhanizacyj na Forumie hramadzianskaj supolnaści, urešcie rešt, ihnaruje nadzvyčaj pradstaŭničy Samit.
Nadzieja žyvie i pa siońnia
Tym nie mienš, niahledziačy na raźvićcio padziejaŭ u Biełarusi paśla 19 śniežnia 2010 hoda, ES pa-raniejšamu vieryć, što aficyjny Minsk vypravicca.
Pavodle Dekłaracyi, usie krainy Uschodniaha Partniorstva (u tym liku Biełaruś) «majuć pamknieńnie da asnoŭnych pryncypaŭ i kaštoŭnaściaŭ, na jakich hruntujecca ES: svaboda, demakratyja, pašana pravoŭ čałavieka i asnoŭnych svabodaŭ, viaršenstva prava».
Darečnaje pytańnie, ci sapraŭdy biełaruski ŭrad maje zhadanaje pamknieńnie, i ci nie vydaje ES žadanaje za isnaje.
Pakul Biełaruś vidavočna adstaje ad usich inšych partnioraŭ pa Ŭschodnim Partniorstvie. Ale ES nie hublaje nadziei. Nie hublajuć jaje i prahnyja reformaŭ i palapšeńnia adnosin ź Jeŭrasajuzam biełarusy.
Jeŭrapiejski Sajuz daje adnaznačny adkaz biełaruskim uładam, jak zajmieć najbolš karyści ad supracoŭnictva: rabić bolš. U reformach, nie ŭ represijach.
